blaðið - 23.09.2005, Blaðsíða 16

16 I NEYTENDUR
FÖSTUDAGUR 23. SEPTEMBER 2005 blaAÍA
Laganemar bjóða uppá ókeypis lagaaðstoð
Framtíðar lögmerm
Gunnar Jóhannsson, laganemi og framkvæmdastjóri Lögfræðiaðstoðar Orators.
Isíðustu viku hóf Orator, félag
laganema, að bjóða uppá ókeyp-
is lagaaðstoð líkt og það hefur
gert undanfarna áratugi. Upphaf-
lega var þessi þjónusta sett á lagg-
irnar árið 1930 og var ætlað að veita
svör við fyrirspurnum um lögfræði-
leg málefni fyrir þá sem ekki höfðu
efni á að leita til lögmanns. Hún
lagðist svo af um tíma en komst
svo aftur á skrið árið 1960. Gunnar
Ingi Jóhannsson, laganemi og ann-
ar af tveimur framkvæmdastjórum
Lögfræðiaðstoðar Orators, segir að
fólk nýti sér þessa þjónustu og að
fyrirspurnum hafi fjölgað undanfar-
in tvö ár. „1 fyrra voru um 190 ein-
staklingar sem leituðu til okkar með
mál en árið þar á undan voru þeir
um 130. Þetta er því aðeins að aukast
m.a. vegna þess að við höfum aug-
lýst meira,“ segir Gunnar.
Margvísleg mál
Lögfræðiaðstoðin er aðeins í boði
á veturna eða á meðan skólahald
stendur yfir en leggst af yfir sum-
armánuðina og próftímabil. Tveir
framkvæmdastjórar halda utanum
reksturinn en auk Gunnars er það
Teitur Björn Einarsson, laganemi.
Gunnar segir þau mál sem reki á fjör-
ur Lögfræðiaðstoðarinnar margvís-
leg. „Það má segja að við fáum alla
flóruna en langmest eru þetta mál
sem varða einstaklinga persónulega
eins og t.d. sifja- og erfðaréttarmál
og samninga- og kröfuréttamál.“
Aðstoðin er veitt í gegnum síma á
kvöldin en tiltölulega auðvelt er fyr-
ir almenning að nálgast þessa þjón-
ustu. Gunnar segir ferlið sjálft afar
einfalt „Við erum með þessa einu
símalínu. Svo hringir einhver inn
og við tökum niður helstu punktana
og svo setjum við viðkomanda á bið
í stutta stund á meðan við veltum
fyrir okkur atriðum málsins. Oft
er þetta bara spurning um eina laga-
reglu eða þá einhverja ákveðna lausn
sem við reynum að finna. Fólk er oft
að velta fyrir sér hvaða skref það á
að taka næst í einhverju ákveðnu
máli. Það er kannski strand og veit
ekkert hvert það á að snúa sér. Við
getum þá leiðbeint fólki í þvi hvaða
skref það getur tekið næst þ.e. hvort
það á að fá sér lögmann eða reyna að
leysa málið sjálft.“
Gefandi reynsla
Á vaktinni hjá Lögfræðiaðstoðinni
eru auk Gunnars eða Teits tveir
fjórða eða fimmta árs laganemar
ásamt lögmanni. „Við höfum verið
í samstarfi við lögmannastofu Atla
Gíslasonar og hann hefur lánað okk-
ur lögmann á vaktina." Gunnar seg-
ir þá sjaldan fá einhver sérstök við-
brögð frá þeim sem þeir aðstoða og
aldrei fylgi þeir málum eftir enda er
óskað eftir því að þeir sem hringja
inn segi ekki til nafns. „Við vitum
náttúrulega ekki við hvern við erum
að tala. Þetta snýst um það að gera
fólki grein fyrir þeirri réttarstöðu
sem það er í og reyna að koma fólki
af stað með þau vandamál sem það
á við að etja eða þá að við getum
bara leyst úr málinu þá og þegar.
Það hefur oft gerst. Fólk er kannski
bara velta fyrir sér hlutum eins og
hvernig á að gera kaupmála. í stað
þess að opna lagasafnið þá hringir
það í okkur. Stundum hringja i okk-
ur menn sem hafa lent í einhverju
vandamáli og eru kannski á leið í
skýrslutöku og vilja vita hver réttar-
staða sín er.“ Gunnar segir að fyrir
laganema sé Lögfræðiaðstoðin ómet-
anleg reynsla og að þeir sem hafa
einu sinni staðið vaktina komi yf-
irleitt aftur. „Þetta er mjög gefandi
og mikil reynsla fyrir einstaklinga
að takast á við. Það er oftast stuttur
tími til að hugsa sig um eins og í líf-
inu og i lögmennskunni."
hoskuldur@vbl. is
Verslað afskynsemi
Nokkur góð ráð til
ad spara pening
Þeir sem vilja halda betur um
budduna er ráðlegast að versla
inn á mjög meðvitaðan og skipu-
lagðan hátt. Hér að neðan eru
nokkur góð ráð sem gott er að
hafa í huga áður en lagt er af stað.
Gakktu öfugan hring
Prófaðu að ganga öfugan hring í
versluninni. Flestir ganga ómeð-
vitað í gegnum verslunina eins og
kaupmennirnir hafa skipulagt hana
og eru þ.a.l. í meiri hættu á að falla
í þær gildrur sem lagðar eru fyrir
neytendur. Ef þú gengur öfugan
hring eru meiri líkur á því að þú
getir forðast allar fyrirfram tilbúnar
neyslugildrur.
Gerðu lista
Áður en þú leggur af stað skaltu gefa
þér tima til að skrifa niður lista yf-
ir alla þá hluti sem þú ætlar þér að
kaupa. Listinn kemur í veg fyrir
skyndikaup sem oftast er ástæðan
fyrir óþarfa íjárútlátum.
Innkaupakerra eða karfa
Ef þú ætlar þér að versla mikið not-
aðu þá innkaupakerru. Ef þú, aftur á
móti, ætlar aðeins að ná í örfáa hluti
er best að taka einungis innkaupa-
körfu. Þannig verslar þú ekki meira
en þú ætlaðir þér.
Geymdu kerruna
I stað þess að rúlla innkaupakerr-
unni inn alla ganga skaltu prófa
að geyma hana við endann og ná
einfaldlega í vöruna. Með því að sel-
flytja vörur á þennan hátt kemur þú
í veg fyrir skyndikaup.
Tilboð
Margir kaupmenn auglýsa tilboð
eins og tveir fyrir einn eða setja fullt
af hlutum í stóran bala undir tilboðs-
skilti. Ekki kaupa vörur bara af því
að þær eru á tilboði. Fylgdu listan-
um sem þú gerðir í upphafi og ekki
láta glepjast.
Það sem kaupmaðurinn veit en þú ekki
Neytandinn er
dáleiddur i búðinni
Þaö getur verið vandasamt aö versla inn
m
Ihvert sinn er við göngum
inn í stórmarkað erum við
komin inn á svæði sem er
sérhannað til að auka neyslu
okkar. f gegnum skynfæri
okkar verðum við fyrir hinni
ótrúlegustu áreitni sem hefur
aðeins það markmið að auka
þörf okkar til að kaupa hluti
sem við kannski þörfnumst ekk-
ert sérstaklega. Kaupmenn eru
í vaxandi mæli að skipuleggja
versianir sínar eftir nýjustu
rannsóknum um mannlegt eðli
og hegðun. Neytendur þurfa
því að gera sér betur grein fyrir
þeim brögðum sem notuð eru
og vera vakandi á meðan þeir
versla inn nauðsynjar og aðra
hluti. Hér að neðan eru nokk-
ur algeng brögð sem margir
eflaust kannast við af eigin
reynslu.
Tónlist
Áhrif tónlistar eru vel þekkt fyrir-
bæri. Við notum t.d. tónlist til að
slappa af eða koma okkur í ákveðið
skap. Róleg tónlist í verslunum róar
viðskiptavini niður og lætur þá eyða
meiri tíma en ella í búðinni. Ákveð-
in tónlist getur líka haft áhrif á
hvaða vörur við veljum. Þannig hafa
erlendar rannsóknir sýnt fram á að
ef leikin er t.d. þýsk tónlist þá eykst
sala á vörum tengdum þýskalandi
o.s.frv.
Vörur í sjónhæð
Vörur sem staðsettar eru í hillum í
sjónhæð meðalmanns seljast tvisvar
sinnum betur en þær sem eru ofar
eða neðar. Venjulega eru þær vörur
sem verslanir græða mest á settar
á bestu staðina. Einnig vörur sem
verslun vill losa sig við. Eldri brauð
eru t.d. sett í sjónhæð og þau nýrri
neðar og aftarlega.
Gönguleiðir
Venjulega eru vinsælustu vörurnar
eins og t.d. kjöt og mjólk settar alveg
innst inní verslunina. Þetta neyðir
viðskiptavini til að ganga í gegnum
alla verslunina til að ná í vöruna.
Þannig aukast einnig Hkurnar á þvi
að hann láti freistast af einhverju
öðru á leiðinni.
Nammikassar
Sætindi eru yfirleitt staðsett við
afgreiðslukassa. Þar sem verslanir
gæta þess yfirleitt að smá lína mynd-
ist við afgreiðslukassa þá eru meiri
líkur til þess að viðskiptavinir láti
freistast af einu súkkulaðistykki
eða svo. Séu börn með í ferð aukast
möguleikarnir á þvi að þau fari að
heimta sælgæti.
Augnhreyfingar
Fólk er vant því að lesa frá vinstri til
hægri. Þegar neytandi skoðar búð-
arhillu renna því augu hans einnig
yfir hilluna frá vinstri til hægri. Af
þessum sökum eru þær vörur sem
búðirnar græða mest á yfirleitt
hægra megin i hillunum.
Frosinn matur
Frosinn matur er yfirleitt í miðri
verslun. Rannsóknir hafa sýnt að
fólk kaupir oftast frosinn mat síðast.
Þetta þýðir að þegar fólk hefur geng-
ið í gegnum alla verslunina þarf það
að snúa við til að kaupa frosinn mat.
Kostatilboð
Tilboð eins og tveir fyrir einn auka
yfirleitt sölu á tilteknum hlut um
150%. Fólk kaupir yfirleitt hluti á
tilboðum þó það þarfnist þeirra
kannski alls ekki.