Læknablaðið - 01.05.1936, Síða 5

LÆKNAB LAÐIÐ
19
ara spendýra, sem hægra er aö
ná til rannsókna. Þaö er kannske
vafasamt, hve langt má fara í því
aö álykta frá einni dýrategund til
annarar, en þaö er freistandi og
stappar nærri fullri vissu, ef önn-
ur atriöi, sem hægt er að fá fulla
vissu um, styöja ályktunina. Öllum
þeim, sem rannsakað hafa spen-
dýraegg, kemur saman um það,
að þeirra líf sé mjög stutt, ef til
vill ekki nema fáar klukkustund-
ir. Hin fyrsta skifting eggfrum-
unnar veröur rétt á eftir egglos-
inu, ef hún hefir ekki átt sér stað
inni í ósprunginni eggblöðrunni.
Næsta skifting verður fyrst eftir
að eggið er frjóvgað, og það má
ekki líða nema stutt stund milli
skiftinganna, ef eggið á að halda
lífi. Þess vegna þarf sperma að
vera þarna viðstatt, eins og bjarg-
vættur eSa frelsandi engill, ef
frjóvgunin á ekki að fara út uni
þúfur. Annað er það, að rétt eft-
ir egglosið, ná fimbríur eggveg-
arins í eggið, og byrja að flytja
það niður eftir eggveginum. Það
losnar þá brátt við follikelfrum-
ur þær, sem við það hafa hang-
ið, en þekst á leiðinni niður egg-
veginn af eggjahvítulagi, sem
verður því til næringar, ef það er
frjóvgað, þangað til það getur
lx>rað sér niður í slímhúð legsins,
en getur lika orðið og verður ó-
yfirstíganjeg hindrun fyrir
sperma, að ná inn í það, til frjóvg-
unar. Af þessu má ráða, að frjóvg-
un getur aðeins átt sér stað mjög
stutta stund eftir að egglos hefir
oröið.
Þá er að vita, hve lengi spenna
getur lifað frjóvgunarhæft í getn-
aðarfærum konunnar. Mönnum
kemur saman um þa'Ö, aÖ venju-
legur aldur sperma sé þar ekki
lengri en 2 sólarhringar. Þó seg-
ir Ogina (Zbl. f. Gyn. nr. 8, 1930)
að sperma geti ef til vill lifað 3,
daga og hreinasta undantekning
sé 4—8 dagar. Samkvæmt þessu
hvorutveggju, verður frjóvgunin
bundin við coitus á 2—3 dögum,
einu sinni í hverju menstruations-
cyclus, um egglosið.
Ýmislegt getur það verið, sem
veldur því, að sperma lifir að-
eins svona stutta stund í getnað-
arfærum konunnar, t. d. ibreyt-
ing á kemiskri reaktion, sem er
sérstaklega áberandi í vagina. En
hættulegast fyrir sperma er þó
hitinn talinn. Við vitum, að scrot-
um er einskonar kæliskápur fvrir
sperma og nauðsynlegur kæliskáp-
ur, því að þeir, sem laungraðir
eru, hafa kryptorchismus, eru ó-
frjóir. Eg hefi líka getið þess, í
erindi því, er eg mintist á áðan,
að hægt væri að gera karldýr og
sennilega menn líka, ófrjóa um
stundarsakir, með þvi að hita
testes upp i 45—47 stig Celsius
34—J4klst. Auðvitað er hitinn í
getnaÖarfærum konunnar ekki
svona hár, enda væri það ekki
hentugt fyrir spernia, en hann er
töluvert hærri en í scrotum, og
það þolir sperma ekki, þegar til
lengdar lætur. Nú skyldi maður
halda, að spermatozoa ættu að
vera orðin vön hitanum frá dvöl
sinni í vesicula seminalis, eg hefi
ekki séð á það minst, en víst er
um það, að lifandi og fjörmikil
spermatozoa geta komið þaðan að
minsta kosti í 2 vikur eftirj vasec-
tomia. En geta má þess, að þar
eru þau i öðru ástandi en í sper-
ma.
Ymsar tilgátur hafa komið fram
um það, hvenær egglos ætti sér
stað hjá konunni og hafa flest-
ar tilgátur miðað við byrjun sein-
ustu tíða. Flestir gátu þess til, að