Baldur - 07.01.1950, Blaðsíða 2

2
B A L D U R
ÁRAMÓT
EALDUP
VIKUBLAÐ
Ritstjóri og ábyrgðarm.:
Halldór Ólafsson frá Gjögri.
Ritstjórn og afgreiðsla:
Smiðjugötu '3.
Sími 80. — PóstnUf 124.
Árgangur kostar 15 krónur.
Lausasöluverð 40 aurar.
- _____--------------------—I
Listi sósíalista.
Listi Sameiningarflokks al-
þýðu — Sósíalistaflokksins við
l)æj arstj órnarkosningarnar 29.
janúar n.k., sem birtur er á
öðrum stað hér í blaðinu, var
samþykktur á fjölmennum
fundi í Sósíalistafélagi Isa-
fjarðar 4. þ. m., með atkvæð-
um allra fundarmanna. Á
fundinum voru ekki aðeins
mættir flokksbundnir sósíal-
istar heldur einnig margt utan-
flokksmanna, sem bæði fyrr
og síðar hafa stutt flokkinn að
ráðum og dáð og eru nú, ásamt
flokksfélögum, ákveðnir í að
gera sigur hans sem mestan og
glæsilegastan.
Um það fólk, sem á listanum
er. ])arf ekki að fara mörgum
orðuin. Þar er hvert rúm ágæt-
lega skipað.
El'sti maður listans, Harald-
ur Steinþórsson, kennari, er
tiltölulega nýfluttur hingað til
bæjarins, hann ætti því, að
dómi hinna „bæj armálavönu“
kratabrodda, sem sjálfsagt eru
allir bornir og bamfæddir Is-
firðingar í marga ættliði, að
vera óhæfur tl þátttöku í stjórn
bæjarins. En ])essir herrar cru
hvorki spámenn né spekingar,
og um Harald er það að segja,
að hann hefur k>nnt sér mjög
náið öll máletni bæj arfélagsins
og i störfum sínum hér, bæði
er hann var starfsmaður á bæj-
arskrifstofunni og sem kenn-
hri, hefur hann notið og nýtur
álits, trausts og vinsælda yfir-
boðara sinna, samstarfsmanna
og almennings. Einnig hefur
hann mcð staríi sínu í íþrótta-
j'ireyfingunni í bænum unmð
sér tiltrú og vinsældir unga
fólksins. Áður en Haraldur
fluttist hingað, var hann um
skeið forseti Æskulýðsfylk-
ingarinnar og átti þá sæti í
miðstj órn Sósíalistaflokksins.
Er slíkt mikils verð reynsla og
lærdómsrik hverjum sósialista.
Sæti Haralds í bæjarstjórn
verður því ágætlega skipað.
Alþýða bæjarins og æskulýður
eignast góðan fulltrúa, þar sem
hann er.
Annan mann listans, Harald
Guðmundsson, skipstjóra, þarf
ekki að kynna fyrir bæjarbú-
um. Hann hefur átt sæti í hæj-
Island gerist
hernaðaraðili.
Merkasti og örlagarikasti at-
burður ársins 1949 er án efa
samþykkt Atlanzhafssáttmál-
ans og þar með þátttaka Is-
lands í hernaðarsamtökum
þeirra stórvelda, sem eru aðil-
ar að þeim sáttmála.
Enda þótt lesendum Baldurs
sé mál þetta mjög vcl kunnugt,
bæði af því, sem þeir hafa les-
arstjórn tvö undanfarin kjör-
tímabil og rækt það með prýði.
Vegna atvinnu sinnar og lang-
varandi fjarveru úr bænum í
sambandi við hana, hefur
starfskrafa hans og dugnaðar
ekki notið sem skyldi og er það
illa farið. Þrátt fyrir þessa ó-
hagstæðu aðstöðu, er Harald-
ur vel kunnugur málefnum
bæjarins og sérstaklega hag at-
vinnuveganna í bænum. Hnnn
hefur verið sjómaður alla ævi,
skipstjóri í fjölda mörg ár og
stjórnar nú skipi, sem hann
gerir sjálfur út ásamt fleirum.
Hann hefur tekið virkan þátt
í hagsmuna- og félagsmálum
stéttar sinnar og er lcunnur að
dugnaði og hreinskilni í hverj u
máli. Allir, sem þekkja dugnað
og hreinskilni Haralds Guð-
mundssonar munu leggja kapp
á að gera sigur Sósíalistaflokks
ins í bæjarstjórnarkosningun-
um sem mestan.
Þau, sem skipa þriðja, fjórða
og fimmta sæti listans, eru öll
bæjarbúum að góðu kunn
hvert á sínu sviði, ákveðnir
verkalýðssinnar og sósíalistar,
sem al])ýðu þessa bæjar getur
treyst, ef til þess kæmi að eitt-
hverl þeirra þyrftu að mæta í
bæjarstjórn, sem vcl getur átt
sér stað. Sama er að segja um
aðra sem á listanum eru.
Sósíalistaflokkurinn hefur
lagt kapp á að vanda sem bezt
lil þessa framboðs, bæði vegna
þess að enginn getur sagt
hverjir af þeim, sem á listanum
eru, þurfa að mæta í bæjar-
stjórn eða taka þátt í störfum
fyrir bæjarfélagið, og ekki síð-
ur vegna þess, að allir, sem á
listanum eru, munu ásamt öðr-
um félögum í Sósíalistafélagi
Isafjarðar og stuðningsmönn-
um flokksins, marka afstöðu
flokksins í bæjarmálum eftir
því sem kostur er.
Og Sósíalistaflokkurinn er
þess fullviss, að bæjarbúar
kunna að meta þetta og gera
sigur lians sem glæsilegastan
við kosningarnar 29. jan. n.k.
ið um það hér í blaðinu og
annars staðar, er bæði rétt og
skylt að rekja enn einu sinni
höfuðþætti þess, þegar ársins
1949 er minnst.
Við áramótin 1948—1949
fluttu þeir Stefán Jóhann Stef-
ánsson, þáverandi forsætisráð-
herra og Ólafur Thors, formað-
ur Sjálfstæðisflokksins, þjóð-
innii þann boðskap, að yfir
henni vofði svo stórfengleg ut-
anaðkomandi hætta, að ekki
dyggði annað til varnar en
fullkomnustu morðtól og víg-
vélar. Það væri ekki aðeins
sjálfsögð skylda Islendinga
sem lýðræðisþjóðir að gerast
aðilar að hernaðarsamtökum,
sem Bandaríkin og nokkur
stórveldi í Evrópu voru þá að
mynda, svonefnt Norður-At-
lanzhafsbandalag, heldur bein-
límis lífspauðsyn, ef tilvera
þeirra sem sjálfstæðrar þjóðar
ætti að vera borgið.
Hálfum þriðja mánuði eftir
að þjóðinni var fluttur þessá
boðskai)ur, flaug hálf ríkis-
stjórn Islands, þeir Bjarni
Benediktsson, Eysteinn Jóns-
son og Emil Jónsson vestur um
haf til ])ess að kynna sér At-
lanzhafssáttmálann og taka á
móti ráðleggingum og fyrir-
skipunum hinnar voldugu
„vinaþjóðar“.
Eftir hcimkomuna höfðu
þeir fátt að segja annað en það,
að samningurinn skuldbindi
ekki Islcndinga til að leyfa her-
setu eða herstöðvar í landi
sínu á friiðartímum. Samtimis
gat Þjóðviljinn birt viðtal ráð-
herranna við utanríkisráðherra
Bandaríkjanna. Kom þar í
ljós, að Bandaríkjamenn gerðu
ekki aðrar kröfur en þær, að
yfirráð þeirra yfir Keflavíkur-
flugvellinum og núverandi að-
stoð þeirra í Hvalfirði héldist
óbreytt, svo að þeir gætu hald-
ið óhindrað áfram framkvæmd
um og hernaðarundirbúningi á
flugvellinum, og hvenær sem á
þvrfti að halda væri það einnig
hægt í Hvalfirði. Bandaríkjun-
um var þar með tryggt það i
raun, sem þau fóru opinber-
lega fram ó haustið 1945.
Sex dögum eftir heimkomu
róðherranna var samnings-
uppkastið birt opinberlega og
síðan lagt fyrir Alþingi. Kom
])á enn skýrar í ljós hvaða
skyldur voru lagðar á herðar
þátttöku ríkjanna, þar ó með-
al Islands. En þær voru í aðal-
atriðum þessar:
Að taka upp hervarnir og
vígbúnað til að mæta vopnaðri
árás, taka þátt í styrjöld, sem
eitthvert þátttökurík janna
kann að lenda í. að taka upp
samninga um sérstakar ráð-
stafanir, ef eitthvert þátttöku-
ríkja telur að það sjálft, eða
eitthvert annað ríki. sem sáitt-
málinn tekur til, sé í hættu og
að taka þátt í sameiginlegu
lierráði.
Áður en samningsuppkastið
var birt, höfðu farið fram víð-
tækar umræður um málið, og
í þeim komið i ljós, að fjöldi
fólks í öllum stéttum og flokk-
um var andvígt þátttöku Is-
lands í ])essum hernaðarsam-
tökum. Ríkisstjórnin og aðrir
forustumenn þj óðarinnar
gerðu þó sitt til þess að hindra
þessar umræður, töldu opin-
berar umræður hvorki viðeig-
andi né mögulegar meðan eng-
ar upplýsingar lægju fyrir og
voru með fleiri þvílíka vafn-
inga.
Þegar svo samningsuppkast-
ið var hirt og málið lagt fvrir
Alþingi, bárust mótmæli úr
öllum áttum. Forusta í þeirri
mótmælábaráttu hafði Sósíal-
istaflokkurinn og Þjóðvarnar-
félagið, sem bæði mótmæltu á-
kveðið þátttöku Islands í
bandalaginu og kröfðust þjóð-
aratkvæðagreiðslu um málið.
Að baki þeim má hiklaust full-
yrða að meirihluti þjóðarinn-
ar stóð.
Mótmælum þessum og kröf-
um var í engu sinnt. Þann 30.
marz 1949 samþvkkti Alþingi
mcð 37 atkvæðum gegn 13 þátt-
töku Islands í Atlanzhafs-
bandalaginu, tveir sótu hjá.
Þar með var hlutleysi Islands
kastað á glæ, þjóðin gerð hern-
aðaraðili og landið vígvöllur ef
til ófniðar kemur. 30 marz er
stærsti þjóðsvikadagurinn í
sögu Islands.
Verkföll.
I ársbyrjun 1949 gerði ríkis-
stjórnin og átvinnurekendur
tilraun til að knýja fram al-
menna kauplækkun. Hófst sú
tilraun með því að togaraeig-
endur sögðu upp samningum
strax eftir áramót og stöðvuðu
allan togaraflotann frá 10.
febrúar. Verkfallið stóð i 7
vikur og kostaði yfir 20 milj.
kr. í erlendum gjaldeyri, en
úrslitin urðu veruleg kaup-
hækkun samkvæmt útreikningi
togaraeigenda. Að vísu voru
þeir útreikningar hyggðir á
falsrökum og algerð hlekking,
en með því var viðurkennt, að
þessi tilraun til almennrar