Morgunblaðið - 19.02.2014, Síða 18

18 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. FEBRÚAR 2014
fi p y j g p
C p iar acc o ð lh kl lme va netu-vinaigrette og ettasa ati Grafið lam
með hindberja-vinaigrette og geitaosti Villibráðar-paté prikmeð pa
mauki Bruchetta eykmeð tvír
ðlahangikjöti, bal- samrau
og piparrótarsósu hetBruc
ta með hráskinku, balsam
nmgrill uðu Miðjarðar- hafsgræ
K r a b b a - salat f
ðboskum kryddjurtum í brau
B r u c h e t t a Mimeð
jarðarhafs-tapende aR i s
rækja á spjóti með peppadew Silunga hrogn ónmeð japönsku maj
sinnepsrjóma-osti á bruchettuBirkireykt-ur lax alioá bruchettu með
grillaðri papriku og fetaosti Hörpuskeljar ddju, 3 smáar á spjóti m/kry
taídýfu Frönsk súkkulaðikaka m/rjóma og ferskum berjum ufyVanill
tar vatnsdeigsbollur Súkkulaðiskeljar með jarðarberjum nguKjúkli
satay á spjóti með ídýfu Teryaki-lamb á spjóti RisahörpuskSími 511 8090 • www.yndisauki.is
MöndluMix og KasjúKurl
er ekki bara hollt snakk.
Líka gott á salatið.
Hollt oggott frá Yndisauka.
Fæst í: Hagkaupum, Heilsuhúsunum,
Melabúðinni, Fjarðarkaup, Miðbúðinni,
Kjöthöllinni, Hreyfingu, Garðheimum,
Mosfellsbakaríi og Bakaríinu við brúna
Akureyri.
BAKSVIÐ
Hörður Ægisson
hordur@mbl.is
Evrukreppan leiddi í ljós ýmsar brotalamir í
hinu sameiginlega myntbandalagi. Talsverð
óvissa er enn um framtíðarþróun evrunnar og
evrusvæðisins enda eru mörg undirliggjandi
vandamál myntbandalagsins óleyst. „Höfuð-
vandinn felst í því hve hagþróun hinna ýmsu
landa á evrusvæðinu er ólík og endurspeglar að
myntbandalagið er ekki byggt upp á forsendum
hagkvæms myntsvæðis.“
Þetta segir í skýrslu Hagfræðistofnunar Há-
skóla Íslands um stöðu aðildarviðræðna Ís-
lands við Evrópusambandið (ESB) og þróun
mála innan sambandsins.
Bent er á í skýrslunni að þegar efnahags-
ástand einstakra ríkja versnar, líkt og hefur til
að mynda verið reyndin hjá mörgum ríkjum í
Suður-Evrópu undanfarin ár, getur aðlögun
ekki orðið í gegnum breytingar á gengi gjald-
miðilsins – heldur eru fjármál ríkisins eina
stjórntækið til skamms tíma litið. Þetta hefur
þær afleiðingar að samkeppnishæfni þessara
sömu ríkja getur „þá og því aðeins“ batnað að
framleiðni vinnuafls aukist eða að raunlaun
lækki. Slíkt getur þó verið hægara sagt en gert.
Reynslan hefur sömuleiðis sýnt að sameigin-
legur innri markaður Evrópusambandsins fyr-
ir vinnuafl er ekki nógu virkur. Fólksflutningar
milli landa eru ekki í því mæli að ástandið jafn-
ist milli aðildarríkja.
Afleiðingin af þessu er því sú að vegna þess
að lönd sem eru á ólíkum stað í hagsveiflunni
búa við sameiginlegan gjaldmiðil þá gætir
„mikils misræmis“ hvað varðar efnahagsástand
innan evrusvæðisins. Er evrukreppan því af-
leiðing þess að hagkerfi álfunnar eru mjög ólík
að uppbyggingu og hefur þessi veikleiki sam-
tímis orðið til að auka efnahagsvandann af
kreppunni. Skýrsluhöfundar segja að erfitt sé
að spá fyrir um hverjar langtímaafleiðingarnar
verði á evrusvæðinu en eigi að leysa þessi
vandamál þurfi margt að koma til.
Frekari samræming í ríkisfjármálum
Mjög erfitt hefur reynst að samræma rík-
isfjármál evruríkjanna og því má hugsa sér að
gripið verði til þess ráðs að taka upp formlegra
samráð. Þannig myndu einstök ríki gefa frá sér
að minnsta kosti einhvern hluta þess ákvörð-
unarvalds sem þau hafa nú yfir eigin ríkisfjár-
málum. Samhliða slíkum breytingum gæti fylgt
enn frekari samruni á sviði skattamála og milli-
færslum fjármagns milli ríkja evrusvæðisins.
Í skýrslu Hagfræðistofnunar er fjallað um
þær „getgátur“ um að evrukreppan muni hugs-
anlega leiða til þess að myntbandalagið brotni
upp þannig að sum ríki neyddust til að taka upp
eigin gjaldmiðla meðan önnur haldi áfram með
evruna sem sameiginlega mynt. „Kostnaður við
slíka uppstokkun yrði trúlega mikill og óvíst
hvaða áhrif slíkar hræringar hefðu á efnahags-
líf viðkomandi landa.“
Vaxandi vaxtamunur á evrusvæðinu
Það hefur vakið eftirtekt á umliðnum árum
að þrátt fyrir sameiginlega mynt og sömu pen-
ingastjórn þá hefur orðið til talsverður vaxta-
munur á milli landa á evrusvæðinu – en slíkt
var talið nánast óhugsandi þegar stofnað var til
evrunnar um síðustu aldamót. Fram kemur í
skýrslunni að þessi vaxtamunur nái til fólks og
fyrirtækja, innláns- og útlánsvaxta.
Þannig má sjá að meðaltalsinnlánsvextir á
reikningum heimila sem eru bundnir til allt að
tveggja ára eru lægstir í Eistlandi (0,53%) en
hæstir á Grikklandi (3,26%). Innlánsvextir til
fyritækja eru sömuleiðis mjög breytilegir innan
evrusvæðisins – lægstir í Lúxemborg (0,45%)
en hæstir á Kýpur (2,71%). Sama gildir enn-
fremur um vexti vegna útlána til húsnæðis-
kaupa en þar eru meðalvextir lægstir í Finn-
landi (1,46%) en hæstir í Hollandi (4,51%).
Mikill vaxtamunur er sömuleiðis í útlánum til
fyrirtækja.
Hefur vaxtamunur milli einstakra evruríkja
farið vaxandi í kjölfar efnahagskreppunnar og
eru ástæðurnar einkum ólík staða innlendra
bankakerfa, meðal annars vegna gæða lána-
safna og fjáhagsstöðu heimila og fyrirtækja.
Fjármagnshöft standast ákvæði EES
Á það hefur oft verið bent að þau fjármagns-
höft sem sett voru á Íslandi haustið 2008 séu í
mótsögn við frjálst flæði fjármagns innan Evr-
ópusambandsins. Í skýrslu Hagfræðistofnunar
er þó undirstrikað að í samningnum um Evr-
ópska efnahagssvæðið, sem Ísland gerðist aðili
að 1994, er gert ráð fyrir að aðildarríki geti tak-
markað fjármagnsflutninga ef hætta er talin á
að þeir raski starfsemi fjármálamarkaða. Ríki
geta einnig gripið til varrúðarráðstafana ef þau
eiga í vanda með greiðslujöfnuð við útlönd. Á
þessum forsendum telja íslensk stjórnvöld að
núgildandi fjármagnshöft standist ákvæði
EES-samningsins.
Í aðildarviðræðum Íslands við ESB er ekki
enn búið að opna samningskafla um frjálsa fjár-
magnsflutninga.
Skýrsluhöfundar rifja upp að Ísland sé ekki
eina landið til að fá undanþágu frá frjálsu flæði
fjármagns. Kýpur, sem varð aðildarríki ESB
árið 2004, setti á höft árið 2013 í kjölfar banka-
kreppunnar þar í landi. Sendi ESB þá frá sér
yfirlýsingu þar sem fram kom að aðildarríki
geti set skorður á flæði fjármagns við sérstakar
aðstæður þar sem vegið sé að öryggi almenn-
ings. Kýpur sé dæmi um land þar sem slíkar að-
stæður hafa skapast.
Undirliggjandi vandi enn óleystur
AFP
Höfuðstöðvar ECB Margt þarf að koma til eigi að takast að leysa vanda evrusvæðisins.
 Kreppan leiddi í ljós brotalamir myntbandalagsins sem ekki hefur enn tekist að leysa  Þrátt fyrir
sömu mynt eru vaxtakjör fólks og fyrirtækja ólík milli landa  Fá ríki uppfyllt Maastricht-skilyrðin
● Icelandair hefur samið við Nýherja
um kaup á miðlægum vél- og hugbún-
aði sem mun þjónusta upplýsinga-
tæknikerfi félagsins. Lausnin er hýst í
öryggisvottuðu kerfisrými Nýherja, sem
einnig annast rekstur á upplýsinga-
tækniumhverfi Icelandair Group, sam-
kvæmt tilkynningu frá Nýherja.
Semur við Nýherja
 

 
  

   





   
   
   
  
!  !

 
"# $ #    % 
"&'()* (+(

 
  
,-&.&+/0 -'+(1(23& 45+(2/5
 

 



  


 




Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
Ríkjum Evrópusambandsins hefur flestum
hverjum tekist illa að uppfylla markmið svo-
nefndra Maastricht-skilyrða um afgang af
rekstri ríkissjóðs og skuldir hins opinbera
sem hlutfall af landsframleiðslu. Aðeins fjög-
ur lönd ESB – Eistland, Finnland, Lúxemborg
og Svíþjóð – hafa ávallt uppfyllt skilyrði um
opinber fjármál frá 2001-2012.
Í skýrslu Hagfræðistofnunar segir að hlut-
fall landa sem ekki standist þessi skilyrði
hafi hækkað undanfarin ár. Sú staða end-
urspeglar aftur aðþrendga fjárhagsstöðu
margra evruríkja.
Er þessi þróun áhyggjuefni enda kann hún
að auka þrýsting á Seðlabanka Evrópu að
kaupa skuldir ríkjanna. Slíkt felur í sér pen-
ingaprentun og aukna verðbólgu, sem aftur
dregur úr trúverðugleika peningastefnu
bankans. Sömuleiðis er vakin athygli á því í
skýrslunni að samleitni í stöðu opinberra
fjármála hefur minnkað. Það getur aukið
þrýsting á að einstök ríki yfirgefi evrusam-
starfið til þess að nota peningaprentun til að
borga skuldir ríkisins í viðkomandi landi.
Líklegt má þó telja að með batnandi efna-
hagsástandi muni ríkisfjármál aðildarríkja
ESB færast í betra horf. Hins vegar benda
skýrsluhöfundar á að hafa verði í huga að
önnur vandamál steðja að ESB í þessum efn-
um. Þannig geti hækkun lífaldurs krafist enn
meira aðhalds í rekstri hins opinbera í lönd-
um ESB en núverandi staða kallar á.
Ýmsir hagfræðingar hafa gagnrýnt Maast-
richt-reglurnar á þeim grunni að þær tak-
marki getu ríkja til að nota opinber fjármál til
að bregðast við hagsveiflum.
Eykur þrýsting á Seðlabanka Evrópu
AÐEINS FJÖGUR RÍKI ÁVALLT UPPFYLLT MAASTRICHT-SKILYRÐIN FRÁ 2001-2012