Morgunblaðið - 27.10.2014, Blaðsíða 17

Hinn 8. október
sendi fram-
kvæmdastjórn
ESB frá sér
skýrslu um fram-
gang viðræðna við
þau lönd sem ann-
aðhvort er búið að
samþykkja sem
umsóknarríki um
aðild eða sem
væntanlega um-
sækjendur. Í fyrri hópnum
eru Svartfjallaland, Serbía,
Albanía, FYR Makedónía,
Tyrkland og Ísland. Seinni
flokkinn fylla svo Kosovo og
Bosnía-Hersegóvína.
Í ár bregður svo við að staða
Íslands sem umsóknarland er
afgreidd með einni setningu
sem í lauslegri þýðingu hljóðar
svo: Í kjölfar ákvörðunar rík-
isstjórnar Íslands hafa aðild-
arviðræður legið niðri síðan í
maí 2013 (following a decision
of the Icelandic government,
accession negotiations have
been put on hold since May
2013). Þessar skýrslur fram-
kvæmdastjórnarinnar und-
anfarin ár eru ein meginheim-
ild stöðu og framgangs við-
ræðnanna á hverjum tíma.
Einnig má lesa í þeim á hverju
strandar á hverjum tíma varð-
andi framgang viðræðnanna í
þeim köflum sem viðræður
höfðu verið opnaðar.
Það má þó öllum vera ljóst
að viðræður Íslands og ESB
voru komnar í strand löngu
fyrr. Erfitt er kannski að
benda á nákvæma tímasetn-
ingu en sú staðreynd að ESB
hefur aldrei lagt fram rýni-
skýrslu sína um sjávarútveg
talar sínu máli. Rýnifundur
með ESB þar sem
íslensk stjórnvöld
kynntu íslensku
löggjöfina um sjáv-
arútveg var hald-
inn dagana 28.
febrúar til 2. mars
2011 eða fyrir fjór-
um og hálfu ári.
Engin dæmi eru
um að ESB hafi
dregið svo lengi, án
sjáanlegra skýr-
inga, að leggja
fram svo mik-
ilvæga rýniskýrslu. Rýn-
iskýrslan er lykilgagn í hverj-
um samningskafla og greinir
frá því hvort eða hvaða kröfur
ESB setur fram fyrir frekari
framgangi viðræðnanna.
Ágúst Þór Árnason, aðjúnkt
við Háskólann á Akureyri og
höfundur Viðauka I við Hag-
fræðistofnun Háskóla Íslands
sem bar heitið: Aðild-
arumsókn Íslands og stækk-
unarstefna ESB, benti á þetta
í yfirgripsmiklu erindi sem
hann hélt á aðalfundi Heims-
sýnar hinn 9. október sl. Af-
leiðingin var sú að aðild-
arviðræðurnar hlutu að sigla í
strand. Ótal spurningar vakna
í þessu samhengi og svörin við
þeim liggja yfirleitt ekki á
lausu heldur verður að leiða
líkur að hinu líklega samhengi
hlutanna.
Ágúst reifaði í þessu sam-
hengi kafla úr fyrrnefndum
Viðauka I um grundvallarskil-
yrði fyrir stækkun en þar seg-
ir orðrétt í kafla 5: „Að því er
varðar efnisleg atriði er al-
mennt viðurkennt að umsókn-
arríkin gangast undir ákveðin
grundvallarskilyrði fyrir
stækkun (principles of en-
largement) sem eru í megin-
atriðum að þau samþykki sátt-
mála ESB, markmið þeirra og
stefnu og ákvarðanir sem hafa
verið teknar síðan þeir öðl-
uðust gildi. Grundvallarskil-
yrðin eru fjögur: í fyrsta lagi
snýst stækkun um aðild að
stofnun sem er fyrir hendi en
ekki að til verði ný stofnun, í
annan stað þarf umsóknarríki
að samþykkja réttarreglur
bandalagsins, acquis commu-
nautaire, í einu og öllu, í þriðja
lagi skulu umbreytingafrestir
(e. transitional periods) vera
takmarkaðir og ekki fela í sér
undanþágur frá grunnsáttmál-
unum og þeim meginreglum
sem bandalagið byggir á. Í
fjórða lagi er um að ræða skil-
yrðasetningu, sem á ensku
hefur verið nefnt conditiona-
lity. Hið síðastnefnda varð
hluti af aðildarferlinu vegna
stækkunar sambandsins 2004
og 2007. Fyrstu þrjú skilyrðin
voru þegar hluti af stækkun
sambandsins árið 1973. Þessi
grundvallarskilyrði eru al-
mennt viðurkennd þótt þau
séu ekki talin í áðurnefndri 49.
gr. SESB.“
Fjórða skilyrðið þýðir í raun
að orðið er til eins konar for-
aðildarferli. Hér á landi hefur
hart verið tekist á um hvort
ESB-viðræðurnar hafi snúist
um aðlögun. Því verður tæpast
á móti mælt að þetta skilyrði
sýni svo ekki verður um villst
að til að eiga möguleika á aðild
verður umsóknarlandið að að-
lagast tiltekinni stöðu fyrir-
fram. Markmiðið er að við-
komandi land verði þess
fullbúið að uppfylla kröfur
sem gerðar eru til aðildarríkis
og að innleiða löggjöf og reglu-
verk sambandsins með skil-
virkum hætti.
Ef litið er til greinargerð-
arinnar sem fylgdi með þings-
ályktun alþingis um að sækja
skyldi um aðild að ESB sést að
Ísland var í raun að gera kröf-
ur um frávik eða breytingar á
sjávarútvegsstefnu sambands-
ins. Ef ESB hefði átt að verða
við þeim hefði þurft að víkja
frá fyrsta skilyrðinu sem
þarna er nefnt. Það þarf því
ekki mikið ímyndunarafl til að
segja sér að rýniskýrsla ESB
myndi einmitt gera kröfur til
Íslands til að aðlagast sameig-
inlegu sjávarútvegsstefnunni
rétt eins og gert var í rýn-
iskýrslu fyrir landbúnað þar
sem sett var fram krafa um
tímasetta aðgerðaáætlun.
Greinargerðin með þings-
ályktun alþingis felur í sér
upptalningu á alls konar skil-
yrðum fyrir aðild. Af þessum
fjórum skilyrðum sem ESB
setur fyrir aðild má ráða að
aðildarsamningur á þeim for-
sendum er í raun óhugsandi.
Þetta á ekki bara við um sjáv-
arútveg þótt hagsmunirnir séu
mestir þar, heldur einnig land-
búnað og fleiri atriði. Nið-
urstaða Ágústar Þórs var því
að óhugsandi sé að halda
áfram með eða kannski öllu
heldur taka upp að nýju við-
ræður um aðild Íslands að
ESB á grundvelli samþykktar
alþingis frá 16. júlí 2009. Um-
sókn Íslands um aðild að ESB
ber því að kalla heim hið snar-
asta.
Eftir Ernu
Bjarnadóttur » Það má þó öllum
vera ljóst að
viðræður Íslands og
ESB voru komnar í
strand löngu fyrr.
Erna Bjarnadóttir
Höfundur situr í fram-
kvæmdastjórn Heimssýnar.
ESB-umsóknin þarf
að koma aftur heim
17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. OKTÓBER 2014
Sprengjugengið að störfum Börnin voru mjög hrifin af ótal tilraunum sem þau sáu á vísindadegi Háskóla Íslands á laugardag en þeim þótti vissara að halda fyrir eyrun.
Golli
Getuleysi ráð-
herra ríkisstjórn-
arinnar til að eiga
efnislega og mál-
efnalega umræðu
um kosti og galla
vélbyssuvæðingar
lögreglunnar er til
vitnis um algeran
skort á verkstjórn
og ábyrgð. Grund-
vallarskylda ráð-
herra er að verja ákvarðanir
stofnana sem undir ráðherra
heyra og annað tveggja færa
fyrir þeim rök, eða breyta
um stefnu og snúa við þeim
kúrsi sem stofnanirnar hafa
tekið. Það er ekki valkostur
fyrir alvöruríkisstjórn að fara
í felur, neita að svara spurn-
ingum fjölmiðla og deila
dónaskap og hálfkveðnum
vísum á samfélagsmiðlum.
Nokkrir stjórnarþingmenn
hafa verið gerðir út af örk-
inni með stóryrðum og upp-
hrópunum og stilla efasemd-
um upp sem vantrausti á
lögregluna. Það er afvega-
leiðing umræðunnar. Ég held
að traust til lögreglunnar sé
almennt mikið og verð-
skuldað, en það kemur mál-
inu ekkert við.
Grundvallarbreytingin sem
nú er boðuð er að hríðskota-
byssur sem norski herinn –
ekki norska lögreglan – hefur
hingað til notað, verði al-
mennt aðgengilegar fyrir ís-
lenska lögreglu. Sérstakt
áhyggjuefni er ef brotamenn
geta gengið að því sem vísu
að í lögreglubílum séu skot-
vopn. Það mun hafa áhrif á
viðbúnað þeirra og nálgun
þeirra gagnvart brotaþolum
og löggæslunni. Hvernig
munu brotamenn
bregðast við aðvíf-
andi lögreglu-
bifreið ef þeir vita
að í henni eru
skotvopn og lög-
reglumenn hefur
beina heimild til
að nota þau?
Munu þeir þá
vígbúast frekar?
Beita lögregluna
eða brotaþola
meira ofbeldi?
Samhengi
vopnaburðar lögreglu og af-
brota hefur verið gríðarlega
mikið rannsakað og rökrætt í
öllum löndum. Hér á landi
höfum við rökrætt hvort lög-
reglan eigi að hafa rafbyssur
og ekki komist að niðurstöðu
enn. Það er algerlega óhugs-
andi að grundvallarbreyting
á aðgangi lögreglumanna að
sjálfvirkum hervopnum í
daglegum störfum sé ákveðin
af fáeinum yfirmönnum í lög-
reglunni, án lýðræðislegrar
umræðu og umboðs. Það er
tími til kominn að rík-
isstjórnin standi undir lág-
markskröfum sem gera verð-
ur til ábyrgra stjórnvalda.
Eftir Árna Páll
Árnason
» Það er ekki val-
kostur fyrir ráð-
herra að fara í fel-
ur, neita að svara
spurningum fjöl-
miðla og deila dóna-
skap og hálfkveðn-
um vísum á
samfélagsmiðlum.
Árni Páll Árnason
Höfundur er formaður
Samfylkingarinnar.
Byssubrenndir
ráðherrar