Skessuhorn - 17.06.2009, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 17. JÚNÍ
„Sveit ar stjórn ar stig ið hef ur á
und an förn um árum far ið ó var lega
í þeirri við leitni að upp fylla ýms ar
þarf ir sem sam fé lag ið hef ur hróp­
að eft ir og ekki spar að til mögru ár­
anna. Þvert á móti hafa sveit ar fé lög
eytt í góð ær inu and stætt því sem
hag fræð in held ur fram að hlut verk
þeirra sé. Tek in hafa ver ið lán, oft á
tíð um í er lendri mynt, sem nú hafa
snar hækk að og í ein hverj um til fell­
um eru sveit ar fé lög tækni lega gjald­
þrota á sama tíma og tekj ur þeirra
drag ast sam an. Menn hafa í góð­
æri und an far inna ára gleymt hvert
hlut verk sveit ar fé laga raun veru lega
er, en þau eru að mínu mati fyrst
og fremst að upp fylla laga skyld­
ur og sinna grunn þjón ustu,“ seg­
ir Finn bogi Rögn valds son odd viti
Borg ar list ans í Borg ar byggð í sam­
tali við Skessu horn. At hygli hef ur
vak ið sú á kvörð un sveit ar stjórn ar­
fólks í Borg ar byggð að taka hönd­
um sam an og mynda eins kon ar
þjóð stjórn í sveit ar fé lag inu og að
all ir flokk ar verði þannig sam stíga
í að leysa mál in í stað þess að við­
halda karpi milli sitj andi meiri­ og
minni hluta eins og al geng ast er.
„ Þetta er til raun okk ar sem sæti
eig um í sveit ar stjórn til að brjót ast
út úr á kveðn um vana og sam ein­
ast þess í stað um að leysa þau mál
sem okk ur hef ur ver ið trú að til,“
seg ir Finn bogi sem við áð ur nefnd­
ar breyt ing ar í síð ustu viku vék úr
sæti for manns byggða rráðs til að
greiða fyr ir mynd un hinn ar borg­
firsku þjóð stjórn ar. Finn bogi ræð­
ir í stuttu við tali um þau mál sem
stærst an þátt eiga í að sveit ar fé lag ið
er nú í erf iðri stöðu fjár hags lega og
stend ur frammi fyr ir erf ið um nið­
ur skurði.
Menn læri af reynsl unni
Finn bogi Rögn valds son er prests­
son ur, al inn upp á Snæ fells nesi,
hef ur und an far in ár starf að sem
kenn ari við Fjöl brauta skóla Vest­
ur lands á Akra nesi en býr í Borg ar­
nesi á samt fjöl skyldu sinni. Hann er
af þeim sem gleggst þekkja sagð ur
afar ráð deild ar sam ur í fjár mál um,
tek ur á kvarð an ir eft ir góða í grund­
un en er ó feim inn við að fylgja
sann fær ingu sinni eft ir í ræðu og
riti. Ein hver hvísl aði því að blaða­
manni að sök um þess hve per sónu­
lega Finn boga er illa við að skulda,
hafi hann tek ið nærri sér þau á föll
sem sveit ar fé lag ið hef ur orð ið fyr­
ir á liðnu ári. Í upp hafi sam tals­
ins neit ar Finn bogi að gera nokk­
uð úr þessu, seg ist hafa ver ið þátt­
tak andi í stjórn un sveit ar fé lags ins,
þang að sem hann hafi gef ið kost á
sér og beri því á byrgð sem slík ur al­
veg burt séð frá eig in sann fær ingu
um að best sé að eiga fyr ir hlut un­
um áður en þeir eru keypt ir. Nú
vill hann hins veg ar tala fyr ir þeim
sjón ar mið um að sveit ar fé lög gæti
al mennt meiri ráð deild ar í rekstri,
fjár fest ing um og dragi úr þátt töku
í fyr ir tækja rekstri í gegn um eign ar­
hluti sína í dótt ur fé lög um.
Í grýtt an jarð veg
Finn bogi kom nýr inn í sveit ar­
stjórn í Borg ar byggð árið 2002 og
strax á fyrsta ári sínu þar velti hann
upp mál um sem jafn vel voru þvert
á straum inn. Hann spurði til dæm­
is hvort það félli að hlut verki sveit­
ar fé lags að eiga spari sjóð? Slík­
ar vanga velt ur féllu hins veg ar í
grýtt an jarð veg enda rekst ur sjóðs­
ins stolt íbúa og því var ekki hljóm­
grunn ur til breyt inga og var mál ið
í raun svæft. Þeg ar Finn bogi kom
inn í sveit ar stjórn er ný af stað in
sam ein ing sveit ar fé lag anna Borg ar­
byggð ar, norð an Hvít ár, og Borg­
ar fjarð ar sveit ar að sunn an, þar sem
nokkru áður hafði orð ið til við sam­
ein ingu sveita hrepp anna að und an­
skild um Skorra dal. Við sam ein ing­
una árið 2002 var lit ið á eign ar hlut
Borg ar byggð ar í Spari sjóði Mýra­
sýslu sem helsta agn Borg ar byggð­
ar til auk inn ar sam ein ing ar.
Lát ið und an
ýms um kröf um
Á und an förn um vik um hafa birst
töl ur um af komu sveit ar fé laga vítt
og breitt um land ið og eru mörg
þeirra í afar erf iðri stöðu og knú­
in til stór fellds nið ur skurð ar. Borg­
ar byggð er þar eng in und an tekn­
ing, tap aði til að mynda 820 millj­
ón um króna árið 2008, mest vegna
geng is taps og vaxta. Finn bogi seg ir
margt í stjórn sýslu hátt um sveit ar­
fé laga sem skýri slæma stöðu þeirra
nú. „Hlut verk sveit ar fé laga er að
upp fylla þarf ir og fram kvæma fyr­
ir það fé sem þau hafa til um ráða. Í
góð æri und an far inna ára hafa kröf­
ur íbúa hvar vetna um land ið ver ið
að aukast, menn hafa kraf ist menn­
ing ar húsa, reið halla, stækk un­
ar í þrótta mann virkja og auk inn ar
þjón ustu svo dæmi séu tek in. Oft­
ast hef ur ver ið ráð ist í slík ar fram­
kvæmd ir með láns fé og nú fá menn
þetta af tvö földu afli í höf uð ið þeg­
ar á sama tíma lán og vext ir hækka
og skatt tekj ur drag ast sam an. Því
má segja að mis tök mín og ann arra
sveit ar stjórn ar manna hér líkt og
víða um land hafi ver ið að láta und­
an þess ari kröfu um inni stæðu laus­
ar fjár fest ing ar,“ seg ir Finn bogi.
Finnst að tak marka eigi rétt sveit ar fé laga til skuld setn ing ar og eign ar í dótt ur fé lög um
Hið op in bera á að læra af bit urri reynslu
Finn bogi Rögn valds son, odd viti Borg ar list ans í Borg ar byggð.
Skuld ir vegna OR
eru millj ón á íbúa
Hann seg ir að nú verði menn að
læra af þeirri reynslu sem feng in er
og setja skýr ari regl ur. Finn bogi vill
skerða heim ild ir sveit ar fé laga til að
stofna til skulda og að þau fjár festi
ekki nema eiga að stór um hluta fyr­
ir þeirri fjár fest ingu. „Sveit ar fé­
lög ættu að mínu viti alls ekki að fá
leyfi til að skulda meira en á kveð ið
hlut fall af eign um sín um, til dæm is
60%. Sama ætti að gilda um heim­
ild ir sveit ar fé laga til að eiga í fé lög­
um. Ég get nefnt sem dæmi í þessu
sam hengi að það er í raun glóru­
laust að skuld bind ing sveit ar fé lag­
anna Borg ar byggð ar og Akra nes­
kaup stað ar vegna tæp lega 7% eign­
ar hlut ar í Orku veitu Reykja vík ur er
yfir 10 millj arð ar króna, eða um ein
millj ón á íbúa. Þetta er fé lag með
mikla veltu og um svif en nú hafa
skuld ir þess hækk að gríð ar lega og
þar af leið andi er skuld bind ing eig­
end anna orð in allt of mik il og að
mínu viti langt um fram það sem
eðli legt má telj ast.“
Fékk ekki hljóm grunn
Finn bogi rifj ar það upp að fyr­
ir nokkrum árum var sveit ar fé lagi
á norð aust ur landi bann að að eiga
hluta í spútnik fyr ir tæk inu DeCode.
„Á sama tíma var búið að selja nær
all ar fjár mála stofn an ir hér á landi
nema Hús næð is mála stofn un og þá
átti sveit ar fé lag ið Borg ar byggð enn
100% stofn fjár í Spari sjóði Mýra­
sýslu. Þeg ar ég kom inn í sveit ar­
stjórn árið 2002 þótti mér þetta
um hugs un ar vert og fór að brydda
upp á um ræðu um mál ið enda taldi
ég þá að lít ill spari sjóð ur gæti ekki
lif að af til lengd ar þann ólgu sjó sem
fjár mála stofn an ir voru komn ar í. Í
bæj ar ráði rædd um við spurn ing ar
eins og hvert væri hlut verk sveit­
ar fé lags ins sem eig andi stofn fjár í
slík um sjóði? Það fór af stað á kveð­
in vinna sem mið aði að því að auka
verð mæti SPM fyr ir eig and ann;
sveit ar fé lag ið. Fyr ir þeim breyt ing­
um var ekki vilji í hér að inu og um­
ræð an fór aldrei á skrið op in ber­
lega. Síð an leið og beið. Árið 2007
var búið að breyta þess um litla sjóði
í fjár fest inga sjóð á lands vísu og
jafn vel ríf lega það og hann skil aði
arði og all ir voru á nægð ir.“
Fjár mögn un enn
ó leyst að hluta
Finn bogi seg ir að í milli tíð inni
árið 2005 hafi menn hins veg ar ver­
ið farn ir að velta því fyr ir sér hvern­
ig sveit ar fé lag ið gæti afl að sér auk­
inna tekna af rekstri spari sjóðs í
sinni eigu og ræddu með al ann ars
um leið ir til að fá bein fram lög úr
spari sjóðn um í bæj ar sjóð. „Á sama
tíma fór af stað um ræða um bygg­
ingu mennta skóla í Borg ar nesi í
kjöl far nið ur stöðu í búa könn un ar
um að þar kreppti skór inn helst að.
Far ið var bratt af stað með þær fyr­
ir ætl an ir, með stuðn ingi mennta­
mála ráð herra, enda voru bjart sýnis­
tím ar sem senni lega hafa blind að
menn hér um slóð ir líkt og marga
aðra lands menn. Með því verk­
efni fann spari sjóð ur inn sér far veg
til að styðja mynd ar lega við menn­
ing ar verk efni í heima byggð. Stofn­
að var einka hluta fé lag um bygg­
ing una með þátt töku spari sjóðs ins
og fleiri fyr ir tækja og bein að koma
bæj ar ráðs og síð ar byggðar ráðs var
ó veru leg. Bygg ingu skól ans lauk
en hún varð mun dýr ari en upp­
haf lega var á form að. Í milli tíð inni
hafði spari sjóð ur inn fall ið en eft ir
stóð að ljúka við fjár mögn un skóla­
og menn ing ar húss ins sem ris ið er.
Því féll það í hlut sveit ar fé lags ins
að reyna að leysa það mál og þessa
dag ana erum við einmitt á flakki
milli ráðu neyta til að leita að stoð ar
við það. Ég vil þrátt fyr ir þessa sögu
um fjár hag bygg ing ar inn ar taka það
skýrt fram að mennta skóli í sveit­
ar fé lag inu var mik ið fram fara skref
fyr ir byggð ar lag ið sem í bú ar þess
eiga eft ir að njóta um ó kom in ár,“
seg ir Finn bogi.
Vilj um sam tals lausn ir
Að spurð ur seg ist Finn bogi fagna
því að sveit ar stjórn in hafi á kveð­
ið að taka hönd um sam an um að
koma fjár hag sveit ar fé lags ins aft­
ur á beinu braut ina, en seg ir að
eft ir sé að taka gríð ar lega erf ið­
ar á kvarð an ir. „Svoköll uð „þjóð­
stjórn“ er til raun til að menn brjót­
ist út úr á kveðn um vana í á kvarð­
ana töku ferli enda ekki tími né rúm
til að karpa um hlut ina. Það blas ir
við að í okk ar sveit ar fé lagi eru verk­
efn in þau að skera nið ur þjón ustu
á sama tíma og á lög ur verða aukn­
ar. Við slík ar að stæð ur er nán ast ör­
uggt að sundr ung eykst. Þá er ekki á
bæt andi fyr ir komu lag þar sem tog­
streita mynd ast um öll mál og að
máta þurfi all ar leið ir við skoð an ir
minni hlut ans hverju sinni áður en
á kvarð an ir verði tekn ar. Við slík ar
að stæð ur þurf um við sam tals lausn­
ir, það verða næg átök samt.“
Að eng inn líði skort
Að spurð ur seg ist Finn bogi telja
að sveit ar fé lag ið Borg ar byggð þurfi
nú 1­2 ár til að ná jafn vægi í rekstri.
„Mjög að kallandi verð ur að nið ur­
staða þeirr ar vinnu verði sú að sem
mestr ar sann girni verði gætt og
jafn ræð is líkt og þeg ar menn gera
upp þjóð fé lag ið eft ir það hrun sem
orð ið hef ur. Sama gild ir um allt op­
in bera kerf ið, ríki og bæ. Meiri þörf
er fyr ir jöfn uð þeg ar við búum við
skort. Það er því gríð ar lega rík þörf
að ná sátt í þjóð fé lag inu helst áður
en menn leggja af stað í end ur­
skipu lagn ingu sam fé lags ins. Þetta
snýr að laun um, skatt kerfi og að
upp gjör búa, bæði heim ila og fyr­
ir tækja, verði sann gjörn. Marg­
ir munu verða að sjá á eft ir eign­
um sín um við slík ar að stæð ur, það
er ein fald lega hluti af þeirri jöfn­
un sem á eft ir að eiga sér stað. Við
mun um hins veg ar rétta úr kútn­
um sem þjóð en þang að til er mest
um vert að eng inn líði skort,“ sagði
Finn bogi Rögn valds son að lok um.
mm
Páls Jóns son ar minnst á Páls stefnu
N æ s t k o m a n d i
laug ar dag, þann 20.
júní, stend ur Safna­
hús Borg ar fjarð ar
á samt Lands bóka­
safni Ís lands Há­
skóla bóka safni fyr ir
mál þingi um helstu
hugð ar efni Páls
Jóns son ar frá Örn­
ólfs dal. Páll hefði
átt 100 ára af mæli
þenn an dag. Hann
er mik ill vel gjörð ar­
mað ur Borg ar fjarð­
ar því hann á nafn­
aði Safna húsi mik­
ið bóka safn sitt sem
af mörg um er talið
eitt hið merkasta á land inu. Sér­
staða þess felst ekki síst í bók­
um sem bera sér stak an svip og
eiga ó venju lega sögu og má nefna
sem dæmi að í safn inu er að finna
bók úr eigu Brynj ólfs bisk ups og
er hún merkt hon um. Enn frem ur
er þar að finna merk ar frum út gáf­
ur svo sem af Pass íu sálm um Hall­
gríms svo nokk uð sé nefnt.
Dag skrá Páls stefnu hefst með
því að Páls safn í Safna húsi verð­
ur opið al menn ingi frá kl. 11.00
­ 12.00, en síð an hefst mál þing­
ið sjálft kl. 13.00 í Mennta skóla
Borg ar fjarð ar. Þing ið er hald ið í
sam vinnu við Ferða fé lag Ís lands og
Hér aðs skjala­
safn Skag firð­
inga, en Páll átti
far sæl störf fyr­
ir Ferða fé lag­
ið um ára tuga
skeið og var þar
heið urs fé lagi.
Ljós mynda safn
hans er varð­
veitt í Hér­
aðs skjala safni
Skag firð inga og
á þing inu verða
nokkr ir tug­
ir mynda hans
sýnd ar.
Að loknu þingi
býð ur Ferða­
fé lag ið til göngu í ná grenni Örn­
ólfs dals og verð ur lagt af stað með
rútu þang að kl. 16.15 og heim­
koma á ætl uð um kl. 19.00. Að­
gang ur að allri dag skrá er ó keyp­
is, en seld ar verða veit ing ar í hléi á
þing inu. All ir vel komn ir ­ sjá nán­
ar á www.safnahus.is
Páll Jóns son á heim ili sínu þar sem bæk ur skip uðu háan sess.