Tímarit Máls og menningar - 01.12.1949, Blaðsíða 131

Bréf til félagsmanna
Mig langar til er ég ávarpa ykkur nú eftir langa fjarveru að þakka ykkur, sem
öll undanfarin ár hafa staðið með Máli og menningu í blíðu og stríðu og sýnt fé-
laginu óbrigðult traust.
Meðan gróðatímar ríktu varð Mál og menning af eðlilegum ástæðum talsvert
aftur úr. Við vorum bundnir við takmarkað árgjald, sem við vildum ekki hækka
nema í eðlilegu samræmi við aukna dýrtíð, en hins vegar harst almenningi óvenju-
mikill bókakostur í hendur og efni manna til að kaupa bækur urðu margfalt betri
en áður. Er af þessu skiljanlegt að ekki væri eins auðsæ þörf fyrir starfsemi Máls
og menningar sem áður og ekki síður að mönnum þætti minna bera á henni þeg-
ar margir athafnasamir nýir útgefendur voru komnir til sögu. Mál og menning
missti einnig í samkeppninni af góðum verkum sem félagið hafði ætlað sér að
gefa út og hefðu óneitanlega komizt þar betur og ódýrari til almennings og í
vandaðri búningi. Auðvitað niá líka kenna okkur sem stjórnað höfum félaginu
um ódugnað og skort á dirfsku til að hækka félagsgjaldið meira og reka öflugri
útgáfustarfsemi við hlið félagsins. Það er rétt sem Sigurður Blöndal sagði í síð
asta hefti Tímaritsins að Máli og menningu hefur ekki tekizt að fylgja þeim sigri
sínum eftir sem félagið vann fyrstu árin.
Stríðsgróðatímarnir eru liðnir og framundan í auðvaldsheiminum geigvænleg
kreppa sem líkur eru til að við fáum af fyrsta og versta skellinn- Vitaskuld kem-
ur kreppan fyrst og harðast niður á efnahag almennings, þeirra sem fátækastir
eru í sveitum og bæjum, en eiga kannski mesta og sannasta þrá eftir menningu
og bókfræðslu. Fagnaðarefni er ef alþýða hefur á stríðsárunum betur en áður
getað svalað þessari þrá sinni og eignazt betra bókaval. En óðar en þrengir að ber
sú hætta aftur að dyrum að almenningur hafi lítil ða engin efni á að kaupa bæk-
ur og verði að neita sér um þær. Bókaútgáfa hlýtur þá jafnframt að dragast sam-
an. Mun þá sannast að nýju að félag reist á slíkum grundvelli sem Mál og menn-
ing verður almenningi ómetanleg hjálp. Og hvernig sem dæmt er um liðin ár, og
jafnvel þótt saka megi stjórn Máls og menningar um framtaksleysi, verður gildi
félagsis ekki dregið í efa, og ennfremur mun íslenzka þjóðin fyrr eða síðar læra
að meta eitt við félagið: Mál og menning hefur á tímum svikullar kaupmennsku
sýnt fordæmi um menningarlegan heiðarleik, varðveitt skjöld sinn hreinan, ekki
slakað neinu sinni á kröfum sínum um að gefa eingöngu út vandaðar og góðar
bækur, og tímarit félagsins hefur alltaf verið á verði, leitast við að hlúa að því
bezta í bókmenntum og styðja einarðlega baráttu þjóðarinnar fyrir frelsi og
menningu. Hver sem hugsar sig um mun sjá að Mál og menning hefur alla tíð haft
hið gagnlegasta hlutverk að vinna, þó að vissulega muni á næstu árum reyna enn
21