Feykir - 04.10.2006, Blaðsíða 4

4 Feykir 36/2006
Söguleg mynd. Á Arnarstapa 1927-1932? Taflfélag Sauðárkróks. Óvist er hver tók myndina. Fremri röð frá vinstri: Málfreð Friðriksson (Malli skó), Pálmi Sighvatsson eldri á
Stöðinni, Valgarð Blöndal, Hreggviður Ágústsson, Þorsteinn Björnsson, Sigurður P. Jónsson (Siggi í Drangey) framar og Kristján C. Magnússon aftar. Aftari röð: Ingvar Magnús-
son, Svavar Guðmundsson, Hólmar Magnússon, Snæbjörn Sigurgeirsson bakari og skákfrömuður í nærri tvo áratugi, Maron Sigurðsson frækinn sigmaður i Drangey og tefldi I
áratugi m.a. lengi við Ingu Ingólfs. sem ernýlátin, Stefán Jóhannesson skósmiður sem byggði m.a. Bláfell við Skagfirðingabraut og verslaði þar með Lárusi Blöndal, og loks
Gunnar Einarsson refaskytta sem kenndur var við Bergskála á Skaga. Gunnar bjó á þessum árum á Króknum.
Aftur í liðna tíð XVIII - Hörður Ingimarsson skrifar
Taflfélag Sauðárkróks á Amarstapa
Þegar haustar fer fyrir mannfólkinu eins og gróðrinum,
það þarf að búa sig undir veturinn. Eldri borgarar syngja á
miðvikudögum, kyrrðarstundir eru í kirkjunni vikulega.
Sumir spila bridge, aðrir tefla og alls konar
klúbbastarfsemi eflist að mun. íþróttahúsin eru þéttsetin
og margir horfa fram á veturinn er yndisstundir á
skíðunum hefjast í vesturhlíðum „Stólsins".
Allt er þetta rafdrifið, baðað
endalausum ljósum og birtu,
svo sjálfgefið að ekki hvarflar að
nokkrum manni að þetta hafi
ekki verið svona alla tíð.
En förum eins og sjötíu og
fimm ár aftur í tímann.
Þá var skammdegið lengra
og ekki rafljósum fyrir að fara
fyrr en langt var komið franr á
miðja síðustu öld. I>að voru
kertaljós á borðum og steinolíu-
lamparnir sem lýstu upp
skammdegið. Það var svo fyrir
jólin 1922 að rafinagn til ljósa
var komið í nokkur hús á
Króknum og var Isleifur Gísla-
son meðal þeirra fyrstu sem það
fékk í híbýli sín og verslun. Það
var þá sem ísleifur laumaðist í
raffnagnsrofann og sagði yfir
viðstadda „Verði ljós” og það
varð ljós og sumum fannst
Isleifur nálgast að vera almættið
í allri sinni dýrð enda hafði nú
Isleifur það útlit með sér a.m.k.
á efri árum.
Rafmagnið var framleitt í
upphafi með lítilli vél sem gekk
fýrir steinolíu og mun hafa
verið á bilinu 7-12 hestöfl.
Reykvíkingar fengu rafmagn
ffá Elliðaánum 1921. Sauðár-
virkjun tók til starfa 1. desember
1933 og 220V rafntagn kom á
Krókinn með Gönguskarðs-
árvirkjun í desember 1949 sem
leiddi af sér gjörbyltingu á öllu
mannlífi.
Hugsaðu þér lesandi minn
að setjast að tafli og spilum við
kertaljós eða 10 línu lampa árin
eftir 1915. Nú má ekki falla
skuggi af biskupi á skákborði
svo ekki verði athugasemd.
Því er þetta rifjað upp með
tímana tvenna að á liðnu vori
barst mynd ffá þessunr tímum
fýrir 75 árum í mínar hendur
sem hafði verið í eigu Stefáns
Jóhannessonar sem í daglegu
tali var kallaður „Stebbi skó”.
Stefán var mikill áhugamaður
um skákíþróttina og lengi í
forystunni og sleipur í taflinu. Á
efri árum Stefáns urðu fleyg
átök hans og vinar hans Árna
Hansen við skákborðið, en
báðir undu því illa að tapa og
Stefáni sýnu verr og grunnt var
á stríðninni hjá Árna.
Stefán Jóhannesson er einn
þeirra er undirrituðu lög um
Taflfélag Skagafjarðar 1924.
Hann var þá 32 ára gamall.
Hann var langt ffam eftir ævi
sinni í forystunni í skáklífinu og
tók m.a. þátt í símskákum sem
tefldar voru eftir að símstöðv-
arnar lokuðu. Teflt var við
Akureyringa, Siglfirðinga,
Blönduósinga og Hólmvíkinga
og e.t.v. fleiri.
Kaupfélagið lánaði húsnæði
sitt í Uppsölum þar sem voru
skrifstofur en húsið hefur í
áratugi gengið undir nafninu
Grána. Teflt var framá nætur og
stundum framundir morgun
en öllu varð að vera lokið er
símstöðvarnar opnuðu að
morgni.
Árið 1927 breyttist heiti
félagsins í Taflfélag Sauðárkróks
og hélt því nafni til ársins 1933
er það breyttist í Skákfélag
Sauðárkróks og hefur verið við
lýði allar götur síðan, mis
lífmikið, hefur risið og hnigið í
gegnum tíðina. Áföllin í des-
ember 1935 er þrír félagar úr
Skákfélagi Sauðárkróks; þeir
Sveinn Þor\>aldsson, Magnús
Hálfdánarson og Bjarni
Sigurðsson, drukknuðu, setti
langvarandi svip á skáklífið, en
öll él birtir upp um síðir.
Upphafið að Skákfélagi
Sauðárkróks er komið frá frum-
kvöðlum í U.M.F. Tindastóli
frá því í mars 1914. Þar var
fremstur í flokki Jón Pálmi
ljósmyndari, sem síðar varð
landílótta vegna peningaföls-
unarmálsins sem m.a. hefur
verið skrifað um í Skagfirð-
ingabók 1993, 22. hefti. Jón
Pálmi var mikill félagsmála-
frömuður og sömu gerðar var
Snæbjörn Sigurgeirsson bakara-
meistari sem tlutti árið 1913 á
Krókinn og bjó þar til dauða-
dags. Snæbjörn var kosinn í
undirbúningsnefhdina í stað
Jóns Daníelssonar sem flutti úr
bænum og Taflfélag Tindastóls
var stofnað 31. janúar 1915.
F)Tsti formaðurinn var Friðrik
Jónsson skósmiður sem fórst í
sigi í Drangey 30. maí 1924.
Faðir Malla skó en margir af
þeirri ætt voru snjallir skák-
menn, m.a. Friðrik Ólafsson
stórmeistari.
Á þessum fýrstu árum bar
Snæbjörn bakari höfuð og herð-
ar yfir aðra í skáklistinni ásamt
Friðriki sigmanni og Haraldi
Björnssyni leikara frá Veðra-
móti og margir voru liðsterkir.
Á myndinni sem birt er með
þessum línum stendur „Tafl-
félag Sauðárkróks statt á Arnar-
stapa á Vatnsskarði”. Þar er nú
minnismerkið um Stefán G.
sem þjóðþekkt er. Myndin er
tekin á árunum 1927-1932, en
dánardægur Snæbjarnar bakara
er 3. desember 1932, en Snæ-
björn er auðþekktur á mynd-
inni. Frá því er sagt að veturinn
1929-1930 og raunar alveg til
ársloka 1931 hafi félagið verið í
dvala. Mestar líkur eru því þær
að myndin hafi verið tekin 1927,
1928, vorið 1929 eða að vori
1932.
Allar heimildir skortir um
ferðir félaganna í Taflfélaginu,
en þær kunna að leynast ein-
hverstaðar og væru vel þegnar
til skáksögunnar. Kristján C.
Magnússon var í stjórn félags-
ins árið 1927 en löngum fýlgdu
honum myndavélar.
Athygli vekur að lang
snjallasti skákmaðurinn í félag-
inu, Sveinn Þor\>aldsson, er ekki
á myndinni. Hann tefldi á
Skákþingi Islendinga 1927 og
varð í 5. sæti með 51/2 vinning,
gerði nr.a. jafhtefli við Eggert
Gilfer sem varð Islandsmeistari.
Þá er l'oivaldur faðir Sveins
ekki á myndinni né heldur
Friðrik Hansen en þeir tefldu
mikið á þessum árum.
Það verður því að vera óleyst
gáta enn um sinn á hvaða
ferðalagi Taflfélag Sauðárkróks
var, er myndin er tekin á
Arnarstapanum. En eitt er víst
að þessi mynd er áreiðanlega sú
fýrsta sem tekin er í skákferða-
lagi í Skagafirði og þó víðar væri
leitað.
Margir komu að þeirri vinnu
að þekkja mennina á myndinni
og staðfestingar var leitað hjá all
mörgum. Sesselja Hannesdóttir
(Lilla Malla) átti gamlar myndir
af Ing\>ari og Hólmari Magnús-
sonum sem ekki voru auðþekkt-
ir. Erlendur Hansen lagði mál-
inu lið svo og Pálmi Sigurðsson,
Guðrún Snorradóttir o.fl.
Hregg\'iður Ágústsson er á
myndinni en þó ekki fullkomin
vissa um það. Hreggviður fórst
nreð Glitfaxa í ársbyrjun 1951.
Ágúst Hregg\'iðsson faðir
Hregg\'iðs var lengi tengdur
skáklífinu og hefúr vafalaust
kennt syni sínum listina.
Hreggviður var fæddur 1916 og
gæti að myndinni að dæma
verið 16 ára gamall en þá er
myndin tekin vorið 1932.
Ef einhver telur sig vita betur
um þá sem sagðir eru vera á
myndinni er það vel þegið til
skoðunar.
Allar þessar kempur sem á
myndinni eru hefðu tæpast
trúað að Arnarstapinn vrði
þekktasta kennileytið í Skaga-
firði með minnismerkinu um
Stefán G, þjóðskáldið góða, þó
„Stapinn” hafi verið í þjóðbraut
um aldir.
Hörðnr Ingimarsson