Framfari - 07.01.1879, Side 1

2. ARO,
LIND!, 7. JAN1AK 1879,
Nr. 8,
TEIKN TiM ANNA.
Hradstn ei {>6tt bldml'ind breid
blojugir skeri J.raj(3ir;
dgurlog er an dans leid
upp a sigurhasdir.
Mattb. Joehumpon.
pab ma segja um pessa tima, ab varla
nokkurn tima had eins mikib gengib a 1 heim-
inum eins og nu. Jarnbrautir eru byggbar, ograf-
segulprsebiv lagbir um dbyggb hjerub ab heita
mi, til ab rybja menntuninni veg og tengja pjdb-
irnar og ldndin 1 nanara sainband hvort vib
annab, uppgdtvanir 'eru gj'rbar og endurbasttar
psev, seni eldri eru, heilar borgir hitabar rneb
gufu og lyrstar mob rafurmagnsljosi, daubir hlut
ir (malvjelar) eru latnir tala, og kunningjar geta
talast vib 1 margra milna fjarlaegb. Gufuskip
eru endurbstt, svo ab pau ganga miklu fljdt-
ara en abur; pannig hefir nylega eitt gufuskip
farib abeins a 6 dogum yfir Atlantshaf. 6kunn
hjerub eru kcinnub og inermtunin knyr fram
aubsupppsprettur, sem abur voru eins og huldar
1 skauti jarbarinnar. petta eru liinar bj rtu
hlibar a heimslifinu, en pab hefir einnig sinar
svortu hlibar. Bardagar og bldbsuthellingar geysa
austur i Aslu, og buast ini vib ab tveimur
hdfubpjbbum heimsins, Russum og Englending-
um, slai pegar minfist varir saman i dfrib; nu
er pab komib fram ab fribarverk Berlinarfundar-
ins var ekki nema halfverk, Beaconsfield lavarb-
ur, sem allir hofu upp til sk^janna sem ein-
hvern mesta stjornvitring pessarar aldar, peg.-r
fundinum var lokib, pykir ekki hafa buib svo
vandlega um, sem purfti. pab a hjer ekki ilia
vib, sem Fribrik inikli Prussakonungur sagbi ein-
hverju sinni, ab samningar milli konunga v*ru eins
og vlravirki, fagrir a ab llta en svo veikir, ab
ekki maetti vib pi koma, En pab er ekki
einungis, ab metorbagirnd, ofund og fjandskap-
ur a sjer stab milli rikja, heldur er einnig hat’
ur og dansegja ab rybja sjer meir og meir til
rums innan rikjanna sjalfra milli sjerstakia
flokka pjdbfjelagsius, nil, hja binum fhtaekari og
minni hattar gegn hinum rlkari og voldugri.
pab sannast a 5’msuru konungum pessara tima,
,ab vandi fylgir vegsemd hverri*. 6bar en morb-
ingjar peir, sem veittu Vilhjalmi keisara pyska-
lands banatilraebin, hCfbu bebib bana, annar fyr-
ir bdbulsdxinni, og hinn af sarum sinum, var
Ilk tilraun gjorb 25. okt. til ab raba af dCg-
um binn unga konung 4 Spani; vegandanum
var varpab 1 langelsi, en abur en hann bafbi
tekib fit hegningu fyrir verk silt, var enn ein-
um konungi veitt banatilrsebi, nfl. Humbert 4
ftallu, sem abur hefir verib getib um, en sem
mistdkst eins og bin. Allir pessir konunga morb-
ingjai hafa neitab pvl, ’ ab peir hafi verib i
nokkru sambandi vib leynifjelog, en fullyrba ab
peir hafi einungis setlab ab vinna mannfjelaginu gagn
meb pvl, ab raba konungunum bana og frelsa
lolk fra konungdasmunum, er liggi a pjdbunum
eins og puugt kugunarok. En pab hefir p6
vannast. ab p6tt pessi banatilnebi hafi ekki
beinliuis verib bruggub af jafuabarmonuum (sosia-
listum), pa eru pau p6 sprottin af kenning-
um eba tesingum peirra. Tilgangur eba 6tefna
Jafnabarmauna er nefnil. ab kollvarpa allri kon-
ungastjdrn eba yfir hefub peirri skipun pjdbfje-
lagsins, par sem einn mabur eba abeins fair
hafa vbldin, en reisa aptur alpjdblega stjorn a
rustum pess, par sem allir sjeu jafnir ab viild-
um og eignurn. Stefua jafnabarmanna er pess-
vegna svo andstaeb konungsvaldinu, sem orbib get-
ur, og bversu magnabir peir eru a pj'skalandi,
ma sja. af pvl. hve htrb Eg Bismarck pbtti
Uaubsynlegt ab setja, til ab niburbrjdta veldi peirra.
p6 kvab pessi byltingastefna hvergi vera eins
mognub og 4 Russlandi. par er flokkur, sem
heitir ,nihilistar‘ nokkub a borb vib sosialista,
nema hvab peir ganga enn pa lengra en sosial-
istar, meb pvl ab peir afneita ollum gubddmi.
eins og nafn peirra bendir til. par er lika
dgurleg harbstjorn og kugun, en pvl meiri horku
eba kugun, sem beitt er til ab burtrynia pessari
stefnu, pvi meir virbist bun grafa um sig og
festa dypri rastur. Keisarinn kvab dttast nihil-
ista svo mikib. ab hann porir ekki annab en
ab hafa sterkasta verb um sig, hvert sem hann
fer, enda kvab pessi stefna eins eiga sjer stab meir
og minna mebal tiginna embsettismanna. og kvenna
og foringja i hernum. sem borgara og bamda-
lfbsins, sem sjerllagi mega sseta kuguninni; ofan
a jata allir tryggb slna og hollustu vib keisar-
ann, en horfa p6 preyjandi fram a panu tima,
er peirn geti tekist ab kollvarpa harbstjdrn-
inni, Eptir pvl sem frjettist fia Russlandi, er
dpolandi kugun beitt vib menu. 1 sept, kom
pab fyrir, ab studentar nokkrir 1 Pjetursborg
pbttu hafa allt of frjalslyndar skobanir, pa var
heili hdpurinn tekinn, 108 ab tClu, og rekinn
1 utlegb, og hib eina er peim varb f’undib til
saka var pab, ab peir pbttu byltingagjarnir 1
huga. LCgreglupjdnar mega taka menn fasta fyr-
ir lftlar sem engar sakir o. s. frv. I dfribnum
vib Tyrkja var besta mannvalib, hraustustu bamd-
ur og fullorbnir synir peirra teknir 1 herpjdn-
ustu. og meban styrktarmenn ljolskyldna sumpart
fjellu, eba sairbust svo ab peir eru ekki leng-
ur sjalfbjarga, satu konurnar og bCrnin heima
vib suit og seyru. petta hefir gj ;rt ekki hvab
minnst til ab espa menn upp a m6ti stjdrninni
a sama tima,. og hinar glajsilegu sijgurvinningar
sldgu utvortis Ijoina yfir pjdbina 1 augum heims-
ins. Samskonar flokkur manna er 1 ftallu og
heita peir Internationalistar, og kvab sa flokkur
vera serib fjolmennurl 1 pvi landi eru bagindi
mikil mebal hinna fata-kari og skattar pung
jr; menn, sem vinna baki brotnu vib akuryrkju.
kvabu varla geta unnib fyrir fiaebi slnu, dgrynni
af Ije pvi, sem fateklingarnir vinna inn, geng-
ur til herbunabar, og svo kvab herpjdnustan vera
hi,tub, ab ijfldi manna fl^r ab heiman og pab
hinir Cflugustu, til ab komast hja heuni. A
Spani hefir stjdrnin lengi gengib skrykkjbtt, par
kvabu allstabar vera leyuifjelfg, sem i kenning-
um sinum og stefnu eru naskyld sosialistum. 1
ldndum pessum ueyta stjdrniruar allrar orku til
ab kaefa nibur pessa stefnu og brjdta flokkana
a bak aptur meb horbum logum og liegning-
um, en pareb flokkarnir eru fiamkomnir af kug-
un og harbstjdrn, pa vex hatrib og dinajgjan
peim mun meir undir nibri, sem meiri hCrku er
beitt. En pab er eptirtektavert, hversu reyusl-
an s^nir, ab eptir pvi, sem frelsi er meira 1
stj6rnarefnum, eptir pvl eru pessir flokkar 4-
hrifa- og haittuminni. pab s^nir Frakkland.
hversu pvl hefir fleygt fram og pab bldmgast
4 seinni 4rum undir pjdbveldinu eptir kugun-
arstjdrn Napoleons og dfribinn vib pjdbverja, og
er ekki annab sjaanlegt, en ab pab taki © meiri
framf, rum i skjdli frelsis og fribar, eptir ab
pjdbstjdruin undir forustu Gambetta er pegar
komin a fastan f:t; petta sama syria ennfrem-
ur Bandarlkin, pegar sameignarmenn 6bu uppi
j vov og ljetust mundu kollvarpa allri stjdrn
og skipun peirri, sem nu vasri 4 ljelagi manna,
og seiuast nfi I haust pegar greenback-mennitnir
(stjdrnarseblamenn) hfmubust, til ab na kosningu
til piugsins. pegar sllkum daldarseggjum er
lofab ab lata (pab er ab segja glamra meb
rsebuhaldi) eins og peir vilja, p4 bisbi reka
peir sig sjaifir 4, og allir skynsamir morw geta
pvi betur sjeb, livaba fjarstebu peir fara fram
a. og hve hiettulegt pab vrori, tf stefna peirra
fengi framgnng, og binda sig pvl fastar saman
til ab afstyra pvi. pannig f6r pab i Banda-
rikjum ab greenbackmenn bibu algjCrban dsigur
vib kosningar i haust. Svo vjer snuum aptur
ab astandinu 1 Norburalfulondunurn. pa ereinarab-
ib, sem dugar til ab lsekna pennan sjukleik — ef
vjer megum svo ab orbi komast — ab uppraeta
orsokina til bans, nfl. ilia stjorn, og veita meira
frelsi 1 stjdrnarefnum en hingab til nefir att sjer
stab. En psb litur ekki ut fyrir, ab peir, sem
raba mestu 1 pvi efni, hafi sjeb hvaba rab pab
var, sem dygbi, eba ab minnsta kosti ekki getab
fengib sig til ab heita pvi; i stab pess ab
gela meira frelsi, fjftra peir pab enn fastara
meb hurbuin logum, En pab vill optast naer
verba svo, ab pvl fastara sem bfndin eru reyrb,
pvi h»ttara er peim vib ab springa. pab er
pvl ekki annab sjaanlegt, en verbi ekki gjcrb-
ar endurbsetur og peer stdrkostlegar 1 stjdrn
5’msra Norbuialfulanda. alogur minnkabar og dreg-
ib ur peim fjarska mikla kostnabi, er gengur til
herbunabar, ab banatilrasbi pessi komi aptur
og aptur fyrir, og stdrkostlegar byltingar verbi
fyr eba seinna i pessum lfudum.
Ab sibustu viljum vjer skyra fra hvaba r4b
hinn fyrverandi enski rabgjafi. John Bright, legg-
ur til, til pess ab framleiba betri tima, eptir brjefi,
sem lesib var upp a fribarfundi, er nylega var
haldinu a Italiu Hann segir. svo; .,Astand Ev-
rdpu er hcrmulegt um pessar mundir. pjobirnar
kveina undan hinum pungu aliigum og fjareka
mikla herbunabi; peer eru jafnframt sundurskild-
ar meb haum vdrutolli, sem er eins konar d-
vfirst.Iganlegnr murveggur milli pjdbanna 1 hinum
y-msu rikjum og hindrar, aS p®r hneigisFliver ab
annari og geti bundist svo n4num fjelagsskap,
ab stjdrnunum verbi dmogulegt ab etja peim
saman 1 dfrib. Meb hvaba mdti verbur komist
hja dfribi, og hinir stdrkostlegu herar afnumd-
ir? petta er abal-spursmal Norburalfunnar, og
petta er abal lifsnaubsynjamal sjerhverrar pjdbar
i Evrdpw1. Bright aetlar, ab hinn beinasti, til pess
ekki ab segja hinn eini, vegur til ab komast ab
pessu takinarki, sje ab aftaka alia tolla, pannig
ab vdruskiptin (verslunin) verbi frj41s milli allra
pjdba, og. sambOnd peirra sin a milli svo fCst
og marghattub, ab allir pjobhleypiddmar og allt
pjdbhatur hverfi, og oil brfgb konunga ab aesa
pter hverja uroti annari, verbi arangurslaus. Hann
bendir til liiunar miklu breytingar, sem orbin
sje milli Englands og Frakklands, slban hiun
mikli verslunars imningur var gjdrbur fyrir 18
arum.
„AFRAM GEYSAR ALDASTRAUMUR“.
Arib 1825 var hin fyrsta jarnbraut fyrir
larpegjavagna lfgb 4 Englandi, og slban hefir
peim sifeldlega fj flgab, og s&iuast fara j4rnbraut-
irnar ab lykja um jCrbina (purlendi hennar) eins
og net Alllengi hefir verib fyrirhugab ab
leggja jarnbiaut austur um Asiu til Kina. Sib—
an EDglendingar fengu Kipurty, kvabu peir
fastrabnir, ab leggja. jarnbraut fr4 Mibjarfnrbafi
austur til Evfrat-fljots, og nfi er r©tt um ab
leggja jarnbraut til Jerfisalem. pab verbur all-
merkilegt, pegar jnisir borgir i peim stibvum-
sem voru hinar bldmlegustu, voldugustu og frseg-
ustu i fornold. svo sem Babylon, Ninive o. flj.,
fara. ab risa upp aptur af margra alda dva|a,
og bldmgast I rArri mynd undir fihrifum meant-
unar hinna seinni tima.