Framfari - 04.02.1879, Blaðsíða 1

Nr. 9,
2. ARC.
PiSL,ARTON»LR
MANNKYNSINS.
Me& pessari yfirskripc hefir nj'lega birst
ein grein i ..Verdens Gang”, sem er citthveit
hib pybingarmesta blab l Noregi. Grein pessi
er 1 morgu tilliti mj.' g merkileg, sjerilagi ab
pvf leyti, sem bun sjnir svo apreifanlega upp
spretturnar ab peim misferlum eba ab pvi evmda-
astandi. sem nu a sjer stab i flestum hinum
menntabri londum, og setjum vjer liana pvi lijer.
,,Upp fra pvi ab pab komst a, ab halda
fasta lieri, er saga Norburalfunnar sorgleg urn
skipti a 6fribi og vopnubum fribi. Hver stjorn
hyggur sig hafa rjett til, ab sdlunda eign pjdb-
anna a fribartimum, til pess ab geta fornab blobi
peirra i stribum. pab sem stjdrnmalastefna peirra
hefir fyrir mark og mib er i stuttu mali petta:
Hversu mikib tjdn a laridib ab velta a sig, til
pess ab geta unnib obrum londum bib mesta
tjdn ab mugulegt er! Allar pessar hergjdrnu
stjdrnir fullyiba ibulega ab pier elski fribinn, en
pab verbi ekki bja pvi komist, ab balda bina
miklu fVstu beri vegna ymislegs ytra og innra
asigkomulags. pab verbur ekki bja pvi komist.
segja pair, ab pyngri og pyngri aU'.gur falli a
herbar pjobarinnar. En pegar svo a stendur, ab
vdrn er virkilega naubsynleg. pa nisetti koma
fotum undir langtum meiri libsafla, mob langtum
minni utgjfldum. . En innanlands dvinirnir eru
svo hiettulegir, ab pab parf ab bafa fasta bcri
til ab halda peim i stilli, segja menu; en allir
vita, ab fj jldi peirra vex einmitt vib hinar ljarska
miklu alugur, er ganga t.il hersins. og ab peir
flokkar manna, sem baettulegastir eru fyrir fje-
lagsskipun i loiidiinum. magnast vlb alia pa da-
niegju og eymd, sem frainkemur vib petta hernab-
arastand mitt i fribnum.
Rjettur bins sterkara, eba dagar hnefa-
rjettarins eru nil draumur. pessir miklu hernab-
artimar munu einnig einbvern tima taka enda.
pjdbirnar verba menntabri, taka ab hugsa meir
um malefni sin og bvab peim er fyrir bestu.
pser fara ab sja, ab herfrsegbin er aubvirbileg
fnegb, og pab ab vinna landspart undan Cbru
riki, leggja brunaskatt a aubugar borgir. er ekki
eins mikil hamingja og menn abur f blindni sinni
hugbu pab vera. pier munu skilja, ab hver svo sem
verbur undir i ofribi, og hver svo sem vinnur sig-
ur, pa hafa babir peir, er berjast, einungis tjdn
af; pa;r fara ab sja, ab verslun og vinna, og
bvab eina, er skapar braub banda hinum morgu
munnum, og sem er skilyrbi fyrir giefu peirra og
velferb. stdbvast og liindrast undir binu vobalega
veldi dfribarins. Sorg, f&tsekt og bungur saekir j
hin bldbugu fotspor bans. Menn hugsi sjer ein-
ungis. live mikill vinnukraptur cybist dfribar-
di.gum. pab er ekki ndg meb pab, ab ungum
og duglegum mdnnum er eingCngu beitt til ab
eybileggja og dnyta i stabinn fyrir ab vinna eitt-
bvab pab, sem parflegt er, og obrum til gagns.
En hversu mikill vinnukraptur ler ekki til duj’t-
is fyrir fullt og' allt meb peim, sem verba ab
l&ta llfib og meb dllum peim, er snua aptur sem
heilsulausir kryplingar og hljdta ab verba bjaeb;
sjalfum sjer og obrum til pyngsla! pjobljelagib
beiir kostab miklu uppa kvern af pessum menn.
um, til pess ab peir geti meb tlmanum borgab
ab aptur meb nytsamri og avaxtarsamri viuuu.
llfi hvers einstaks maims er folginu hofubstdll.
pa kemur binu blopugi dfribur og myrbir menn
pessa, einmitt pegar peir eru i bldina lifsins
og a sem viunuferustum aldri, einmitt pegar
peir eiga ab fara ab afborga, og gjdra gagn
iyrir dll pau utgjold, seru hefir verib varib peim
U1 uppeldis Og meuntuuar. Og pab er ekki
IAIN!) , 4. FEBR1AK 1§79.
i •
einungis sa hofubstoll, sem varib hefir verib
til ab koma pessum mdnnum upp, sem verbur
ab engu. heldur er pab glebi og velmegun margin
beimila, sem bverfur og kollvarpast um leib.
Og hvab cybist ekki af efni af allskomir teg
und. Eittbvab hib ddrnuetasta af pvi, sem pann-
ig fer forgdrbum, ern hestarnir. { Krimstribinu
misstu Frakkar einir yfir 30000 hesta. Orusta.
sem stendur abeins klukkustund eybileggur opt pab,
sem befir verib unnib ab svo arum skiptir.. I-
myndi menn sjer bina dlansoniu pjdb, sem bjr
i pvi landi, par sem allar skeifingar maruidrap-
anna fara fram. Akrar og engjar trobast nib-
ur, husin eru brend upp, eignuiu er raent, eba
paer eybilagbar, fdlkib hrynur liibur i landfar-
sottum, er sa;kja i. spor hinna miklu hera, bjarg-
raebisvegirnir liggja dnotabir, akuryrkja og versl-
un haettir ab beita ma.
Vei hinum sigrubu! er sagt meb rjettu;
en pab ma meb sania rjetti hrdpa: Vei sig-
urvegurunum! pvi peim er einnig vis dgaefa sii
er ofriburinn befir 1 for meb sjer. Sigur i dag
mun kosta pig dsigijr einbvern tima sibar meir.
pvi binn sigrabi hyggur a hefndir, og berklaeb-
ist pegar fen bvbst. Af dfribnum sprettur hat-
ur niilli beilla pjoba, sem i blindni sinni ekki sja,
ab hagur anrmra er komin undir hag binnar, ab
friburinn, bnebralag og vinsamleg samvinna er
pab, sem giefa peirra stendur a. Ekkert hol-
undarsar verbur veitt einni pjdb, svo ab pab
ekki einnig vinni hinum tjdn um leib. Svo ua-
tengdar hver annari eru pjdbirnar a voruin dug.
um meb hinum Ijdrugu verslunarskiptum sin a
meoal. Hvilik svivirbing er pab pi fyrir pjob-
ir Evrdpu, ab pair enn lata beita sjer sem
verkferum liver a mdti annari. einungis til pess
ab fuilmegja uppatsekjuni og bjegdmad^rb metorba-
gjarnra stjdrnenda. Svo fjarri frelsinu og sannri
merintun eru pjdbirnar enn, ab pser IjUa leib-
ast 1 blindni af ranglatri og hergjarnri stjdru-
arstefnu, ab pier dabspurbar lata leggja ii sig
geysimikla og dparfa herskatta, ab pair f bin-
urn d^’psta fribi lata neyba sig til pessarar dvirb-
uglegu ibjuleysisvinnu, sem einungis er undirbun-
ingur undir strib, og sem enginn hefir gagn af,
en dllum er til skaba.
Hinar feykiiniklu rlkisskuldir og pungu
skattar eru afsprengi stribanna og binna fdstu
hera. Fatsektin vex, danaegjan eykst mebal peirra,
sem vib bagustu kj.'.r eiga ab bua 1 [ jdbfjeiag-
inu. Skobi menn einungis binn vobalega vdxt
jafnabarmannavaldsins 1 herskaparrikiuu pyska-
landi — hinu sigursiela p^skalandi; par ma sja,
livers virbi hinar bldbugu sigurvinningar eru.
Meban dyrkendur stribsins lofsyngja Moltke hers-
lidfbingja og pa fleiri — meban dgrynni fjar
er eytt 1 fallbyssur. pubur og gfesileg eiukenu-
isfdt. svelta landsins burn svo pusundum skiptir.
bafa bvergi hOfbi siuu ab ab halla, fera ekk-
ert, en vaxa upp sem vesalir beibingjar, og
fleygja sjer i fabminu a jafuabarmdnnum, og eru
reibubunir bveuaer sem vera skal til ab kollvarpa
peirri fjt-lagsskipun sem er, sem peir i Crvrent-
ingu sinni brenna af hatri til.
pa gripa stjdruiruar til vopua mdti sinum
eigin peguura. og skoba pa sem <5viui sfua,
sem verbi ab berjast a mdti meb sverbi. Hvi-
lik skelfing! peer asttu einuugis ab lata sjer um-
bugab um eitt, pab uefuil. ab efla velferb pjdb-
ar siunar og gauga 1 broddi alls pess, sem
ga;ti ljett kjor peirra og biett tstdbu peirra. En
eins og sab er, pannig verbur uppskorib.
Hib e 1 s t a bus 1 Ameriku er 1 South-
bold a (Long Island) fram, uudau New York ban, pab
var byggt arib 1639. og alltaf hefir verib biiib i pvi.
Silver S slet.
Vib norbvesturstrdnd Superior-vatns i Canada
liggur evja ein lit.il hjerumbil 80 feta lung og
70 feta breib, og bvergi haem en 8 fet yfir
vatnsmal hjerumbil 7 mllur fyrir austan hdfbanu
Thunder Cape og 17 mllur fyrir notfan eyna
Isle Royale. Hun beitir Silver Islet (frb, silver
selett) og liggur % milu frn meginlandi. t
stormi Off stdrvibrum er ekki sii- dgn til a eynni,
er brimib ekki skelli yfir, en a veturna er bun
engu likari en haum baflsjaka. t seinni tib bef
ir pessi litla eyja vakib mikla eptirtekt fyiir pa
aublegb af silfri. er hun befir 1 skauti sjer. Fyr-
ir nokkrum arum vissu menn reyndar um n&murn-
ar, en britulobrib a suinrin og gaddurinn a vet-
urna pdttu svo erfibir dvinir gegn vinnslu rtam-
anna, ab hun komst i bendur manna i Bandarikjum,
er keyptu liana af Namufjelagi Montreals (Mon-
treal Mining Company) fyrir $ 250.000 arib 1870.
Fjelag petta bafbi l.Tigu abur arib 1846 keypt
eyna af Cariadastjdrn, an pess ab vita hvaba aub-
legb hun bafbi abgeymafyi en arib 1867. pab
atvikabist pannig. ab fjelagib sendi mann lit til
eyjarinnar; pegar pangab var komib datt fjeldg-
um .bans 1 hug. ab vita hvort peir fyndu nokk-
ub af silfri, meb pvi ab grafa diilitib mobjarb-
bor. pa fundu peir fagurlivitar rakir i berginu
fra premur t.il tlu fetum undir yfirborbi ratnsins.
Formabur faraiinnar fleygbi af sjer fotum, stakk
sjer til botns og kippti lit allviEiiu stykki af
hinum bvitsldnanda malmi og bafbi meb sjer upp.
Vib profun reyndist pab samanstanda af hreinu
silfri. nikkel og kobolti. pegar frjettin kom um
fund penna, var fjelagib pvi nasr gjdrsnautt ab
fje; pab var. ekki heldur fust a ab byrja n'miu
grdpt, par sem eins var obiegt afstebu, og seldi
pvi namufjelaginu „Ontario Mineral Lands Com-
pany bdlmann meb dllum gOgnum og giebunt.
Formabur pess fjelags var .A. H. Sibley rlkis-
stjdri 1 Minnesota; einn af fjelagsmGnnum var William
Frne i Detroit bte, og tdkst hanu a bendur IVam-
kvaemdarstjdrnina ifjelaginu; liann ijet reisa bylgju-
brjdta og fldbgarba til undirbunings, svo ab tekib
varb til namustarfa 5. okt. 1870.
A. 29 diigum allt til 26. ndv. var tekift
upp svo mikib af silfri, ab pab uam $ 108.000,
en stormar skemmdu bylgjubrjdtana, og sdpubu
premur pusundum , tons* af silfri ut 1 vatnib;
jangur timi gckk til ab bap.ta skemdirnar, en binn
hugprubi kapteinn Frue Ijet ekki liugfallast fyrir
pab. Hann dvaldi vetrarlangt a eynni, en 1 byrjun
vorsins sa bann naer allar abgj rbir sinar verba
ab engu fyrir feiknamildum stormum, er geysubu
aptur og aptur og umturnubu ollu fyrir honum;
6000 .tons* af silfurmalmi topubust, (hvert ton
var metib til jafnabar $ 1500 virbi). byggingarn-
ar og allt annab sdpabist hurt, pratt fyrir pess-
ar hiudranir var pd 1871 tekib upp silfur. er
nam einni miljdn doll. 1872 Ijekkst silfur fyrir
$ 600,000, 1873 fyrir 426.000, 1S74 borgabi
namugropturinn sig varla. og var pa kominu 480
fet undir vatnsborb. Nsesta ar var silfuitekjan
heldur ekki mikil. Arid 1877 keypti fjelagib
..Consolidated Mineral Lands Co“ eyna, og 20.
mars 1 vor sem leib fanst nd sillurmb, i ubugri
eri uokkur hinua fyrri. Allt til 21. sept, hafbi
slban verib fitskipab $ 100,000 virbi i silfurbergi
til malnibraibslubfisa 1 New York. Vikuna, sem
endabi 28 sept.; nam silfur pab, er upp var tek-
ib $ 43.000, nrestu viku $ 73.000 vikuna par 6
eptir $ 69.000, fjdrbu viku $ 103,000 og milium
19. og 26. okt. $ 80.000.
Eptir ,.Detroit Newe‘\