Morgunblaðið - 26.10.2017, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. OKTÓBER 2017 13SJÓNARHÓLL
Skiptirofi fyrir rafstöðvar.
Sjálfræsibúnaður í skáp
gangsetur rafstöðina
sjálfkrafa við rof veitu.
Rofarnir eru frá 40A til
2000A
Ekki bíða eftir næsta óveðri
- hringdu núna.
Frá 1940
www.velasalan.is
Sími 520 0000, Dugguvogi 4 , 104 Reykjavík
C44 D5 / 35 kW
C90 D5 / 72 kW
Vélasalan býður upp á mikið úrval af rafstöðvum
frá Cummins. Rafstöðvarnar eru fáanlegar
frá 17 kW til 440 kW 50-60Hz, opnar eða í
hljóðeinangruðu húsi með innbyggðan olíutank.
GTEC
BÓKIN
Þegar litið er yfir tónlistarsöguna
virðist eins og stjörnuljómi frægasta
tónlistarfólksins hafi skinið skærast
á seinni helmingi síðustu aldar. Hver
kemst jú í dag með
tærnar þar sem Bowie
eða Lennon höfðu
hælana? Hvers vegna
virðast menn eins og
Mick Jagger, Axl
Rose, Freddie
Mercury og Jimi
Hendrix bera höfuð
og herðar yfir þær
konur og karla sem
tróna í efstu sætum
vinsældalistanna í
dag? Beyoncé er ágæt
en hún er engin
Madonna.
Breski tónlistarblaðamaðurinn
David Hepworth telur að tími
ódauðlegu rokkstjörnunnar sé að
líða undir lok og hefur skrifað um
það bók: Uncommon People: The
Rise and Fall of Rock Stars.
Hepworth telur rokkstjörnutíma-
bilið hafa varað í um 40 ár, og byrjar
frásögn sína á Little Richard en end-
ar með dauða Kurt Cobain, sem
kann vel að hafa verið síðasta
„alvöru“ rokkstjarnan. Hann gengur
svo langt að segja að rokkstjörnur
skipi í dag svipaðan sess og kúrek-
arnir: þeir eru ekki lengur lifandi en
lifa áfram í minningunni.
Kannski var það
breytingum á tónlist-
arbransanum að
kenna að rokkstjörn-
urnar hurfu smám
saman af sjónarsvið-
inu. Markaðsöflin á
bak við rokkið og
poppið hafa breyst, og
aldrei verið auðveld-
ara fyrir tónlist-
armenn að fá sínar
fimmtán mínútur af
frægð, en að sama
skapi aldrei verið erf-
iðara að slá almennilega í gegn og
verða súperstjarna. Það er ekki
endilega svo snúið að ná til milljón
manns á YouTube með sniðugri
ábreiðu en að fylla heilan leikvang er
allt annars konar afrek, og kannski
eitthvað sem ekki er gerlegt núna
þegar stóru útgáfufyrirtækin eru
ekki lengur nema svipur hjá sjón, og
flestar plötubúðir löngu hættar
rekstri. ai@mbl.is
Hvers vegna eru
rokkgoðin að hverfa?
Líklega eru flugvélar eitt allra dýrasta lausafé semfyrirfinnst en listaverð nýrrar Airbus A320 er um10 milljarðar króna. Það er því mikilvægt að slík
fjárfesting liggi ekki óhreyfð heldur skili eiganda sínum
stöðugum tekjum. Stjórnendur þýska flugfélagsins Air
Berlin hafa því líklega vaknað upp við vondan draum í
síðustu viku þegar Isavia kyrrsetti Airbus A320 flugvél í
eigu Air Berlin á Keflavíkurflugvelli vegna vangreiddra
notendagjalda. Var þetta í annað skipti sem Isavia nýtir
heimild sína samkvæmt lögum um
loftferðir til þess að aftra för loft-
fars vegna vangreiddra gjalda.
Kyrrsetning er ein af þremur
bráðabirgðagerðum samkvæmt
íslenskum rétti ásamt lögbanni og
löggeymslu. Kyrrsetningu verður
beitt þegar aðili, sem á lögvarða
kröfu um greiðslu peninga, getur
sýnt fram á að hagsmunum hans
sé stefnt í raunverulega hættu á
meðan hann krefst heimildar til aðfarar fyrir dómstóli en
slíkur málarekstur getur tekið nokkurn tíma. Kyrrsetn-
ing á þar með að koma í veg fyrir að skuldari skjóti und-
an eignum sínum og rýri þannig hagsmuni kröfuhafa
sinna. Kröfuhafi verður svo að höfða staðfestingarmál
fyrir dómstólum innan við viku frá því að kyrrsetning-
argerð lýkur enda er einungis um bráðabirgðagerð að
ræða. Að öðrum kosti fellur kyrrsetning niður.
Almennt hefur kyrrsetning hlutar þau áhrif að eig-
anda þess er óheimilt að ráðstafa honum með samningi í
andstöðu við rétt kröfuhafa. Aukinheldur er óheimilt að
fara með kyrrsetta eign á nokkurn annan hátt sem farið
gæti í bága við rétt kröfuhafa. Gagnstætt því sem margir
halda er almenna reglan hins vegar sú að kyrrsetning
kemur ekki í veg fyrir að kyrrsett eign verði færð úr
stað. Þannig má skuldari almennt halda áfram að nýta
sér kyrrsetta eign til að afla tekna í starfsemi sinni svo
lengi sem notkunin skerðir ekki rétt kröfuhafa.
Lög um loftferðir ganga hins vegar lengra að þessu
leyti þar sem rekstraraðila flugvallar er veitt heimild til
þess að aftra för loftfars af flugvelli uns gjöld eru greidd
eða trygging sett fyrir greiðslu þeirra, sbr. 1. mgr. 136.
gr. laga nr. 60/1998 um loftferðir. Það er á grundvelli
þessarar lagaheimildar sem Isavia hefur „fryst“ flugvél
Air Berlin á Keflavíkurflugvelli þar til hin vangreiddu
gjöld koma til greiðslu eða trygging verður sett fyrir
greiðslunni. Líkt og áður greinir er um mjög íþyngjandi
úrræði að ræða þar sem sú gríðarmikla fjárfesting sem
fest hefur verið í loftfarinu liggur niðri um sinn. Verður
því að telja líklegt að kröfuhafar Air Berlin taki sig sam-
an og greiði skuld félagsins ef þeir telja einhverja von
um að bjarga félaginu frá gjaldþroti.
Það úrræði sem Isavia hefur samkvæmt lögum um
loftferðir er mikilvægt þvingunarúrræði til að tryggja
greiðslu flugvallargjalda. Sam-
bærilegar heimildir er að finna í
landsrétti erlendra ríkja og þrátt
fyrir að með slíkum ákvæðum sé
erlendum loftförum meinuð för
utan heimaríkis síns þá hafa þau
verið talin standast alþjóðlegar
skuldbindingar á sviði flugréttar.
Ef um væri að ræða íslenskt flug-
félag í fjárhagsvandræðum hefði
Isavia ekki sömu nauðsyn af því að
tryggja hagsmuni sína með þessum hætti enda njóta
opinber gjöld af loftförum, sem skrásett eru hér á landi,
forgangsréttar gagnvart öðrum kröfuhöfum, sbr. 4. gr.
laga nr. 21/1966 um skrásetningu réttinda í loftförum.
Fréttir af fjárhagsvandræðum flugfélaga setja erlend
flugvallaryfirvöld því ávallt í viðbragðsstöðu en áður
höfðu borist fréttir frá Genfarflugvelli um að Air Berlin
yrði krafið um fyrirframgreiðslu á flugvallargjöldum. Sé
heimild þessari beitt án þess að skilyrði til þess séu upp-
fyllt kann skaðabótaábyrgð flugvallaryfirvalda þó að
verða mikil, t.d. ef þau eru bundin af ákvæðum laga sem
takmarka heimildir til aðgerða gagnvart skuldara í
greiðslustöðvun eða ef ekki liggur fyrir gild krafa.
Vegna þeirra íþyngjandi úrræða sem flugvallaryfir-
völd hafa til þess að aftra för loftfars frá flugvelli þeirra
ætti það að vera forgangsatriði hjá flugfélögum í
greiðsluvandræðum að tryggja greiðslu flugvallargjalda.
Verði loftför slíkra flugfélaga tekin úr umferð eitt af
öðru er auðséð að keðjuverkun mun fara af stað með til-
heyrandi tekjumissi og skaðabótakröfum farþega. Það
er þó að mörgu að huga í þessum efnum enda hafa leigu-
salar og veðhafar loftfara yfirleitt heimild til að taka yfir
viðkomandi loftfar þegar vanefndir eiga sér stað. Þegar
valið stendur á milli steins og sleggju er líklega engin
ákvörðun rétt.
Jarðbundnar flugvélar
LÖGFRÆÐI
Ari Guðjónsson
hdl. og yfirlögfræðingur Icelandair Group
”
Sé heimild þessari
beitt án þess að skil-
yrði til þess séu upp-
fyllt kann skaðabóta-
ábyrgð flugvallaryfir-
valda að verða mikil.