Fréttablaðið - 14.01.2019, Blaðsíða 9

Verðmætasköpun
og þjóðarhagur
Orkumarkaðir í mótun:
Hilton Reykjavík Nordica
Þriðjudagur 15. janúar
kl. 8:30-10:00 (morgunkaffi hefst kl. 8:00).
Verið öll velkomin
Skráning á www.landsvirkjun.is.
Dagskrá
Magnús Árni Skúlason hagfræðingur hjá Reykjavík Economics
og Gunnar Haraldsson hagfræðingur hjá Intellecon kynna nýja
skýrslu; „Orkuauðlindir Íslendinga og hagsæld til framtíðar.“
Skýrslan verður aðgengileg á Landsvirkjun.is.
Valur Ægisson og Dagný Ósk Ragnarsdóttir hjá viðskipta­
greiningu Landsvirkjunar fjalla um raforkuviðskipti
stórnotenda og tækifæri Íslands.
Pallborðsumræður
Magnús Árni Skúlason, Gunnar Haraldsson og
Stefanía G. Halldórsdóttir, framkvæmdastjóri markaðs­
og viðskiptaþróunar hjá Landsvirkjun.
Kristrún Frostadóttir, aðalhagfræðingur Kviku, stýrir pallborði.
Fundarstjóri er Signý Sif Sigurðardóttir, forstöðumaður
fjárstýringar.
Hvernig fást sem mest verðmæti úr
orkuauðlindum Íslands?
Hvar stendur íslenskur raforkumarkaður
í alþjóðlegum samanburði?
Hvernig er viðskiptum með raforku til stórnotenda
háttað og hver eru tækifærin til framtíðar?
Guðmundur
Steingrímsson
Í DAG
Það er ekki augljóst hver munurinn er á því að tala um lýðheilsu og einfaldlega
bara heilsu, en ég geri ráð fyrir
að með því að tala um lýðheilsu
og markmið um betri lýðheilsu
sé átt við eitthvað sem skapar
almennt betri heilsu. Það er verið
að ræða um eitthvað sem gerir
lífið betra fyrir ótrúlega marga í
einu.
Sumir myndu segja að þetta
ætti að vera markmiðið í stjórn-
málum. Að gera lífið betra fyrir
mjög marga í einu. Helst alla.
Þetta mistekst oft. Sumir segja að
í stjórnmálum takist mönnum
yfirleitt á einhvern ótrúlegan
hátt, hvað eftir annað, að gera
lífið verra fyrir mjög marga í einu.
Málið er það, að oft blasir ekki
fyllilega við hvað er fólki fyrir
bestu, hvað bætir lífið. Það er
hægt að taka arfaslakar ákvarð-
anir í þeim efnum. Sérstaklega
finnst mér misheppnað þegar
forystufólk ætlar sér að taka
heilsufarsákvarðanir fyrir alla
aðra. Ég held að það sé ekki hægt
að bæta heiminn með forræðis-
hyggju nema að mjög takmörk-
uðu leyti. Hvatning og fræðsla, í
frjálsu og upplýstu samfélagi þar
sem fólk ber ábyrgð á sjálfu sér, er
betri blanda. Lög um skokk væru
til dæmis fásinna.
Að því sögðu blasir þó hitt líka
við: Sumt þarf að ákveða. Það er
ekkert annað í boði. Við getum
ekki bæði haft vinstri og hægri
umferð. Það verður að vera annað
hvort. Sama gildir um klukkuna.
Hún þarf að vera stillt einhvern
veginn.
Nýjar rannsóknir
Árið 1968 var ákveðið á Íslandi
að hafa klukkuna stillta þannig
að birta í síðdeginu yrði meiri yfir
árið heldur en birta á morgnana.
Jafnframt fannst fólki í viðskipta-
lífinu fínt að vera nálægt Evrópu
í tíma, ef senda ætti telefax.
Sumartími var festur í sessi.
Fólk sem stundar til dæmis golf
síðdegis á haustin og snemma á
vorin nýtur góðs af þessu. Fólk
sem vill grilla síðdegis í dagsbirtu
getur gert það oftar yfir árið. Ég
ætla ekki að gera lítið úr þessum
dásemdum. Á síðari árum hefur
hins vegar komið í ljós, og það er
stutt rannsóknum sem nýverið
fengu Nóbelsverðlaunin, að það
sem skiptir mestu, þegar kemur
að klukkunni, er að klukkan
á úlnliðnum sé í samræmi við
sólargang og líkamsklukkuna.
Þegar sólin er hæst á lofti yfir
daginn, þá á klukkan að vera
sem næst því að slá tólf, en ekki
hálf tvö eins og nú er. Ef opin-
bera klukkan er vanstillt, hefur
það margvísleg slæm líkamleg og
andleg áhrif.
Þreytt þjóð
Nefnd sérfræðinga, sem nú hefur
skilað skýrslu um þetta mál,
og mælt sterklega með klukku-
breytingu, er miklu betri í að rekja
vísindin á bak þetta en nokkurn
tímann ég. Veruleikinn segir
hins vegar sína sögu. Út af rangri
klukku eru Íslendingar látnir
vakna á hverjum virkum degi
um miðja nótt. Sú tilhögun felur
í sér sérstaklega ömurlega aðför
að ungu fólki. Að vekja ungling á
Íslandi að morgni skóladags yfir
vetrarmánuðina er fyrir mörgum
 Hvað trompar lýðheilsu?
svipuð reynsla og að reyna að
svæla púkann út úr stelpunni í
Exorcist.
Íslendingar hafa verið rændir
eðlilegum svefni síðan 1968.
Vill Vigdís Hauks ekki skjóta
því til héraðssaksóknara? Djók.
En í alvöru talað: Getur verið að
ævarandi lítil framleiðni á vinnu-
markaði, metnotkun geðlyfja og
brottfall ungmenna úr skólum, sé
eitthvað tengt því að fólk fær ekki
að sofa almennilega?
Myrkraöflin
Hvað mælir þá gegn því að breyta
klukkunni, og hafa klukkuna
stillta í samræmi við náttúruna,
líkamsstarfsemi og stöðu landsins
á jarðkringlunni? Einhvern veginn
þarf hún að vera, og hvers vegna
þá ekki þannig? Hér virðist hafa
skapast dauðafæri til að bæta líf
ótrúlega margra í einu, með einni
ákvörðun. Hvað hindrar? Ég lagði
nokkrum sinnum fram tillögu
um klukkubreytingu á þingi. Það
er skemmst frá því að segja, að
ég hef aldrei fengið jafn úrill og
nöturleg viðbrögð við nokkru því
sem ég hef lagt fram og talað fyrir
á lífsleiðinni. Frá örfáum aðilum.
Eiginlega voru viðbrögð þeirra þess
eðlis að þau vöktu grunsemdir í
sjálfu sér um slæman svefn fólks.
Ég var vændur um að hafa ekkert
fram að færa annað en bara eitt-
hvert klukkuhjal. Klukkumálið var
talið bera málefnafátækt minni, og
stjórnmálahreyfingarinnar, vitni.
Viðbrögðin voru eins og handa-
bendingar og hrakyrði vansvefta
fólks sem vakið er um miðja nótt.
Þetta eru myrkraöflin, gæti ég
svarað álíka vansvefta. Það er rétt-
nefni. Þau vilja jú að fólk byrji daga
sína sem oftast örþreytt í svarta-
myrkri. Eða hvað? Spurningar
blasa við. Þær eru mjög athyglis-
verðar. Er lýðheilsa léttvæg? Er
hægt að réttlæta þannig pólitík
til lengri tíma? Hvað trompar lýð-
heilsu?
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 9M Á N U D A G U R 1 4 . J A N Ú A R 2 0 1 9
1
4
-0
1
-2
0
1
9
0
4
:5
4
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
2
0
3
-0
C
C
0
2
2
0
3
-0
B
8
4
2
2
0
3
-0
A
4
8
2
2
0
3
-0
9
0
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
4
0
s
_
1
3
_
1
_
2
0
1
9
C
M
Y
K