Framsókn : bændablað - samvinnublað - 12.12.1936, Blaðsíða 2

FRAMSOKN
borga af því 10 aura verðjöfn-
unargjaldið. Vera má, að menn
hafi einhversstaðar fengið
meira fyrir innanlandssöluna,
af því að kostnaður heima fyr-
ir er minni, því að kaupgjald
o. fl. er hærra i Reykjavík en
annarstaðar á landinu.
Allt þar til í fyrra mun það
hafa verið því nær undantekn-
ingarlaus regla, að þeir, sem
seldu kjötið á Reykjavíkur-
markaðinum, fengu hærra verð
fyrir það, en nokkrir aðrir
bændur. Þess vegna sóttust
bændur eftir að koma sauðfé
sínu á þann markað, þess
vegna voru menn farnir að
reka fé norðan úr landi, til að
slátra því hér. Ásóknin á Rvik-
ur-markaðinn skapaði hættu á
því, að menn færu að bjóða
niður verðið hver fyrir öðrum,
til að koma afurðunum sem
fyrst út, og þess gerðust ýms
dæmi. Þess vegna voru kjötlög-
in sett. Þau áttu að halda uppi
verðinu innanlands, tryggja
bændum framleiðsluverð.
Hvemig hefir svo þetta tek-
ist?
Það tókst, meðan Jón ívars-
son var formaður kjötverðlags-
nefndar, að tryggja bændum
talsvert hærra verð á innlenda
markaðinum en þeim erlenda,
þó að verðið væri allt of lágt,
sem ekki var hans sök.
En nú eftir að hann er far-
inn, tekst framkvæmdin svo-
leiðis, að bændurnir, sem selja
á Rvíkur-markaðinum fá stór-
um lægra verð en hinir, sem
flytja út.
Það er með öðrum orðum
fyrir forgöngu valdhafanna bú-
ið að breyta bezta kjötmarkað-
inum i þann versta.
Verðbótin
á útflutta kjötið.
Menn segja nú líklega, að
þetta stafi af þvi, að það sé
tekið svo mikið af innlenda
verðinu til að bæta upp það
útlenda. Það er að visu tekið
talsvert hátt gjald, eins og fyr
segir, af innanlandssölunni, en
það lítur út fyrir, að talsvert
kurlist af þvi í kostnað við
kjötverðlagsnefnd, síðan ríkis-
stjórnin var svo hugulsöm við
bændurna, að demba öllum
kostnaði við nefndina á þá, i
stað þess að upphaflega var
hann greiddur úr ríkissjóði að
miklu leyti.
Eitt er víst, að þeir sem flytja
út frosið kjöt, fá eina þrjá aura
úr verðjöfnunarsjóði á kg. og
það dregur þá ekki langt á
götu.
Fyrir meðalbónda, sem hafði
100 dilka til sölu, gerir þetta
ca. 36 kr. og sannast þar, að
smátt skamtar hún móðir mín
smjörið.
Tímamenn hafa gert mikið
að því, að kalla einn búnaðar-
þingsnefndarmanninn 40 aura
Jón, en nú virðist svo, sem
þeir mættu fara að tala um
þriggja aura Pál og jafnvel
þriggja aura Jón.
Niðurlagsorð.
Sem betur fór, hefir verð á
kjötinu hækkað nokkuð er-
lendis bæði 1935 og aftur nú í
haust og greiðst nokkuð um
sölu þess.
Væri verðið allviðunanlegt,
ef rikið tæki ekki bróðurhlut-
ann af hækkuninni með hinni
ranglátu gengisskráningu. —
Verða bændur þvi að standa
einhuga um kröfurnar um rétt-
látt gengi. Nú hafa framleið-
endur við sjóinn einróma tekið
undir þá kröfu, svo þess er að
vænta, að ríkisstjórnin fái ekki
öllu lengur þverskallast við
henni. ,
Aftur virðist árangur kjöt-
laganna jafnvel hafa orðið nei-
kvæður árið 1935. Uppbótin til
þeirra, sem flytja út frosið kjöt
— einir þrír aurar á kg. — er
æði lítilf jörleg og jafnvel
hneykslanleg, þegar litið er til
þess að hún virðist eiga að vera
sárabætur fyrir 30—40 aura,
sem þeir eru ranglega sviftir.
Hitt tekur svo út yfir allt, að
verðið skuli vera enn lægra
sem fæst á innlenda markaðin-
um en þeim erlenda.
Með öðrum orðum, að það
skuli vera búið að breyta bezta
kjötmarkaðinum í þann versta,
fyrir heigulskap og undirlægju-
hátt ríkisstjórnarinnar.
I Jón Jónasson, !
P bóndi að Bessastöðum. (qj
Hinn 7. júlí síðastl. lézt úr hópi
hinna eldri manna í bændastétt
merkisbóndinn Jón Jónasson á
Bessastöðum í Fljótsdal. — Til
banameins síns hafÖi hann kennt
þrjú missirin síðustu, en hafÖi þó
lengst af fótavist viÖ mikiÖ óhag-
ræði. Fjörið, áhuginn og harkan
var svo mikið, að hann trúði því
vart, að veikindin væru aðvörun um
að starfsdagurinn væri áð kvöldi
kominn.
Jón Jónasson var fæddur að
Víðivöllum hinum ytri í Fljótsdal
io. júlí 1868. Foreldrar hans voru
Jónas bóndi á Bessastöðum Jóns-
son, bónda að Víðivöllum (Einars-
sonar1), Vigfússonar prests Orms-
sonar á Valþjófsstað), og kona
hans Bergljót Þorsteinsdóttir, bónda
i Brekkugerði Jónssonar vefara,
Þorsteinssonar prests að Krossi i
Landeyjum.
Jón ólst upp í foreldrahúsum, á
Víðivöllum fyrst, en síðar og lengst
af á Bessastöðum, þar til hann ár-
ið 1894 réðst á vist og til smiða-
náms til Halldórs bónda Benedikts-
sonar að Skriðuklaustri og var jafn-
framt verkstjóri á búi hans. Var
hann mjög hneigður til smiða, og
nam af Halldóri bæði húsasmiði,
trésmiði og járnsmíði, og varð á-
gætur smiður, útsjónarsamur, hag-
virkur og afkastamikill.
Hinn 4. september 1897 kvæntist
Jón eftirlifandi ekkju sinni Onnu
Jóhannsdóttur (Frimanns) og konu
hans Arnbjargar Andrésdóttur
Kjerúlf, bónda á Melum,- Jörgens-
sonar Kjerúlf læknis á Brekku.
Vorið 1899 hófu þau hjón bú-
skap að Bessastöðum og bjuggu þar
síðan með miklum myndarskap og
höfðingslund, gagnveitul og lið-
1) Jón á Víðivöllum var af al-
þýðu talinn launsonur séra Stefáns
Árnasonar á Valþjófsstað.
sinnandi við hvern, sem að garði
bar, en þeir voru margir; einkum
leituðu margir aðstoðar Jóns um
smíði, en auk þess eru Bessastaðir
á . krossgötum og var allt látiS í
té af húsbændum, sem umfarend-
ur þurftu, eins og það væri til eig-
in þarfa. •—• Varð þeim 19 barna
auðið, eru 5 þeirra látin, öll á ung-
um aldri, en 14 eru á lífi. Við út-
för Jóns gat að líta viðhöfn, sem
fágæt mun vera, er 8 mannvæn-
legir synir hófu lík föðursins út af
heimilinu, en móðir 19 barna fylgdi,
ungleg og ernleg, í hópi 6 fríðra
dætra.
Jón Jónsson var búhöldur góð-
ur, sem raun sér meðal annars á
því afreki, sem þau hjón leystu af
hendi í uppeldi svo margra barna
og vera þó jafnan liðsinnandi og
veitandi. Búið var stórt og umsvifa-
samt, heimilisönnin óþrotleg, sem
nærri má geta á svo fjölmennu
heimili. Eigi að síður voru bústörf-
in með hinni mestu reglu, um-
gengni öll snyrtileg og heimilisbrag-
urinn með frábærri spekt. Verkin
og ummerkin lýstu þar látlaust, en
fagurlega eiginleikum og samstarfi
húsráðenda.
Jón á Bessastöðum var um það
bil meðalmaður á vöxt, svifléttur
á fæti, hvikur og stæltur í hreyf-
ingum og átökum, afreksmaður til
allra verka. Studdist að um hið frá-
bæra vinnuafkast sívakandi áhugi,
stælt orka hugar og handar, fjör
og hagvirkni. Hvert verk vann hann
einnig svo vel og snyrtilega, að
vart varð um bætt. — Með sömu
einkennum var framkoma hans öll
og viðmót. — Að skaplyndi var
hann glaðvær og viðmótsþýður, —
hvers manns hugljúfi í allri við-
kynningu. í viðræðum var hann
skýr og skemmtilegur, og góðlátlega
kýminn oft í sinn hóp. Hann var
hinn ákjósanlegasti einkafélagi, —
einn þeirra manna, sem ávalt var
gott að vera með og lærdómsríkt,
kunni ráð við öllum vanda 0g stóð
fyrir framan um úrlausnina.
Eg, sem þessar linur rita, var ná-
granni, —■ svo að kalla sambýlis-
maður —■ Jóns á Be'ssastöðum í
12 ár. Mér finnst, að eg hafi, a'ð
öllu samtöldu, engum hugþekkari
manni vandalausum kynnst um æf-
ina. Hann var um öll persónuleg
kynni ágætismaður og göfugmenni.
—■ Þannig veit eg, að mynd hans
lifir og i huga og endurminningu
allra þeirra, sem höfðu náin kynni
af honum.
H. St.
---— ■«—BIW— ------------
Skáksamband íslands
hefir fengið hingað þýskan
skáksnilling, L. Engels, til að æfa
télagsmenn og leiöbeina þeim. —
6. þ. m. tefldi hann fjöltefli við
28 I. og II. flokks skákmenn. Úr-
slit urSu þau, aö Engels vann 13,
skákir geröi 10 jafntefli en tap-
aði 5. Vann hann því rúmlega 63%
og er það mun minna heldur en
hann hefir unnið í Þýskalandi,
því þar er meðaltal vinninga hans
í fjöltefli 83%.
VÍSSÍSOSÍÖOOíSOeíXKiOÖOÍSOCtSOÍÍÍS!
H a
H AFGREIÐSLA FRAMSÓKNAR |
ÍJ B
| er í Mjólkurfélagshúsinu, 2. ÍJ
J hæð, herbergi nr. 19. — Inn-
Sj gangur frá Hafnarstræti og j;
jj Tryggvagötu. — Sími 280 0. Í5
« Í
SO!SOOOOO!SOOO!SOOO!SOOOÍ300;S«;
írðsin ð Sveio.
Árásarskrif Jónasar Jónssonar
á hendur Sveini á Egilsstöðum, er
hófust s. 1. vetur rneð hinni marg-
umtöluðu þvælulopagrein í Tíman-
um, „Lystigarður og barlóms-
bumba“, munu vera ein hin ó-
drengilegustu stjórnmálaskrif, er
sést hafa í íslenskum blöSum. —
Og síðan, í nærri ár, hefir J. J.
haldið þeim árásum svo ákaft á-
fram, að varla hefir allan þann
tíma komið svo út tölubl. af Tím-
anum, að ekki hafi hann þar helt
úr skálum reiði sinnar og illyrða
yfir Svein á Egilsstöðum eða
beimili hans.
Það er vitanlegt að tilefnið til
þessara ofsókna er það, að Sveinn
á Egilsstöðum er ákveðinn Bænda-
flokksmiaður og hefir afdráttar-
og hispurslaust haldið fram rétt-
mætum kröfum bændanna í and-
stöðu við, núverandi foringja
Framsóknarflokksins. En x stað
þess að sækja að Sveini á vett-
vangi stjórnmálanna og reyna með
frambærilegum rökum að hrekja
þær skoðanir, er hann flytur, þá
ræðst J. J. á heimili hans, í þeim
tilgangi að reyna með dylgjum og
svívirðingum að rífa stoðirnar
undan því áliti og þeirri virðingu
sem hið myndarlega heimili þeirra
Egilsstaðahjóna hefir áunnið sér.
Slík bardagaaÖferð er með eins-
dæmum af stjórnmálaforingja,
því bæði sýnir hún algerða upp-
gjöf í rökræðum um hin pólitísku
viðfangsefni og auk þess er hún
fáheyrð að ódrengskap. Hjá öll-
um sómasamlegum stjórnmála-
mönnum er það talið sjálfsagt að
heimili andstæðinganna séu frið-
helg fyrir pólitískum árásum. J. J.
hefir í þessum ofsóknum á Egils-
staÖaheimiliS sýnt, atS hann þekkir
ekki þessa algildu drengskapar-
reglu.
í þesssum skrifum sínum hefir
J. J. hnoðað saman því fári af ill-
yrðum um Svein á Egilsstöðum
að undimm sætir. „Ættarskömm“,
„verfeðrungur“, svikari“ o. fl. o.
fl. eru þau málblóm er mest hefir
á borið í þessum jurtagarði. Og
mörgum orðum og mikilli svertu
hefir verið til þess eytt að aug-
lýsa heimsku Sveins og fáfræði.
Það er bæði átakanlegt og
skemmtilegt að lesa allan þennan
illyrðavaðal. Það er átakanlegt af
því að það lýsir svo takmarka-
lausu lággengi stjórnmálalegs
þroska, að annar stærsti flokkur
landsins skuli hafa fyrir foringja
þann mann er eigi hefir annað
fram að bera gegn andstæðingum
sínum en slíkar svívirðingar. ■—
En þessar reiðirollur eru brosleg-
ar aflestrar fyrir það, hve mjög
J. J. fatast þar sóknin, svo að
vopnin snúast í höndum hans.
Hinn rauði þráÖur, sem gengur
í gegnum öll þessi skrif og sá til-
gangur sem þeim er ætlað að ná,
er að sannfæra allan landslýð um
lítilmennsku og áhrifaleysi Sveins
á Fgilsstöðum. En svo ferleg eru
þessi umbrot J. J. gegn Sveini og
svo þungt er hann haldinn af of-
sóknarsýkinni, að hann kann sér
ekki hóf og augu hans lokast
fyrir því, að einmitt með þessurn
látlausu árásum sínum afsannar
hann sj.álfur það, sem hann er
að reyn^. að berja inn í aðra um
ókosti lítilmennsku og áhrifaleysi
Sveins á Egilsstöðum.
Því hversvegna eru þessar of-
sóknir hafnar? Og hví eru þær
sóttar af því ofurkappi, sem raun
ber vitni um? Sé Sveinn á Egils-
stöðum ekki annað en „áhrifalaus
verfeðrungur og ættarskömm",
sýnist ástæðulaust að leggja svo
mikið kapp á að ofsækja hann og
úthrópa.
Hér sjá allir heilvita menn
hvar fiskur liggur undir steini.
— Það er eþki af ástæðu-
lausu, að J. J. hefir svo að segja
gleymt að skamma íhaldið, síðan
hann hóf herferðir sínar á Svein
á Lgilsstöðum! Það er ekki af því,
að Egilsstaðabóndinn sé „verfeðr-
ungur“, að J. J. hefir nú í nærri
hedt ár helgað honum tvöfalt
meira rúm í dálkum blaða sinna
en Ólaf.i Thors og öllu Kveldúlfs-
liðinu, sem hingað til hefir þó
verið stærsti þyrnirinn í augum
J- J- — Nei, það er af öðru 0g
ineira tilefni, að þessi leikur er
leikinn. —• Formanni Framsókn-
arílokksins er það orðið ljóst, að
mjög hefur nú upp á síðkastið
orðið skarð fyrir skildi í hinum
pólitíska liðskosti hans. Þegar
hann lítur yfir flokk sinn, fer hon-
uni eins og Kol Egilssyni í Njáls-
sógu, að hann sér: „að af er fót-
urinn“. — Og honum dylst það
ekki, að það er Bændaflokkurinn,
sem fótinn ihefir tekið undan
Framsóknarflokknum. —
Og hann sér það þá líka, að í
hópi Bændaflokksins stendur
Sveinn á Egilsstöðum mjög fram-
arlega að áhrifum og dugnaði. —
Honum hefir orðið það ljóst, for-
manni Framsóknarflokksins, að
Sveinn hefir trúlega barist fyrir
málefnum stéttarbræðra sinna og
iyrir þá sök dregið til fylgis við
ilokk-sinn álitlegan hóp af þeim
mönnum, er áður trúðu á J. J. —-
Og þess vegna hefir hinn grái leik-
ur verið leikinn gegn Egilsstaða-
heimilinu þetta ár. •—• En sá leikur
he.fir þannig- tekist, að í stað þess,
sem leggja átti Svein bónda að
vclli í einu vetfangi, hefur barátt-
an gegn honum snúist til sigurs
og vaxandi álits fyrir hann. — Því
þeir lesendur „Tímans“, er áður
þektu Svein á Egilsstöðum aðeins
sem mikilvirkan og framtakssam-
an bónda, þekkja hann nú líka sem
áhrifamikinn og áhugasaman
stjórnmálamann. Því þeir vita það
vei, l'esendur Tímans, að formaður
þeirra hefur þess vegna eytt á hann
svo miklu bleki og rúmi, að hann
finnur að þar er á ferð andstæðing-
ur, sem ástæða er að óttast, en
tkki nein „ættarskömm“.
Þannig hafa vopn J. J. snúist
gegn honum sjálfum. Hin vaxandi
áhrif Bændaflokksins og hinn
mikli áhugi og dugnaður Sveins á
Egilsstöðum í málefnabaráttu
bændanna, hefir hlaupið svo í geðs-
ínuni Jónasar og sturlað svö dóm-
greind hans, að hann sér ekki það
sem allir geta séð, að hin ákafa
ofsókn hans er hin besta „agitati-
cn“ fyrir Svein; hún sannar það,
að Jónas sjálfur finnur einmitt
manna gerzt, að frá Sveini má hann
vænta þeirra stórviðra, er verða
mun hinni fúnu stjórnmálafleytu
Tímaliðsins að grandi.
Jónas Jónsson og menn hans
hafa oft skemmt sér við að tala
og skrifa um það, að Jóni Þor-
lákssyni hafi eitt sinn skeikað í