Þjóðólfur - 17.05.1943, Qupperneq 4

Morgunblaöið
13. þ. m. lieldur því fram, að
það, sem menn ávíti þingið mest
fyrir, sé það að hafa ekki getað
myndað flokksbundna stjórn. —
En það er áreiðanlega ekki aðrir
en stjórnir flokkanna og þeirra
nánustu fylgismenn, sem sjá eftir
þessu. — Allir þjóðlega liugsandi
menn óska og vona, að flokksræð-
ið sé senn úr sögunni.
Alþý&ubla&ið
birtir langa grein eftir Har.
Guðm. (14. þ. m.) til skýringar
því, hverjum það var að kenna,
að ekki varð mynduð vinstri
stjóm. — Áreiðanlega þrengist
daglega liópur þeirra manna, sem
telja það með óhöppum, að ekki
komst á annaðhvort hægri stjórn
eða vinstri stjórn, sem hvor um
sig hefði orðið að starfa undir
megnu vantrausti mikils hluta
þjóðarinnar. Þjóðin heilsaði með
hrifningu hinni nýju óflokks-
bundnu stjórn. Slíkt hafði nú
ekki sézt fyrr. En gleðin varð
skammvinn, því að flokkaþingið
þvældist alltaf fyrir stjórninni,
svo að hún gat litlu til leiðar kom-
ið. -— Nú fara menn að skilja, að
þjóðin verður líka að endjir-
heimta sinn hlut í þinginu ef rík-
isvaldið á að verða starfhæft.
Kosning þjó&rœ&ilegra
a&ila.
Alltaf skulu sjást þess merki að
menn vanrækja að lesa það sem
ritað hefur verið um Þjóðveldis-
skipulagið og standa svo uppi eins
og nátttröll gagnvart þessari
stefnu og vita hvorki upp né nið-
• ur. — Til dæmis heldur Morg-
unblaðið, (13. þ. m.) að forseta-
kjör hljóti að lenda í braski. —
Það skal viðurkennt, að flokkam-
ir munu eflaust óska að hafa á-
hrif bæði á kosningu Þjóðdeild-
arinnar (Efrideildar) og forset-
ans. En þeim mun þó ekki verða
eins hægt um hönd og þeir hyggja.
— 1 fyrsta lagi verður kosningin
óbein og þannig til liagað, að út-
reikningum verði ekki við kom-
ið. 1 öðru lagi verður stranglega
lögbannað, að viðlagðri refsingu,
að hafa áhrif á kjörið. — 1 þriðja
lagi liafa flokkamir alls ekki jafn
ríka hvöt til að beita kosninga-
brögðum rnidir réttarskipulagi
eins og undir núverandi skipulagi,
sem neyðir flokkana til að berj-
ast til valda eða þola að öðrum
kosti kúgun andstæðinga sinna.
— í fjórða lagi setur þjóðin sjálfri
sér þetta réttarskipulag því að-
eins, að almenningsálitið hefur
þvingað það fram.'
Markmið og lei&ir.
Fyrir viku síðan hóf nýtt blað
göngu sína sér í Reykjavík. Nefn-
ist það „lsland“ og er kjörorð
þess „betra lsland“. Ritstjóri er
Ámi Jónsson frá Múla. Útgefend-
ur eru ekki tilgreindir, en blaðið
telur, að þeir séu „meirihluti
þeirra manna, er átti Þjóðólf“. —
Útgefendurnir birta ávarp til
þjóðarinnar, svo sem títt er, þeg-
ar ný blöð hefja göngu sína. —
Um afstöðu þessara manna í
landsmálum er þetta helzt að
græða á ávarpinu: „Þeir (þ. e. út-
gefendurnir) hafa aldrei ætlað eér
að vinna góðu máli fylgjendur
með klækjum, handjárnum og
undirferli. Þeim hefur lengi ver-
ið það ljóst, að þeir eiga ekki sam-
leið með Páli frá Vallanesi og
Jóni Kjartanssyni og þeir munu
ekki láta það henda sig að lenda
aftur í félagsskap með þeim“. —
Þetta er helzta efni „ávarpsins til
þjóðarinnar“. Á öðrum stað í
blaðinu segjast þeir ætla að
skapa „betra lsland“. Leiðin að
því marki er, að sjálfra þeirra
sögn, sú að forðast allt samneyti
við Pál Magnússon frá Vallanesi
og Jón Kjartansson.
Stefnan fundin.
Árni Jónsson lýsir því yfir á
mjög skorinorðan hátt á þrem
stöðum í „lslandi“ að hann að-
hyllist Þjóðveldisstefnu Halldórs
Jónassonar og muni ótrauður
vinna fyrir hana. -—• Meðan Árni
var ritstjóri Þjóðólfs lét hann sér
engan veginn svona títt um þessa
stefnu. Því var þvert á móti marg-
yfirlýst af lians hálfu, að hann
væri málsvari „sjálfstæðisstefn-
unnar“ og liefði orðið að yfirgefa
Sjálfstæðisflokkinn til þess að
geta unnið stefnunni það gagn er
hann vildi. — Nú endurtekur sig
sama saga í lítið eitt breyttri
mynd. Árni þykist liafa tekið
þann kost að láta af ritstjórn Þjóð-
ólfs og yfirgefa Þjóðveldismenn í
því skyni að vinna fyrir Þjóðveld-
isstefnuna!
Skiprúmi&.
Á það hefur verið bent hér í
blaðinu, að það megi ekki koma
fyrir, að hið dýrmæta skiprúm
Ameríkuskipanna sé notað til að
flytja til landsins verðlitlar’vör-
ur, svo sem gamlar og lélegar
komvörur, hálfónýtt timbur,
þriðja flokks kaffi o. s. frv. Og
því síður er ástæða til að vera að
spara innkaupsverðið þegar það
er kannske orðið minnihluti út-
söluverðsins, en flutningskostnað-
ur, vátrygging, tollar og álagning
aðalhluti þess. Þar sein lélega var-
an er auk þess alltaf tiltölulega
dýrust, ætti, meðan gjaldeyrir er
nægur og í fullu verði, að kenna
mönnum að læra að meta góðu
vömna og sækjast eftir henni. —
Áður hefur verið frá þ ví skýrt í
blaðinu, að farið sé aftur að nota
mjöl úr rúghrati til blöndunar.
Hvaðan þessi vara er komin, er
enn óupplýst, en mun vera und-
ir rannsókn.
Hringið í síma
2923
og gerizt áskrifendur að
ÞJÖÐÓLFI

Betra íslatid ..
Frh. af í. síðu.
til fullnustu frá markvissri mál-
efnaskrá fyrir flokkinn og blaðið.
Árni gerði jafnan lítið úr aðal-
stefnumáli Þjóðveldismanna, enda
skrifaði liann aldrei um það og
sýndist lítið liirða um að setja sig
inn í það. — Rúm blaðsins þurfti
að nota til látlausra árása á hina
og þessa menn, sem þeir félagar
álitu hættulegri þjóðfélaginu,
en óhæft stjórnskipulag. Þeir
vildu vera algerlega frjálsir og
einráðir og ekki bundnir af neinni
stefnuskrá. Þeir létu blaðið taka
upp mjög harða baráttu GEGN
opinberum rekstri annan daginn,
en hinn daginn var barizt af enn
meira kappi FYRIR opinberam
rekstri. Einn daginn vora komm-
únistar taldir hættulegustu óvin-
ir þjóðarinnar. Næsta dag vora
þeir menn taldir enn skaðlegri,
sem kommúnistar og fylginautar
þeirra ófrægja að staðaldri og of-
sækja látlaust með kaupskrúfum
og skattkúgun. Þessir menn hétu
þá „peningaaðallinn í landinu“.
Það er talað, að Ragnar Jóns-
son geri mikið að því að spila á
grammófón og eigi margar ágæt-
ár plötur. Sennilega hefur fyrir
honum vakað að koma sér upp
nýjum grammófón, er liann réði
Árna að Þjóðólfi, og að samkomu-
lag hafi orðið um það, að spila
skyldi sitt á hvað kommúnistisk-
ar og kapitalistiskar plötur. Ragn-
ar á víst talsvert til af báðum þess-
um plötutegundum, og getur not-
að þær, eftir því sem bezt hent-
ar í hvert skipti. Blaðið „lsland“
boðar nú áframhald þessara
hljómleika, og nefnist það á máli
ritstjórans „að halda uppi gagn-
rýni til hægri og vinstri“.
Þeim, sem studdu kosningu
þeirra manna, er nú skipa út-
gáfustjórn Þjóðólfs, líkaði ekki
þessi hljómlist Ragnars og leyfðu
honum að fara með liljóðfærið.
Þetta er sannleikurinn um rit-
stjómarskiptin við Þjóðólf. Deil-
an stóð urn það hvort blaðið ætti
að vera einkafyrirtæki eins
manns, eða hvort það skyldi vinna
af fullri einlægni að framgangi
áhugamála Þjóðveldismanna, eins
og upphaflega var til ætlazt af
meiri hluta stofnenda blaðsins.
Blaðið „ísland“ byrjar göngu
sína með því að hefja alveg sér-
staklega ódrengilega ofsókn á
hendur manni, sem útgefendumir
lialda að sé þannig ástatt um, að
hann geti ekki borið hönd fyrir
höfuð sér. — Þetta lubbalega her-
bragð spáir ekki góðu um það,
að hér séu menn á ferðinni, er
muni bera gæfu til að skapa
„betra lsland“.
Páll Magnússon.
TILKYNNING
frá Viðskiptaráðinu
Úthlutað verður til bráðabirgða, næstu
daga, leyfum fyrir búsáhöldum og raf-
magnsvörum. — Umsóknir sendist fyrir
25. þ. m.
,14. maí 1943
Viðskiptaráðið
■jf. .Þjóðhátíðardagur Norðmanna er í
dag. Norðmannafélagið hér í Reykjavik
gcngst fyrir liátíðahöldum í tilefni dags-
ins. — Aðalefni hátíðahaldanna er sem
hér segir: Kl. 9: Lagðir blómsveigir á
grafir norskra hermanna og banda-
mannahermanna í kirkjugarðinum í
Fossvogi. Kl. 10: Hátíðaguðþjónusta í
Dómkirkjunni. Kl. 11.30: Norsk og
norsk-íslenzk börn koma saman hjá
sendiherra Norðmanna. Kl. 13: Skrúð-
ganga harnanna. Staðnæmzt á Arnarhóls-
túni, en þar flytur Sigurður prófessor
Nordal ræðu. Kl. 16—18: Móttaka hjá
norska sendiherranum. Kl. 20: Hátíða-
veizla að Hótel Borg.
A Biskup landsins, Sigurgeir Sigurðs-
son, hefur hafizt handa um útgáfu nýs
blaðs. Nefnist það Kirkjublaðið. — Til-
gangur hlaðsins er einkunt að ræða
kirkjuleg málefni. En eigi að síður mun
það láta gig varða miklu fleiri mál en
beinlínis snerta kirkjuna og starfsemi
hennar. — Blað þetta fer vel af stað.
Er útgáfa þess gleðilegur vottur um
vaxandi starf kirkjunnar manna. Ríður
aldrei meira á því en á slíkum upp-
lausnartímum, sem nú standa yfir, að
kirkjan sé vakandi á verðinum. Trúlaus
þjóð er siðlaus þjóð. En án ríkrar sið-
gæðiskenndar getur engin þjóð vænt
sér langiífis eða frama.
A Saumaverkstæðin. Eigendur nokk-
urra kjólasaumastofa hér í bænum hafa
liætt starfsemi sinni í mótmælaskyni við
SKEMMDARSTARF
4
Frh. af 1. síðu.
leggjast að mála „fjandann á
vegginn“ í skiptum vinnuþiggj-
enda og vinnuveitenda. Þeir
' hafa verih óþreytandi í þeirri
iftju sinni að skapa varanleg-
an fjandskap og úlfúó milli
þessara aóila. Fyrir þeirra til-
stu&lan hefur smátt og smátt
skapazt sá hœttulega sko&un
hjá verkamönnum, a& vinnu-
vei%andinn vœri persónulegur
fjandmá&ur, er sjálfsagt vœri
að vinna allt þa& ógagn, sern
au8i& væri. Vinnusvikin eru
einn lifiur í þeirri skemmdar-
verkastarfsemi, sem hinir ó-
bo&nu „forustumenn“ verka-
mannanna hafa rekiö.
Afleiftingarnar af ví&tœkum
vinnusvikum eru augljósar.
Þau lei&a af sér hátt vöruverT),
svikna vöru, svikinn gjaldeyri
og minnkandi kaupmátt pen-
inganna. Framlei&slan ver&ur
ekki samkeppnisfœr á heims-
marka&inum. — Reksturinn
dregst saman e&a stö&vast með
óllu. Atvinna minnkar, vand-
rœfti og skortur halda innreið
sína. Af þessu má þa& augljóst
vera, aS skipulögö rœktun
vinnusvikanna er mjög áhrifa-
ríkur þáttur í því að grafa
grunninn undan þjó&félags-
byggingunni. Óhappamenn
þeir, sem nú hafa rióð tökum á
verkalý&ssamtökunum, vita því
vel hva& þeir eru að gera, þeg-
ar þeir af rá&num huga ýta
undir vinnusvik og fjandskap
vinnuþiggjenda í garft vinnu-
veitenda. — Þjóftfélagift hefur
látifi þetta skemmdarstarf af-
skiptalaust til þessa — en hvafi
i getur þa& gengiö lengi?
ákvarðanir verðlagsstjóra urn hámarks-
verð á vinnu verkstæðanna. Jafnframt
hafa verkstæðin hætt sölu á birgðum
sínum. — Hefur verðlagsstjóri kært
þessa aðila fyrir meint brot á verðlags-
lögunum og stendur rannsókn málsins
nú yfir. — Verðlag á tilbúnum kven-
fatnaði hefur verið gífurlega hátt. Er
það mál manna, að fáir liafi seilzt til
stríðsgróðans af öllu meiri óbilgirni en
eigendur saumastofanna. Mun það og
enda ekki ofmælt, að af verði kvenkjóla
hafi a. m. k. þrír fjórðu hlutar verið
álagning og kostnaður. — Er þess að
vænta, að verðlagsstjóri haldi fast á
þessu máli.
Jörð, 1. hefti 4. árg. er nýkomið út.
— Ritið flytur tvær skörulegar grein-
ar eftir ritstjórann, Tcekifœri og Komm-
únistar. Kjartan Jóhannesson ritar langa
og athyglisverða grein, er hann nefnir
ICreppa og atvinnuleysi. — Ýmislegt ann-
að efni er í heftinu, m. a. þýdd grein
um síðustu ferð herskipanna Prince of
Wales og Repulse, grein eftir Baldur
Andrésson um tónleika í -Reykjavík á
árinu 1942, dulrœnar frásögur eftir sr.
Árna Þórarinsson, grein um föstuguðs-
L
xjónustur eftir sr. Magnús Bl. Jónsson
og ýmislegt fleira. — Jörð er hið sköru-
legasta tímarit undir stjórn sr. Björns
0. Björnssonar. Það tekur djarflega til
máls um ýrnis helztu vandamál samtím-
ans og er fullkomlega frjálst í afstöðu
sinni. Almenningur i landinu ætti frem-
ur að leggja eyru við leiðsögu slíkra
rita heldur en boðskap hinna klafá-
bundnu málgagna ofríkisflokkanna.
A Straumhvörf, hið nýja tímarit, er nú
nýlega komið út öðru sinni. — Að riti
þessu standa niu ungir menn, sem ekki
eru bundnir á klafa flokkshyggjunnar.
Tilgangur þeirra með útgáfu ritsins mun
vera sá að kryfja til inergjar ýmis þjóð-
félagsleg vandainál, án tillits til liinna
„lögboðnu" sjónarmiða flokkahugsunar-
innar. — Efni þessa nýja heftis er sem
hér segir: Efnalegt sjálfstœði (Emil
Björnsson), Vori brugðið (sr. Sigur-
björn Einarsson), Ofvöxturinn í Alþingi
(Egill Bjarnason), Verðlag landbúnað-
arafurða (Jóhann frá Oxney), Skyldurn-
ar við lýðrœðið (Hermann Jónssou),
Hernámið og tungan (Óskar Bergsson),
Heimili og þjóðfélag (Broddi Jóhannes-
son). — Grein ritstjórans, Emils Björns-
sonar, stefnir vissulega í rétta átt, og
er virðingarverð viðleitni. Hinsvegar
gegnir svipuðu máli um hana og mál-
flutning þeirra Straumhvarfamanna yfir-
leitt: Ilann er ekki skörulegur og nokk-
uð reikandi. Virðist margt vera á huldu
um, hvert þeir raunverulega stefni, þótt
þeir að ýmsu leyti feti í fótspor þessa
blaðs.
★ Þjóðríkisvaldið. — Margir klifa
því að erfitt muni reynast að
skapa fnllkomið og tryggt þjóð-
ríkisvald. Þeim skal sagt, að það er
alls ekki ætlunin og ekki heldur æski-
legt að finna upp neina sjálfvirka þjóð-
ríkisvél, sem losi þjóðina við alla stjórn-
farslega erfiðleika og áhættu, eða við
það að þola afleiðingar ráðstafana sinna.
Nei, þjóðríkisstefnan beinist fyrst og
fremst að þvi að setja þjóðina inn á
óðal sitt í þvi ástandi sem það er og
með þeim kröftum, sem hún sjálf hef-
ur á að skipa og hvorki betri né verri
en það. í þessu skyni verður þjóðinní
fengið það vald í þinginu, sem húsbóndi
þjóðarheimilisins verður að hafa, án
þess að of nærri þurfi að ganga einka-
inálum og rétti heimilismanna. Ætlun-
in er heldur alls ekki sú, að vilja rig-
negla allt fyrirfram, heldur að gefa
frjálsri þekkingu og reynslu sem fyllst
svigrúm til endurbóta skipulagsins, og
til þess að heilbrigðar stjórnarvenjur
geti myndazt — og til þess að sem
rammastar skorður verði reistar gegn
hvers konar ljósum og leyndum tilraun-
um til að hnekkja þjóðarvaldinu og
raska jafnvægi þes»