Þjóðólfur - 24.05.1943, Síða 1

Útgefandi: MUNINN h.f.
Ritstjóri:
HALLDÓR JÖNASSON
Skrifstofa:
Laufásv. 4. Sími 2923. Póstb. 761.
— Þjóðólfur kemur út á hverj-
um mánudegi og aukablöð eftir
þörfunt. Missirisverð kr. 12,00, í
lausasölu 35 aura.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar
Vér e restræn þjod
Fast þeir sóttu sjóinn ....
ISÍÐASTA blaði var gerður lítils háttar saman-
burður á afstöðu vorri til vestrænna þjóða og
austrænna.
Niðurstaðan var sú, að vér ættum aðeins lieima í sambandi
við vestrænar þjóðir. Enda erum vér sjálfir vestræn þjóð bæði
að kyni, siðum, máli og menningu.
Borgarastríðið
Flokkunum er vorkunn!
RLENT máltæki
ir: „Stófnun
ekki gerir gagn — gerir
skaða41.
Þetta máltæki ættum
vér Islendingar nú að vera
búnir að sanna til þraut*
ar.
Ríkisvald vort er hjá
þinginu. Sumir eru nú
farnir að kalla það
„þyngslin1'4; Aðrir kalla
það „setuliðið44. Ekki ein-
göngu vegna þess hvað
þungbært er orðið að hafa
það á gjöf hálft árið, held-
ur vegna þess að menn
finna það nú orðið sem
framandi lið í þjóðlífinu.
Þjóðin á alls enga full-
trúa á Alþingi lengur. —
Hver einasti þingmaður er
starfsmaður fyrir ein-
hvern hinna svonefndu
„flokka‘% og hefur þar
raunverulega miklu meira
að hugsa en hann getur
annað.
Áreiðanlega óska flest-
ir þingmenn, að þeir
mættu hugsa um þjóðmál-
in og beita sér fyrir þeim.
En flokkurinn þeirra
er í stríði — hann er um-
setinn af fjandmönnum
— og við þetta ástand verð-
ur öll umhyggjan og allt
starfið að miðast frá
morgni til kvölds.
Ég ræð alls ekki við það
hvað ég geri við vinnuafl
mitt undir slíkum kring-
umstæðum nema ég sé í
algerðri sókn. — Annars
ræður óvinurinn raun-
verulega yfir öllum hreyf-
ingum hers míns og öllum
athöfnum hans.
Þegar hinir eru í sókn,
þá verð ég að haga undan-
haldinu sem skipulegast.
Og ég verð að taka það
herfang sem ég get, jafn-
vel í vinveittum byggðar-
lögum til þess að hinir nái
því ekki.
Sambandið austur á við er
því ónáttúrlegt. Það getur alls
ekki gefið oss neina andlega
næringu eða menningarlegan
stuðning, heldur þvert á móti
valdið oss skaðlegum truflun-
um.
Það var viðurkennt að sjálf-
stæði voru gæti reyndar einn-
ig stafað hætta af sambandi við
Vestmenn, því að þeir iðkuðu
líka sín yfirráð.
Munurinn er þó þessi: —
Austrænu stórveldin leggja
fyrst og fremst áherzlu á stjórn-
leg yf irráó og landvinninga. Og
með þessu ná þau líka tökum á
efnahag hinna undirokuðu
þjóða. — En að því leyti, sem
Bretar og Vestmenn leggja
stund á yfirráð eru það fjár-
hagsleg yfirráó og svo reynd-
ar það að fá hentugar hervarn-
arstöðvar. Aftur á móti kæra
þeir sig hvorki um stjórnleg né
hagsmunaleg yfirráð yfir þjóð-
um, sem leggja stund á áreið-
anleg og skilvís viðskipti og
efnahagslegt sjálfstæði. Þeir
láta sér þá nægja viðskipta-
hagnaðinn.
En þetta er austrænu þjóð-
unum ekki nóg. Þær eru upp-
aldar við stöðuga kúgun og
þrælsótta alla leið frá upphafi.
Þær þekkja ekki aðrar skyld-
ur en álagóar skyldur og gera
ráð fyrir að frá þeim sé hlaup-
ið hvenær sem færi gefst. Þess-
ar þjóðir vantreysta öðrum og
þar af leiðandi er þeim van-
treyst. Hversu erfitt það er að
útrýma þessari gagnkvæmu tor-
tryggni milli austursins og vest-
ursins, sést bezt á afstöðu Júð-
anna gagnvart vestrænum þjóð-
um eftir mörg hundruð ára
sambúð. Sömuleiðis er eftir-
Þegar ég skattpíni mína
eigin menn, þá er það í
raun og veru til að bjarga
fé þeirra fyrir hinn „betra
málstað44. — Já, það er
hart að þurfa jafnvel að
leggja lönd og atvinnu í
auðn! — En hvað skal
gera, þegar óvinurinn er
á næstu grösum? —
| tektavert hvað Prússar eiga erf-
itt með að treysta og samlaga
sig hinuru frjálslynda vestræna
hugsunarhætti. Þeir sýnast
aldrei geta skilið að hægt sé að
stjórna öðru vísi en með yfir-
drottnun.
En einmitt þennan linút eru
vestrænu þjóðirnar langt
komnar með að leysa. Þær hafa
sýnt, að það er hægt að fram-
kvæma stjórn ríkja á frjálsum
borgaralegum grundvelli réttar
og samninga ef hlautlaus úr-
skurðarliður er settur í ríkis-
valdi'S til tryggingar.
Það sem enn vantar á, að
hnúturinn sé fullleystur, er
það, að úrskurðarliðirnir eru
livergi fulltryggir ennþá,
hvorki að formi til né í reynd.
Þeir eru ekki settir upp á
hreinum vísindalegum öryggis-
grundvelli, og njóta þar af leið-
andi ekki fulls trausts allra
stétta hinna demókratísku
ríkja. — Ýmist bera þjóðhöfð-
ingjarnir og efrideildir þing-
anna of mikil merki gamalla
og úreltra forréttinda, eða eru
þá á hinn bóginn ofháð lýð-
ræðilegum og flokksræðileg-
um öflum. Þar af leiðandi sigl-
ir skútan allt af á völtum kili
og leggst að lokum alveg á
vinstri hliðina með einræðis-
hliðina upp úr.
Hin vísindalega lausn á
þessu öryggisleysi er þjóS-
ríkisskipulagiS, því að það er
sjálfstillandi jafnvœgislíffœri,
og á því að geta unnið traust
og stuðning allra stétta.
★
Vesturveldin segjast vera að
berjast fyrir demókratisku hug-
sjóninni, og vér trúum því, að
þau meini það, vegna þess að
þau hafa komizl næst því að
framkvæma þetta stjórnarform
af eðlishvötinni einni saman
og enda þótt þau hafi hingað
til vantað fræðilega skilgrein-
ingu á því, hvaS stjórnhœft
demókratí er.
Þessa skilgreiningu þekkjum
vér íslendingar í þjóðríkis-
forminu og getum því, ef vér
viljum, orðið fyrstir til að leysa
hnút öryggisleysisins og taka
Frh. á 4. eíðu.
HafliSi Eyjólfsson í Svefneyjum.
Ólafur GuSmundsson (Bárar-Ólafur).
Sjá neðanmálsgrein á 2. og S. síðu.
ÚR ANNÁLUM „HINNA ÁBYRGU“ L
TTJ' KKERT afhjúpar betur loddarabrögðin í íslenzkri stjórn-
málastarfsemi en afstaða hinna svonefndu „ábyrgu“
flokka til kommúnista. Meðan kommúnistar voru fylgislaus-
ir meðal þjóðarinnar og fjarri því að hafa nokkur áhrif á
löggjöf og landsstjórn, þreyttust þessir flokkar aldrei á því
að lýsa andúð sinni á kommúnistum og öllu þeirra athæfi.
Þeir stimpluðu þá sem erindreka erlends valds, óholla sinni
eigin þjóð, utangarðsmenn í því þjóðfélagi, sem fyrir sér-
stakt umburðarlyndi skipulagsins þyldi slíka menn innan
sinna vébanda og veitti þeim starfsfrið til að grafa undan
stjórnskipulaginu. En eftir að kommúnistum hafði, eingöngu
fyrir tilverknað „hinna ábyrgu“ flokka, tekizt að afla sér
verulegs fylgis og ná sterkari aðstöðu innan löggjafarþings-
ins, gerbreytist afstaða hinna hatrömmu andstæðinga þeirra.
Nú keppast þeir lun að ná vinfengi og samstarfi við komm-
únista, einmitt þegar frá þeirra fyrra sjónarmiði ætti að vera
alveg sérstök ástæða til að halda upp harðvítugri andstöðu
gegn þeim. — Þjóðólfi þykir vel hlýða að rifja upp að nokkru
fyrri og síðari afstöðu „hinna ábyrgu44 til kommúnistanna.
Ur ályktun flokksþings Framsóknarflokksins
áriö 1937:
„FlokksþingiS telúr, aS þetta samstarf (viS AlþýSuflokk-
inn) liafi yfirleitt lánazt vel. Þó vill flokksþingió taka skýrt
fram, að þaS telur slíkt samstarf því aóeins geta haldió áfram,
' að />að sé reist á sama grundvelli og hjá /ýðrceóisþjóÓum ná-
grannalandanna, þur sem frjálslyndir mióflokkar standa að
ríkisstjórnum með verkamannaflokkum þannig, að unniS sé
tnef) óskiptum kröftum að almennum framfara- og rnenn-
ingarmálum, „e/i þjó'ðnýtingarkröfur komi ekki til greina, og
að Alþý'Suflokkurinn styfiji að því að leysa hin mest aðkall-
andi vandamál bœndanna og annarra framleiðenda.
Flokksþingið telur, að þingrœði og lýðrœði séu hyrning-
arsteinar undir sjálfstœði og menningu þjóðarinnar í nútíð
og framtíð. Þess vegna lýsir það sig mótfallið hverskonar öfga-
hreyfingum, er kollvarpa vilja núverandi þjóðskipulagi með
ofbeldi og byltingum. Sérstaklega álítur flokksþingit) slíka
öfgaflokka skaðlega, þegar þeir standa undir yfirráðum vald-
hafa í framandi ríkjum, sem á þann hátt öðlast áibyrgðarlaust
áhrifavald um íslenzk málefni.
Flokksþingið telur því ekki kotha til ttiála samvinnu um
þjóðmál vif) aðra flokka en þá, er undandráttarlaust starfa
á þingrœSisgrundvelli, og leysa vilji vandamál þjóðfélagsins
á friðsamlegan hátt og að réttum landslöguni‘.
Kommúnistum afneitað í eitt skipti fyrir öll.
í kosningabaráttunni 1937 báru blöð Sjálfstæðisflokks-
ins það á Framsóknarmenn, að þeir hefðu tekið höndum sam-
Frh, á 4, síðu-