Dagblaðið Vísir - DV - 26.03.2021, Qupperneq 14

E kki er til nein heilbrigð-isáætlun fyrir sykur-sýki hér á landi og það
er heldur enginn gagnagrunn-
ur til fyrir sykursýki. Það er
einstakt á Norðurlöndunum og
þó víðar væri leitað. Þær töl-
ur sem eru til eru gamlar og
þær byggja á óbeinum athug-
unum,“ segir Rafn Benedikts-
son, prófessor við læknadeild
Háskóla Íslands og yfirlæknir
á innkirtladeild Landspítala,
en undir þá deild heyrir til að
mynda göngudeild fyrir fólk
með sykursýki.
2016 var samþykkt á Alþingi
þingsályktunartillaga frá vel-
ferðarnefnd um skráningu
sykursýki og skimunar fyrir
sykursýki. Þar fól Alþingi
heilbrigðisráðherra að skipa
starfshóp sem fengi það verk-
efni að móta viðbrögð við vax-
andi nýgengi sykursýki.
Rafn var formaður þessa
starfshóps, tilnefndur af
Landspítala, og skilaði hópur-
inn skýrslu til velferðarráðu-
neytisins, sem heilbrigðismál
heyrðu undir, í apríl 2018. Þar
voru nefndar ýmsar aðgerðir
til úrbóta en lítið sem ekkert
hefur þó verið gert síðan af
hálfu yfirvalda.
Hefur tekið of langan tíma
Talið er að um 9% fullorðinna
Íslendinga séu með sykur-
sýki. Á árunum 1967-72 var
þetta hlutfall tæplega 3%.
„Þetta er veruleg aukning.
Sykursýki er sjúkdómur sem
kostar einstaklinga og sam-
félagið mjög mikið. Þess
vegna er mjög merkilegt
að það sé ekki löngu búið
að gera heilbrigðisáætlun
fyrir sykursýki og koma upp
gagnagrunni. Þessi vinna er
í gangi en hefur tekið allt of
langan tíma,“ segir Rafn. Af
þeim sem eru með sykursýki
eru 90-95% með sykursýki 2.
Fríða Bragadóttir, fram-
kvæmdastjóri Samtaka syk-
ursjúkra, átti einnig sæti í
starfshópnum. „Við skiluðum
ítarlegri skýrslu um málið og í
framhaldinu voru settir tölvu-
menn hjá landlækni í málið,
og nú er á síðustu metrunum
gerð gagnagrunns sem mun
halda utan um fjöldatölur
þeirra sem greinast með syk-
ursýki, fjölda þeirra sem hafa
tiltekna fylgikvilla, fjölda
þeirra sem ná meðferðar-
markmiðum eða ekki, og svo
framvegis. Síðast þegar ég
vissi var verið að vinna í að
byggja brýr milli allra þeirra
mismunandi kerfa sem geyma
sjúkraskrárupplýsingar og
svo yfir í þennan gagnagrunn.
Þessu verkefni hefur aðeins
seinkað, einfaldlega vegna
þess að starfsmenn landlækn-
is og ráðuneytis hafa dálítið
verið uppteknir í öðru undan-
farið, en þetta fer að komast
á koppinn. Og hugmyndin er
síðan að nota þetta kerfi sem
grunn til að búa til sams kon-
ar skráningar fyrir ýmsa aðra
sjúkdóma,“ segir Fríða.
Dæmi um óbeina athugun
á umfangi sykursýki meðal
Íslendinga er meistaraverk-
efni í lyfjafræði sem Agnes
Eir Magnúsdóttir skrifaði
við Háskóla Íslands á síðasta
ári og heitir: „Notkun sykur-
sýkislyfja á Íslandi á árunum
2008-2017 – Samanburður við
Norðurlönd.“
Í útdrætti úr ritgerðinni
segir: „Niðurstöður rann-
sóknarinnar sýna að notkun
sykursýkislyfja hefur aukist
hraðar á Íslandi heldur en
á hinum Norðurlöndunum.
Á árunum 2008-2017 jókst
notkun sykursýkislyfja á Ís-
landi um 83,4%, miðað við
t.d. 20,6% í Noregi. Af því
má álykta að algengi sykur-
sýki hafi aukist hraðar á Ís-
landi í samanburði við hin
Norðurlöndin og stefnir nú
í að Ísland verði með svipað
hlutfall sykursjúkra og lönd
sem voru nánast heimsþekkt
fyrir háa tíðni af sykursýki,
svo sem Svíþjóð og Finnland.“
Í lögum að halda skrá
Í skýrslu starfshópsins sem
birt var árið 2018 kom fram að
ekki væri um auðugan garð að
gresja hvað varðar gögn um
sykursýki, fylgikvilla eða með-
ferð hennar hér á landi. Stað-
an nú sé þannig að einstaka
læknar og einstaka heilsu-
gæslustöðvar halda pappírs-
skrár eða skrár á tölvutæku
formi yfir skjólstæðinga sína.
„Engin kerfisbundin úttekt
ENGINN GAGNAGRUNNUR
TIL FYRIR SYKURSÝKI
Engin skipulögð skráning á sykursýki er til staðar á Íslandi. Um 90-95%
sjúklinga eru með áunna sykursýki. Notkun sykursýkislyfja eykst hraðar
en á hinum Norðurlöndunum. Sykursýki er kostnaðarsöm fyrir samfélagið.
14 FRÉTTIR 26. MARS 2021 DV
Erla
Hlynsdóttir
erlahlyns@dv.is
Þær tölur sem
eru til eru gamlar
og þær byggja á
óbeinum athug-
unum.