Skólablaðið - 14.02.1976, Blaðsíða 4

SB: 1968 komst mikil hreyfing á ýmis
réttindamál evrópskra stúdenta. Hverja telur
þú ástæðuna fyrir þvi að hreyfingin náði ekki
til Islands, nema að svo takmörkuðu leyti?
Vilmundur: I fyrsta, lagi er mér ekki svo ýkja
kunnugt um þetta, einmitt vegna þess, að ég tek
stúdentspróf vorið '68, og um haustið held ég
sjálfur utan til náms. Þannig að á þessum tima
og fimm nsestu árum þá er ég miklu meira á
Bretlandi en hér, svo mér er ekkl svo kunnugt
um hver var þróun þessara mála hér heima.
En svo mikið veit ég, að upphaf þessa máls var
feykileg upplausn, fyrst og fremst í pólitískum
málum í Frakklandi og Þýskalandi, þetta náði
aldrei til Englands í neinum verulegum mseli,
kannski vegna þess að háskólakerfið í Englandi
er miklu.stöðugra og veitir miklu meira aðhald
heldur en sambærileg háskólakerfi í Frakklandi
og Þýskalandi. En þessar breytingar eins og þær
áttu sér stað í Frakklandi voru af pólitískum
tótum, voru að einhverju leyti þreyta og leiði
með Gaullistaflokknum franska, enda hefur hann
núna leystst upp eins og menn vita. Þegar
þetta kom heim til Islands, gerði ég nú ekkl
annað en að fylgjast með því úr fjarlægð,
sjálfur var ég hægfara i stúdentapólitík,
hafði ekki mikla trú á þessum sjálfskipuðu
róttæku herrum, sem þá bar mikið á, þótti
hugmýndafræðin um margt vera geld, vera kröfu-
gerðarpólitík af rótum, sem eru mér ekki
eiginlegar og ég stórefast um að þetta hafi svo
mjög þjónað hagsmunum námsmanna. Fyrir mér og
mínum félögum eru þetta árin sem að síldin
hverfur hér heima og þetta þýddi mikla óánægju
meðal stúdenta,^óánægjan var vegna þess að
raungildi námslánanna fór niður, það var erfitt
um peninga og slíka hluti. Þetta er ekki ósvipað
og er einmitt að gerast núna á síðustu mánuðum.
As.tand af þessu tagi verður til þess að róttækir
stúdentar veljast til forystu eins og gerðist
í félagsskap sem ég taldist til,sagði mig raunar
úr, þ.e. SlNE. Þessir róttæku spekingar sem
þar vormá oddinum, ég held að það hafi sannast
að hugmyndafræði þeirra var steingeld og koll-
sigldi sig raunar. Það eru ennþá leifar af
þessu til, og mér hefur getist vel að mörgu
því sem Gestur Guðmundsson hefur haft fram að
færa, en það er samt einhver geldur tónn í
þessu öllu saman. Að auki, það að ætla að þýða
hráa ídeólógíu úr milljónaþjóðfélagi eins og
Frakklandi yfir á Islandi: Island er allt annað
þjóðfélag, litið þjóðfélag, þjóðfélag kunnings-
skapar., Og er ekki einn nemandi í 6. bekk núna
sem hefur búið til frasann "siðleysi kunnings-
skaparins"sem er ágætur frasi útaf fyrir sig,
en þetta er nú bara einu sinni staðreynd í
þessu þjóðfélagi okkar. Og það sem mér hefur
svolitið þótt einkenna hugmyndafræðinga
af þessu tagi að þeir eru að bögglast við að
þýða texta, venjulega mjög illa, yfir á móður-
málið, þetta einkennir nú mjög mikið af þessum
ung-marxistum. Textar af þessu tagi, þeir tæði
eiga ekki við hérna, þeir eiga ekki við nema
i þröngum skólahringjum, þeir eiga ekki við
um útgerðarpláss,um raunverulegar sla@eðar þessa
þjóðfélags. Enda fer það svo þegar þessir sömu
menn koma útí lífið sjálft þá sjá þeir að
skólafrasarnir voru mlkið bull og kjaftæði.
H-----------—---------------------------------
mínir skólafrasar hafa
sannast verid bull
og kjaftsedi
-------------------------------------------!l
SB: Gildir þetta sama um þig?
Vilmundur: Efalítið gildir það að einhverju
leyti um mig að mínir skólafrasar hafa sannast
vera bull og kjaftæði, en ég var og er hægfara.
SB: Hvað finnst þér um að nemendur fái meiri
hlutdeild í stjórnun menntaskólanna, þ.e.
vali á námsefni, gagnrýnandi og þá nánari sam-
vinnu við kennara?
Vilmundur: Almennt og yfirleitt er ég á móti
lýðræðishugmyndum af þessu tagi þegar þær eru
orðnar að svona lýðræðishjali, það gildir lika
um þessa hluti. Þetta er allra góðra gjalda
vert og það er sjálfsagt að nemendur hafi að
einhverju leyti áhrif á það hvað er kennt við
skóla eins og Menntaskólann í Reykjavík, en
hins vegar það að ætla að búa til stofnun í
kringum slíka hluti held ég að eigi ekki eftir
að gefa góða raun. Ef við t.d. setjum upp
einhverja stjómskipaða stofnun þar sem nemendur
eigi átomatískan rétt á vali,það held ég að
yrði upphaf að afleitri hnignun. Líka vegna þess
að inní slíkum hugmyndum nemenda þá leynist allt-
af og kemur mjög fljótlega í ljós viljinn til að
sleppa billega frá því sem að skóli á að hafa
uppá að bjóða. En það er bara óvart ekki takmark
skóla að útskrifa stúdenta, eða hvað sem skólinn
útskrifar, að útskrifa þá billega. Ég ímynda mér
sem svo að í kennslustundum þá fari svo og svo
mikið af þeim i almennt snakk milli kennarans og
nemendanna og ef um virðingarverðan bekk er að
ræða, þá koma alltaf útúr því ábendingar og til
þeirra á auðvitað að taka fullt tillit. En hins
vegar,endanlegt vald um alla slíka hluti á að
vera í höndum skólans sem stofnunar og þar með
undir meginstjórn rektors eða skólameistara,
hreinlega vegna þess að ég er þeirrar skoðunar
að frelsi nemenda sé í þvi fólgið að velja sér
skóla og þeir eiga að vita hvernig skólinn er og
að hverju þeir ganga, en þegar þeir eru einu
sinni komnir þangað inn þá er það skólinn sem
stjórnar en ekki nemendurnir. Þetta er gert m.a.
vegna þess að eitt af meginhlutverkum skóla er
að halda uppi standard, nemendurnir eiga að
setja fram sínar óskir og til þeirra á að taka
fullt tillit,en stjornskipað vald eiga þeir ekki
að hafa í þessum efnum.
M
skólar eiga ad vera
hæfilega íhaldssamar
stofnanir
-----------------------------------------------11
SB: En finnst þér ekki að stöðunni, kennarar-nem-
endur sem tveir andstæðir hópar, hafi verið
stillt alltof gjaman upp?
Vilmundur: Það má vel vera einhvers staðar sé
þetta svona, en þetta ræðst bara eins og hver
önnur mannleg samskipti ráðast. Það.að ætla að
láta þetta ráðast með reglugerð held ég að sé
jafn vitlaust. Skólar eiga að vera hæfilega
íhaldssamar stofnanir, á 19. aldar vísu kjöl-
festan í samfélaginu. Það er upplagt að gera
svona tilraunir utanvið landamæri Reykjarvíkur,
en við í hjarta Reykjavikur höfum ekkert við
það að geraí
SB: En nú skilst mér að þú hafir haft dálítið
öðru vísi skoðanir þegar þú varst í þessum skóla
einu sinni.
Vilmundur: Það er alveg rétt, ég hafði aðrar
og róttækari akoðanir á þessu þá. Ég hef
skipt um skoðun í veigamiklum atriðum, aðallega
við það að flytjast yfir borðið, frá því að vera
nemandi yfir i það að vera kennari. Ég var á
sínum tíma forgöngumaður um að kröfur yrðu
gerðar um það að árseinkunnir yrðu lagðar niður;
ég sá eftir því um leið og ég gerði mér grein
fyrir því að ég var að verða kennari.
Guði sé lof að árseinkunnin er komin aftur og
ég vona að yfir þetta bernskubrek verðiþurrkað.
SB: Margar skoðanir hafa komið fram varðandi
undirbúning menntaskólanema fyrir háskóla-
menntun. Hvert er álit þitt á því kerfi
sem við höfum í M.R. miðað t.d. við Hamrahlíð
og Isafjörð?
Vilmundur: Ég veit satt að segja ekki nógu mikið
um kennslu i öðrum greinum en sögu. Mér hefur
verið sagt að í öðrum menntaskólum, ég tek að
vísu ekki alveg fulla ábyrgð á því, hafi verið
látið um O'f undannemendaþrýstingi um það, að
draga úr kennslu i sögu eldri tímabila,
fornaldarsögu, miðaldasögu og nútímasögu fram
að síðustu aldamótum. Þess í stað er verið að
hjakka aftur og aftur í sögu eftirstriðsáranna,
sem upplýst fólk á að lesa sér sjálft til um,
og þessu er ég á móti. Að þessu leyti erum við
í Menntaskólanum í Reykjavik "ihaldssamari" og
ég held að við náum melri árangri og útskrifum
betur menntað fólk í sögu með því að vera
íhaldssamir og kenna hana í grófum dráttum eins
og vlð höfum gert. Mér er sagt að i einum
menntaskólanum hafi einn nemandi verið að skrifa.
ritgerð um frönsku byltinguna. Nemandinn
leitaði sér upplýsinga annars staðar um hvað
ætti að skrifa og viðkomandi hélt auðvitað
að hann ætti að aðstoða hana við að skrifa um
frönsku stjórnarbyltinguna 1789- Nei, hún átti
að skrifa um stúdenta-poppuppreisnina 1968.
Þetta er, því miður skortur á upplýsingu.
Auðvitað er það vinsælla að hjakka svolítið
í þessu og klyngir betur í eyrum að hjakka
svolítið í poppuppreisniani '68. En það er
ekki ástæða til að þessu leyti að hlaupa eftir
populær óskum nemenda vegna þess að það skilar
ekki, þegar allt kemur til alls, betur upplýstum
einstaklingum.
VWTAL
VW
c
SB: Þannig að þínu áliti þá er betri undir-
stöðumenntun undir háskólanám að fá í MR?
Vilmundur: Nei, ég er ekki fær um að gera þennan
samanburð, ég vil aðeins leggja þetta svo út
að ef að saga er kennd þannig að verið er að
hjakka ár eftir ár í populær sögu 2o. aldar
þá held ég að sagan eins.- og við kennum hana
sé heppilegri. I stað þess að vera með al-
hæfingar eigum við að skýra hluti með dæmum sem
að við ráðum við, en víðari ályktanir er ég
ekki umkominn að draga um aðra menntaskóla,
ég get varla sagt að ég hafi komið þar inn
fyrir dyr.
SB: En í sarabandi við sögukennslúna, þá hefur
mörgum nemendum þótt námsefnið vera of viðamikið
og fundist það hafa komið niður á kennslunni.
Finnst þér kennslan vera yfirborðskennd?
Vilmundur: Það eru tveir valkostlr, annar er
að spanna á skólaferlinum alla mannkynssöguna
í grófum dráttum eins og við gerum, hinn val-
kosturinn er að taka þrengri tímabil útúr og
hjakka meira í þeim. Við getum ekki gert
hvort tveggja og valkosturinn sem við höfum
valið hefur efalitið þá galla sem þú minnist
á, en ég held að kostimir séu svo ótvíræðir
framyfir gallana að ég held þetta vera skynsamara
en að þrengja sér niður á ákveðin timabil og
fjalla af meiri "dýpt" um þau. Enda er ég
þeirrar skoðunar að sú dýpt verði ansi þunn
áður en langt um líður. Venjan er sú í sögu
að í hverjum bekk þá eru svona 3-4-5 góðir
áhugamenn og hinir eru að þessu en hafa raunveru-
lega áhugasvið annars staðar. Þetta er ekkert
óeðlilegt og þetta er eins og það á að vera. Það
er kannski þessir 3-4-5 sem hugsa svona; eru að
velta fyrir sér þessum tveimur valkostum, hinir
hafa áhuga á lífeðlisfræði eða spænsku og það er
þeirra réttur.
»-------------------------------------------
fardu og taladu vid
einhverja geld-marxista,
en láttu mig í fridi
-------------------------------------------M
SB: Ef við þrengjum aðeins sögunámsefnið og tök-
um íslandssöguna. Er það réttlætanlegt að fjalla
um Islandssöguna sem ævisögu nokkurra persóna,
Jóns Sigurðssonar, Benedikts Sveinssonar, Valtýs
og fleiri?
Vilmundur: Ég og þið erum Islendingar. Hjá þess-
ari þjóð hefur það verið menningarleg hefð að
leggja töluvert mikið upp úr persónusögu og ég
held aðþetta sé menningarleg hefð sem ber að
leggja áherslu á og varðveita. Nú er ég ekki að
segja að það sé fullkomlega að staðið eða þetta
mætti ekki verða öðruvísi. En sem alraennt prinsíp
þá held ég að það þjóni menningarlegum^tilgangi
að leggja töluvert mikla rækt við persónusögu.
SB: En þá í sambandi við félagsrýni í þjóðfélagi
eins og þar var á þessum tíma...?
Vilmundur: Félagsrýni er nú einn af þessum heldur
geldu frösum sem ég hef ekki mikla trú á. Farðu
og talaðu við einhverja geld-marxista, en láttu
mig í friði með það.
56