Sjómannafélag Reykjavíkur 20 ára - 23.10.1935, Side 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Fyrstu framtlðarásetlanirnar, fjárhag-
urinn og famkvæmdir fyrstu 20 áriu.
Eftir Sigurð Ólafsson, gjaldkera Sjómannafélagsins.
Það má eflaust fullyrða, að
kaup togaranna til fiskiveiða hér
við land hafi orðið pess valdandi,
að „Hásetafélag Reykjavíkur" —
síðar breytt í Sjómannafélag
Reykjavíkur — var stofnað.
Mismunurinn á handfærinu og
botnvörpunni var svo geysimikill
að skipstjórarnir ætluðu mönnum
sínum ekki hófs í afköstum.
Veiðihugurinn, kappið og hagn-
aðarvonin varð svo mikil, að peir
gættu ekki hvað sæmilegt var að
ætla mönnum; í vinmiu, er porskur-
inn — þessi mikla auðsuppspretta
— barst þeim svo ört í hendur.
Þeir menn, er á þessi skip réð-
ust, máttu eiga það víst, að verða
að vinna nótt og dag og vaka
meðan þeir gátu staðið eða hreyft
hendur sínar fyrir þreytu. Hver,
sem ekki gat fylgst með þeim
hraustustu, varð að víkj;a og ann-
ar tekinn í staðinn. Af þessum
sökum má segja, að á togaraflot-
anum væru aðeins hinir hraust-
listu og þrekmestu menn, er við
sjómensku fengust, sem við
hverja algenga vinnu hefðu skar-
að langt fram úr í dugnaði. En
þrátt fyiir það, þó hér væri að-
eins um úrval að ræða, var þeim
svo ofboðið, að þeir sáu að svo i
mátti ekki lengi ganga, ef þeir
ekki á sárfáum árum ættu að úr-
kynjast eða falla.
Þeir sáu hve geysimiklum auð-
æfum eigendurnir mokuðu sam-
an, en nú rnátti ekki ráða upp á
hlutdeild úr afla eins og á skút-
unum. Þeir fengu fast kaup, og
premíiu af lifur, sem þó sjaldnast
var hið raunverulega verð henn-
ar. Sjómenn fundu, að hér var
hætta á ferðum fyiir stéttina, af-
komendur þeirra og þjóðfélagið í
heild. Þeir áttu á hættu að vera
kastað í land eftir 2—4 ár, út-
slitnum eftir erfiði og vöfcur, en
ágóðinn af þessum þrældómi rann
aðeins til þeirra, er í landi voru
og höfðu haft aðstöðu til að fá
peningalán hjá lánsstofnunum til
að kaupa þessi miklu framleiðslu-
tæki, en þeir menn, er mest erfið-
ið unnu, fóru tómhentir. Engar
tryggingar fyrir slysum eða veik-
indum. Útgerdarrmnn höfðu rétt-
mclin, en mgar skijldur. Þannig
var ástandið árið 1915. Úrval sjó-
mannastéttarinnar reis upp gegn
kúguninni. Þeir fundu og sáu, að
ekkert verðmæti var hægt að
skapa með sklþsskrokkunum ein-
um eða þeim, er höfðu eignarétt-
i!nn í landi. Það voru þeir sjálfir,
sem með þreki sínu og dugnaði
framleiddu verðmæti. Þeir fóru
að hugsa um að gera kröfur
fyrir sjálfa sig til þeirra verð-
mæta, er þeir framleiddu í svo
ríkum mæli. Þeir sáu að ekkert
dugði gegn þessari áþján nema
samtök, sem þeir mynduðu sín á
milli, er kæmi fram sem einhuga
heild fyrir stéttina. Þeir sáu líka
fljótt og slkildu, að þeir menn, er
er inntökugjald fært upp í 7 krón-
ur, en ársgjald var áfram 11 kr.
Á fundi 31. okt. 1922 var samþ.
að stofna kaupdeilusjóð, og voru
honmn lagðar í stofnfé kr. 4851,51
og á framhalds-aðalfundi 27. nóv.
1922 er samþ. að hækka ársgjaldið
um 5 krónur, er skyldu renna í
þennan sjóð, og var þá ársgjaldið
orðið 16 krónur, er hefir haldist
óbreytt síðan. Á framhalds-aðal-
fundi 10. des. 1923 er svo inn-
tökugjaldið fært úr 7 krómun
tupp í 10 krónur, sem það nú er.
Af þessum tekjum átti svo fé-
lagsskapurinn að fá sín nauösyn-
legustu útgjöld og jafnframt
safna sér sjóðum, er hann ættí.
ef langvarandi deilur yrðe.
Hvernig félaginu hefir tekist með
þessa áætlun sína, skal hér sýnt
með heildaryfirliti yfir tekjur ogL
gjöld þessi ár, sem liðín eru fram
að 30- sept. sl.:
að undanförnu höfðu verið feosn-
ir á Alþing til að semja lög fyrir
þjóðina, höfðu mest hugsað um
þær stéttir, er þeir tilheyrðu, en
Tekjur og gjöld félagsins yfir 20 ár
írá 23|10 1915 - 30 sept. 1935.
gleymt sjómannastéttinini, sem Félagatal í byrjun
færði á land þessi ógrynni verð- Ártöl. hvers reikningsárs. Tekjur. Gjöld.
mæta. 23/10 1915 104
Þeir sáu einnig, að þeir, sem Ú 1916 480 1 467,77 1703,88
höfðu fjármagnið af striti þeirra, 1917 580 1 432,17 1294,84
höfðu trygt sér málsvara með 1918 590 1234,00 1 591,36
fjárframlögum, sem voru blöðin. 1919 570 2116,22 707,10
Þau túlkuðu þeirra skoðanir á 1920 610 5226,50 2 871,59
því, hvernig lífskjörin ættu að 1921 775 10 505,09 5 652,65
deilast. í blöðunum gátu þeir 1922 1007 9 518,04 6 449,04
haft áhrif á annara hugsunarhátt 2) 1923 1086 14895,43 15583,25
og með því skapað það almenn- 1924 1043 15229,34 12 307,11
ingsálit, er þeir óskuðu að fjöld- 1925 1042 21 877,17 11361,60
inn hefði. 3) 1926 1261 27 489,30 21 652,65
Alt þetta urðu sjómennirnir að 1927 953 20408,17 14 048,57
taka með í reikninginn, enda var 1928 664 23 203,11 13 372,61
strax í byrjun reiknað með því, Ú 1929 843 24 751,24 16270,19
að hver félagsmaður léti til hinn- 1930 1030 26 777,69 14 027,96
ar fyrirhuguðu baráttu í sameig- 1931 1177 24 781,57 13 177,84
inlega sjóði til þess að hægt væri 1932 1140 21 528,29 15 288,07
í framtíðinni að ráða yfir ein- 1933 1005 27 819,01 15 106,26
hverju fjármagni til að standast 1934 1068 26116,62 15 527,64
hinn nauðsynlegasta kostnað og 5) 1935 1090 24700,00 17 237,41
framkvæmdir, sem einnig átti að 331 076,73 215 231,62
sfeapa félagsmönnum meira ör-
yggi gegn óréttmætum árásum á
kjör sjómannastéttarinnar og til
að hjálpa þeim, er erfiðust kjör
áttu við að búa í langvarandi
deilum, til þess að þeir þyrftu
ekki að gefast upp í baráttunni
fyr en aðrir, er betri ástæður
höfðu. Með þessi sjónarmið er fé-
lagið stofnað fyrir 20 árum, og
fyrstu lög þess samþykt á fundi
23. o'kt. 1915. 104 meðlimir höfðu
þá borgað sitt fyrsta inntöku-
gjald, en fjölda margir höfðu lát-
ið skrifa sig inn, svo um áramótin
taldi félagið 483 meðlimi.
Fjármál félagsins.
Fyrsta inntökugjald var 2krón-
ur, en ársgjald 4 krónur. Árið
1919 er árstillag fært upp í 10
krónur og 1920 í 11 krónur. 1921
Tekju- og gjaldamegih eru tald-
ir allir sjóðir félagsins. 11. maí
sjóður var um síðustu áramót kr.
90600,00, og ætti um næstu ára-
mót að telja um 100 þúsund krón-
ur aðeins 13 ára gamiall. Félaga-
talan miðast við þá, sem skulda
1 ár og minna í lok reikningsárs.
Helstu átgjaldaliðir félagsins frá stofnun
til 30 sept. 1935.
Starfslaun stjórnar og fleiri starfsmanna . . . kr. 33 465,00
Innheimtulaun...................................... — 46060,00
Skrifstofukostnaður, húsaleiga og fundahöld ... — 20128,00
Til Alþýðusambands Islands ... . - . . . . — 22322,00
Auglýsingar, prentun og fjölritun.............. . — 8 450,00
Til Styrktarsjóðs sjómanna og venkalýðsfélaganna — 15 230,00
Kostnaður við kaupdeilu 1923 ..................... — 2 900,00
Styrkir í kaupdeilum.............................. — 6525,00
Til erlendra sambanda............................. — 4 031,00
Til Fulltrúaráðs verkalýðsfélaganna í Reykjavík . — 10005,00
Til blaðaútgáfu................................... — 3 000,00
10 ára starfssaga félagsins....................... — 4365,00
Prentun og band á félagsskírteinum...............— 3 500,00