Morgunblaðið - 30.10.2021, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. OKTÓBER 2021
Ósköpin í
Afganist-
an eiga
eftir að draga
dilk á eftir sér.
Þar hefur orðið
hrun eftir að
Bandaríkjamenn ákváðu að
hverfa á braut og talibanar
lögðu landið undir sig í einni
svipan. Allt stefnir í að af-
leiðingarnar fyrir íbúa
landsins verði skelfilegar.
Matarskortur blasir við og
talibana virðist skorta allar
forsendur til að halda land-
inu gangandi.
Ingi Þór Þorgrímsson,
starfsmaður Atlantshafs-
bandalagsins, lýsti í mögn-
uðu viðtali Sólrúnar Lilju
Ragnarsdóttur í Morg-
unblaðinu og á mbl.is þeim
ósköpum, sem gengu á þeg-
ar keppst var við að flytja
fólk brott frá Kabúl eftir að
borgin féll í hendur talib-
ana. Af viðtalinu má ráða að
hann hafi unnið þar mikið
þrekvirki, þótt ekki berji
hann sér á brjóst. Hann lýs-
ir líka glímunni við þá van-
máttartilfinningu að geta
ekki hjálpað öllum, að önnur
öfl ráði „meiru um það sem
er að gerast en þú sjálfur.
Þú gerir bara þitt besta og
verður að snúa heim þokka-
lega sáttur við það.“
Um þessar mundir skoðar
Atlantshafsbandalagið hvað
fór úrskeiðis í þátttöku þess
í stríðinu í Afganistan. Í
fréttaskýringu í Morgun-
blaðinu á fimmtudag fjallar
Stefán Gunnar Sveinsson
um vitnisburð Johns Manza,
aðstoðarframkvæmdastjóra
NATO, fyrir þingmönnum
Evrópuþingsins í vikunni.
Manza leiðir nefnd, sem á að
fara ofan í saumana því hvað
fór úrskeiðis. Í nefndinni
sitja fulltrúar bandalags-
ríkjanna 30. Sagði hann að
bandalagið hefði færst of
mikið í fang og látið draga
sig út í tilraun til að endur-
byggja hið stríðshrjáða
land, frekar enn að halda sig
við það þrönga hernaðar-
hlutverk, sem því var ætlað
í upphafi.
Gallinn við þátttökuna
hefði verið sá að verkefnið
varð stöðugt umfangsmeira.
Í upphafi hafi átt að vega að
rótum hryðjuverka, en á
endanum hafi það snúist
upp í það að byggja upp
landið að nýju. Í upphafi
hefðu 5.000 hermenn banda-
lagsins verið í landinu, árið
2006 voru þeir orðnir 60.000
og 2009 rúmlega 100.000.
Brugðist hefði
verið við hverjum
vanda með því að
senda fleiri her-
menn og eyða
meiri peningum,
en það hefði ekki
skilað tilætluðum árangri
og talibönum þvert á móti
vaxið ásmegin. „Þú verður
að spyrja og við í nefndinni
höfum spurt okkur að því
sama: voru þessi markmið
sem við höfðum þá raun-
hæf?“ sagði Manza.
Von er á skýrslu nefnd-
arinnar eftir rúman mánuð.
Óvíst er hverju þessi nafla-
skoðun mun skila, en víst er
að full þörf er á að fara ofan
í saumana á því hvernig her-
seta Afganistans fór.
Hér hefur sáralítil um-
ræða farið fram um það
hvernig fór í Afganistan.
Þau mál voru vart rædd í
kosningabaráttunni og hefði
þó mátt ætla að stjórnar-
andstaðan myndi sjá ástæðu
til að fylgja þessum málum
eftir með einhverjum hætti.
Það er full ástæða til þess
að gera þessi mál upp hér á
landi líka. Spyrja þarf
spurninga á borð við hvert
hlutverk Íslands eigi að
vera þegar Atlantshafs-
bandalagið skerst í leikinn
og hverju það eigi að skila.
Til að fá svör við því er
nauðsynlegt að skoða og
meta afraksturinn af því
sem íslensk stjórnvöld
lögðu af mörkum í Afganist-
an.
Því fylgir ábyrgð að ráð-
ast inn í erlent ríki. Margir
rifjuðu upp þegar Colin
Powell, fyrrverandi utan-
ríkisráðherra Bandaríkj-
anna, lést fyrr í mánuðinum
að hann hefði átt snaran
þátt í að sannfæra alþjóða-
samfélagið um að rétt væri
að ráðast inn í Írak í ræðu í
Sameinuðu þjóðunum.
Færri minntust orða hans í
fyrra Persaflóastríðinu þeg-
ar Bandaríkjamenn hröktu
Íraka frá Kúveit. Íraski
herinn veitti enga mót-
spyrnu og hægðarleikur að
reka flóttann alla leið til
Bagdad. „Þú átt það sem þú
brýtur,“ sagði Powell, sem
þá var yfirmaður banda-
ríska heraflans, og átti við
að þá myndu Bandaríkja-
menn þurfa að tryggja að
stjórnarskipti færu vel fram
og koma í veg fyrir upp-
lausn í landinu. Þar með var
það útrætt.
Nú situr Afganistan eftir,
brotið og bramlað.
Atlantshafs-
bandalagið skoðar
hvað fór úrskeiðis
í Afganistan}
Ætluðu sér um of
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
S
mit af völdum Covid-19-veirunnar
eru nú á uppleið hérlendis, eins og
reyndar víða á Norðurlöndunum
um þessar mundir. Í Danmörku,
Svíþjóð og Noregi eru nú engar tak-
markanir í gildi innanlands vegna veirunnar og
almennt virðast nágrannalönd okkar leggja
mikla áherslu á hvatningu til fólks um að láta
bólusetja sig og viðhafa einstaklingsbundnar
sóttvarnir. Mikilvægt sé að þau sem ekki hafa
þegið bólusetningu geri það, og hvatt er til þess
að ákveðnir hópar fari í bólusetningu með örv-
unarskömmtum, t.d. í Svíþjóð og Finnlandi.
Vegna þróunar smita hér á landi er full
ástæða til þess að rifja upp það sem við kunn-
um svo vel. Það er, að viðhafa einstaklings-
bundnar sóttvarnir; gæta hreinlætis og þvo
hendur, fara í sýnatöku ef við finnum fyrir ein-
kennum, fara sérstaklega varlega í kringum viðkvæma
hópa og nota grímur í margmenni, þótt það sé ekki endi-
lega skylda.
Það er einnig ástæða til þess að hvetja þau sem hafa
fengið boð í örvunarbólusetningu til að þiggja hana, en
reynslan sýnir að örvunarbólusetning þeirra sem eru 60
ára eða eldri eða með undirliggjandi sjúkdóma eykur veru-
lega vörn þess hóps gegn alvarlegum einkennum vegna
Covid-19-sýkingar. Heilsugæslan annast örvunarbólusetn-
ingar og munu öll sem eru 60 ára og eldri fá boð um slíka
bólusetningu. Miðað er við að þau sem eru 70 ára og eldri
fái örvunarskammt ef þrír mánuðir eru liðnir frá því að
viðkomandi var fullbólusettur en fólk á aldr-
inum 60 til 70 ára að sex mánuðum liðnum.
Hér eftir sem hingað til er markmið stjórn-
valda að að vernda líf og heilsu landsmanna en
einnig verja heilbrigðiskerfið þannig að álag á
heilbrigðisstofnanir landsins verði ekki of mik-
ið. Til þess að efla viðnámsþrótt heilbrigðis-
kerfisins hefur verið gripið til ýmissa aðgerða.
Þar má til dæmis nefna virkjun bakvarða-
sveitar heilbrigðisþjónustu að nýju, tíma-
bundna fjölgun sjúkrarýma á heilbrigðisstofn-
unum í nágrenni höfuðborgarsvæðis, fjölgun
biðrýma á hjúkrunarheimilum, styrkingu
heimahjúkrunar, eflingu fjölbreyttrar þjón-
ustu við aldraða í heimahúsum o.fl. Þessar og
fleiri aðgerðir munu leiða til þess að innviðir
heilbrigðiskerfisins verða enn betur í stakk
búnir til að takast á við afleiðingar fjölgunar
smita af völdum Covid-19.
Fyrr í október var gefið út að stjórnvöld hygðu á aflétt-
ingu allra takmarkana innanlands hinn 18. nóvember, með
þeim fyrirvara að faraldurinn þróaðist ekki á verulega
verri veg. Þróun faraldursins er metin frá degi til dags en
staðan núna leiðir til þess að ólíklegt er að öllum takmörk-
unum verði aflétt 18. nóvember.
Ljóst er þó að öllu máli skiptir að við förum áfram var-
lega, pössum upp á okkur og fólkið í kringum okkur. Við
getum það svo vel.
Svandís
Svavarsdóttir
Pistill
Förum varlega áfram
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
auglýsingar, svo sem stefnur til
dóms, úrskurði um töku búa til opin-
berra skipta og áskoranir um kröfu-
lýsingar, auglýsingar um skipta-
fundi og skiptalok þrotabúa, nauð-
ungarsölur, þar á meðal á fast-
eignum búa sem eru til opinberra
skipta, auglýsingar um vogrek,
óskilafé og fundið fé, auglýsingar um
kaupmála hjóna, lögræðissviptingu
og brottfall hennar, lögboðnar aug-
lýsingar um félög og firmu, sérleyfi
er stjórnvöld veita, opinber verð-
lagsákvæði og annað það er stjórn-
völdum þykir rétt að birta almenn-
ingi. Ef menn vilja gerast áskrif-
endur þá er það unnt og er árs-
gjaldið 3.000 kr. á ári skv. lögum um
aukatekjur ríkissjóðs.
Í framhaldi af frétt Morgun-
blaðsins á dögunum var haft sam-
band við blaðamann og á það bent að
auðvitað ættu svona stefnubirtingar,
fyrirköll og tilkynningar sem geta
skert réttindi fólks að birtast á opn-
um vef. Dómsmálaráðuneytið segir í
svari sínu að hér sé um misskilning
að ræða. Blaðið sé opið öllum al-
menningi í pdf-formi, gjaldfrjálst, og
það sé hægt að skoða blaðið þannig á
netsíðu blaðsins logbirtingablad.is
undir flipanum „Prentuð útgáfa“.
Eftir því sem Morgunblaðið
kemst næst er þetta fyrirkomulag
haft svona af ráðnum hug. Öflugar
leitarvélar, svo sem Google, geti því
ekki fundið efni blaðsins og varðveitt
á veraldarvefnum um aldur og ævi.
Smámál gæti þannig fylgt ákveðnum
einstaklingi út í það óendanlega og
rýrt möguleika hans í lífinu. Þegar
til dæmis leitað væri að kennitölu
„Jóns Jónssonar“ út af atvinnu-
viðtali kæmi hugsanlega upp fyrir-
kall og ákæra þegar hann var fullur
á almannafæri og pissaði á tvo bíla
(vísun í raunverulegt mál fyrir
dómi). Hægt er að haga stillingum
þannig að leitarvélar komist ekki í
þessar upplýsingar.
Leitarvélar geta ekki
fundið „smámálin“
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Vík í Mýrdal Ritstjórn Lögbirtings hefur aðsetur á sýsluskrifstofunni þar.
Fréttin umrædda Fyrirsögn fréttarinnar um leit að útlendum ökumönnum.
- Lögbirtingablaðið hefur verið gefið út í meira en öld
BAKSVIÐ
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
L
ítil frétt sem birtist á bls. 2
í Morgunblaðinu laugar-
daginn 23. október undir
fyrirsögninni Útlenskir
ökufantar kallaðir fyrir dóm vakti
mikla athygli og geysimikill lestur
mældist þegar fréttin birtist á vefn-
um mbl.is síðar um daginn.
Sú spurning vaknar óhjá-
kvæmilega hvers vegna verið sé að
auglýsa eftir fólki í Lögbirtinga-
blaðinu, blaði sem fáir Íslendingar
lesa daglega og örugglega sárafáir
eða engir útlendingar.
„Samkvæmt 156. gr. laga um
meðferð sakamála má birta ákæru í
Lögbirtingablaðinu ef óvíst er um
dvalarstað ákærða. Samsvarandi
ákvæði er í lögum um meðferð
einkamála sbr. 89. gr. laganna. Lög-
birtingablaðið er lögum samkvæmt
sá staður sem stjórnvöld hafa til að
birta almenningi með formlegum
hætti mikilvægar tilkynningar sem
hafa réttaráhrif,“ segir í skriflegu
svari dómsmálaráðuneytisins við
fyrirspurn Morgunblaðsins.
Ef ákæra er birt í Lögbirtinga-
blaðinu þarf að gera það með hæfi-
legum fyrirvara áður en mál verður
þingfest og má sá fyrirvari ekki vera
skemmri en einn mánuður. Ætla má
að heimtur séu litlar sem engar þeg-
ar auglýst er eftir útlendingum í
blaðinu, t.d. fyrir að aka bíl yfir lög-
legum hraða á Suðurlandi. Telja má
víst að kínverskir „ökufantar“ fái
aldrei af því fréttir að nafn þeirra
hafi birst í blaðinu.
Blaðið rekið með hagnaði
Dómsmálaráðuneytið gefur út
Lögbirtingablaðið. Sýslumaðurinn á
Suðurlandi gefur blaðið út í umboði
ráðuneytisins og er jafnframt rit-
stjóri þess og ábyrgðarmaður. Að-
setur þess er í Vík í Mýrdal. Tekjur
blaðsins af auglýsingum árið 2020
voru krónur 43.952.192 og gjöld voru
40.622.033, svo þetta er einn fárra
fjölmiðla í landinu sem reknir eru
með hagnaði í dag.
Lögbirtingablaðið hefur verið
gefið út frá árinu 1908 og var að-
gengilegt á netinu í ársbyrjun 2002.
Samkvæmt lögum nr. 15/2005 skal
birta í Lögbirtingablaði dómsmála-