Austurglugginn - 28.02.2019, Blaðsíða 7

AUSTUR · GLUGGINN Fimmtudagur 28. febrúar þær hljóta að vera mikilvægar fyrst
þú manst þær og jafnvel mjög vel.
Ég fór því að tala við fólk og
koma upp skiltum á stöðunum þar
sem atburðirnir urðu. Að sjá þau án
nokkurrar skýringar er furðulegt,
bæði fyrir heima- og ferðafólk, en
fær það til að horfa öðrum augum
á umhverfið. Mér finnst fólk í dag
stundum horfa of mikið á dekkri
hliðar sögunnar en ég vildi horfa á
þær björtu því það er fyllilega jafn
mikilvægt.“
Geimverusögur
Nokkrir plattar með slíkum sögum
eru komnir upp en Emanda safnaði
mun fleirum. Hún segist vilja gefa
þær út á bók og í því skyni kom hún
aftur til Norðfjarðar í september í
fyrra. „Hugmyndin var að bókin væri
komin út núna en hún er það ekki,“
segir hún meðan við tölum saman.
Hún segist hafa látið upptökurnar
með frásögnunum liggja í nokkurn
tíma á meðan hún hugsaði hvaða
form hentaði þeim best. „Það er
áhugavert að skrifa út frá minningum
annars fólks því yfirleitt er ég bara
með eigið ímyndunarafl og þarf ekki
að svara fyrir það gagnvart neinum.
Hins vegar þarf stundum að láta efni
liggja í 1-2 ár og leyfa því að þróast
frekar en reyna að þröngva því inn í
eitthvert form.
Ég lenti í sömu erfiðleikum bæði
hér og á Stöðvarfirði. Sögurnar eru
margar mjög góðar þegar þær eru
sagðar munnlega en þær eru ekki
endilega góðar ritaðar á pappír.
Síðan var sumt fólkið sem vildi
ekki að það þekktist í sögunum eða
hvaðan þær kæmu. Ég varð því að
sleppa því að fara nákvæmlega eftir
minningunni en finna leið til að
halda í kjarna hennar, eins og þegar
kvikmynd er gerð eftir skáldsögu.
Það verður að færa hjarta bókarinnar
í kvikmyndina fremur en elta allt
nákvæmlega sem gerist í henni.
Ég samdi því ljóð, smásögur
og hækur út frá minningunum.
Ein sagan er sögð frá sjónarhóli
geimveru. Það var kona sem bjó
inni í sveit sem barn og hún kom
einu sinni í kaupstaðinn og týndist.
Maðurinn hennar sagði mér söguna
og við spurðum hvernig hægt væri að
týnast í bæ þar sem eru þrjár götur?
Ég fór því að hugsa hvernig það væri
ef geimvera kæmist inn í hausinn á
þér og reyndi að endurstilla hann
en það mistækist og þú yrðir bara
ruglaður. Sagan er því sögð eins og
um sé að ræða skýrslu sem geimveran
gefur yfirmanni sínum um það sem
fór úrskeiðis.“
Bókin er að miklu leyti
tilbúin. Hún verður um 50 síður,
myndskreytt af íslenskri listakonu
sem dvaldi á Norðfiðri á vegum Art
Attack 2017. Nokkurn tíma tók að
finna þýðanda til að koma efninu af
ensku á íslensku en það tókst í janúar.
Þjóðsaga að veturinn sé
dimmur
Meðal annars þess vegna lá Emöndu
ekki á að fara frá Norðfirði og réði
sig í vinnu á Hótel Hildibrand. „Mig
hefur alltaf langað til að upplifa
dimman vetur og sjá hvernig ég þyldi
það andlega. Veturinn hér er hins
vegar ekkert svo dimmur. Dimmur
vetur þýðir að það sé ekkert ljós, en
hér er engin sól. Ég áttaði mig á hvað
ég hafði saknað hennar þegar hún
kom aftur. Ég fór út og baðaði mig
í geislum hennar báðar mínúturnar
sem hún skein.
Það er ekki uppáhaldið mitt að
starfa við taka á móti gestum en það
var gott að komast í vinnu. Þannig
fékk ég að hitta samfélagið og mig
vantaði peninga. Ég er reyndar með
miða í sundlaugina í gegnum Art
Attack, án þess væri erfitt að ná
tengslunum. Ég yrði hálf rugluð ef
ég stundaði ekki félagslíf.“
Sé aldrei fólk úti að ganga
Hún hefur líka notið þess að fylgjast
með siðum og venjum Norðfirðinga.
„Mér finnst mannlegt samfélag
heillandi þótt ég vilji stundum standa
ögn utan við það. Ég velti fyrir mér
hvernig sé að búa í litlu samfélagi
þegar enginn fer út á veturna. Ég sé
fólk aldrei úti að ganga. Ég sé það
fara inn í húsið sitt og koma út úr því
daginn aftur og setjast upp í bílinn
sinn. Ég skil það með þá sem eiga
börn, en ef þú ferð bara í vinnuna
tekur það þig jafn langan tíma að
ganga og að koma bílnum af stað.
Þeir sem ganga eru svo fáir að ég
þekki þá alla í sjón.
Ég bý í Þórsmörk og þar var líka
ítölsk stelpa fram í nóvember. Hún
spurði mig hvort það byggi eitthvert
fólk í bænum því hún sæi aldrei
neinn. Aldrei væri neinn úti með
hundinn sinn. Eftir jól fór fólkið á
stjá og þá tók ég myndir og sendi
henni til sönnunar. Ég er orðin
fertug og kann ágætlega við mig
ein en ég ímynda mér að yngra fólk
eigi erfitt hér því það skortir félagslíf.
Ég þrái reyndar orðið menningar-
líf. Ég hefði farið í frí ef ég væri
ekki að fara heim hvort sem er. Ég
sá uppfærslu Verkmenntaskólans á
Mamma Mia. Það var gaman því
ég hafði unnið með mörgum þeirra
í gegnum Art Attack.
Samgöngurnar eru erfiðar, ef þú
átt ekki bíl. Það er ágætt að geta
farið með rútunni yfir á Reyðarfjörð
á morgnana en maður vill ekki
endilega eyða átta tímum þar.
Fólkið hér er indælt en í Ástralíu
er fólk alltaf að bjóða í heimsókn,
hér heldur fólk sig meira bara við
fjölskylduna. Það er líka fallegt. Hér
virðast líka allir eiga börn – en ég á
þau ekki. Þetta er öðruvísi félagslíf
en ég hef vanist.
Ég velti líka fyrir mér hvers vegna
Austfirðingar gera ekki meira með
gönguleiðirnar sínar. Fólk ferðast um
allan heim til að fara í fjallgöngur
og Austurland er með gönguleiðir
sem jafnast á við það besta í Evrópu.
Þær eru töfrandi því það er enginn
annar á ferðinni og svo rekstu bara
allt í einu á hreindýr – og allir fríka
út. Ég vissi ekkert um gönguhópinn
fyrr en í desember og hér væri fullt
af leiðum.“
Landið mótar fólkið
Um miðjan febrúar flaug Emanda
af landi brott, heim til Perth í
Ástralíu þar sem hún hefur fast
starf við uppsetningu listaverka sem
standa við ströndina í tvær vikur. Á
milli Ástralíu og Íslands er löng
leið og löndin tvö eru um margt
ólíkt. Umhverfið mótar fólkið sem
hrærist í því og Emanda finnur fyrir
breytingu eftir dvölina á Íslandi.
„Það er hægt að segja að það sé allt
og ekkert sem breytir þér, á endanum
ertu sá eða sú sem þú ert. Ég vonaðist
eftir uppljómun því ég hefði tíma og
frið til að hugsa – en það var ekki
alltaf gott. Á mann leita athuganir
sem maður hefur gert á sjálfum sér
en náð að ýta í burtu.
Ég veit að ég er ekki í smá-
atriðunum sem gera áætlanir að
veruleika. Ég missi athyglina og fer
í annað. Ég þurfti að viðurkenna að
það er hluti af því sem ég er.
Mér finnst Stöðvarfjörður
ótrúlegur staður, ég elska hann en
bærinn er lítill. Ég veit hins vegar um
listamenn sem réðu ekki við að vera
þar. Það eru töfrar sem laða fólk til
Íslands og landið breytir fólkinu þótt
það geri sér ekki grein fyrir því. Það
sér eitthvað sem það hefur ekki séð
annars staðar. Hér er enn samfélag
í tengslum við náttúruna, fólk lætur
sér annt um hana.
Í hröðum heimi eru einstaklingar
oft uppteknir af hugmyndinni að
þurfa að sanna sig aftur og aftur
fyrir fólki sem þeim er, í hreinskilni
sagt, skítsama um í gegnum raftæki.
Þótt sú fíkn hverfi ekki býr eitthvað
í landinu sem gerir þér grein fyrir að
þetta er ekki vandamál.
Fólk fær líka að vera fullorðið hér.
Við köllum Ástralíu barnagæsluríki
[e. nanny state]. Þar gilda svo margar
reglur og eru svo mörg skilti sem
segja þér að þú megir ekki gera þetta
eða hitt. Afleiðingin er að fólk sætir
aldrei ábyrgð neinna gjörða sinna,
tekur barnalegar ákvarðanir og
verður svo brjálað. Íslendingarnir
umbera mistökin, þeir bölva
fávitunum sem sitja fastir í skaflinum
en hjálpa þeim samt.
Ég finn líka tækifæri til að vera
eitthvað annað. Fólk er tilbúið að
gefa mér tækifæri til að vinna þótt
ég hafi ekki fimm háskólagráður. Ég
get auðveldlega skipt um vettvang.
Ég held að það eigi sinn þátt í að fólk
vill gjarnan koma hingað.“
GG
„Ísland minnir þig til dæmis á að þú getur aldrei sigrað landið, það mun alltaf sigra þig.“ Mynd: GG