Heimili og skóli - 01.04.1950, Blaðsíða 8

28
HEIMILI OG SKÓLI
höfðu á þær ill áhrif. Ég kynnti mér
þetta allrækilega, bæði hafði ég at-
hugað flestar þessar stúlkur meðan
þær dvöldust á upptökuheimilinu í
Reykjavík, og síðan var ég að beiðni
ungmennadóms upp undir viku á
Kleppjárnsreykjahælinu til að kynna
mér það sem bezt. Ég lagði til, að
„betri stúlkurnar“ væru látnar lausar
og þær vistaðar á góðum heimilum,
sem þeim stóðu til boða, en hinar
látnar vera. Forstöðukona, sem mér
virtist leggja mikla alúð við starfið,
var mér sammála um þetta og hafði
fundið mjög til, hve þetta fyrirkomu-
lag torveldaði rekstur heimilisins. En
Ungmennadómur, sem þá var starf-
andi, og dæmt hafði stúlkurnar til
hælisvistar um óákveðinn tíma, fór
ekki eftir tillögum mínum; mig grun-
ar, að meðfram hafi valdið ótti um,
að hælið yrði lagt niður, ef vistmönn-
um fækkaði í bili á heimilinu. En fyr-
ir sama kom, næstu mánuðir leiddu í
ljós, að tilgangslaust var að halda
heimilinu áfram með þessu fyrirkomu-
lagi; það var að lokum leyst upp.
Þá er ein tegund uppeldisstofnana,
sem okkur vantar nær algerlega, og
torveldar þessi skortur störf barna-
verndarnefnda víðsvegar á landinu, og
fá þær hér lítið úr bætt meðan ástand-
ið er eins og það er nú, og það eru
fávitahœli. Raunar höfum við alllengi
haft vísi að fávitahæli. Frú Sesselja Sig-
mundsdóttir rak meira en áratug fá-
vitahæli í Grímsnesi, með 10—15 fá-
vitum, stundum raunar færri. En síð-
ustu árin, eða um leið og fávitahæli
frú Sesselju lagðist niður, hefur ríkið
fávitahæli að Kleppjárnsreykjum, sem
tekur rúma 20 fávita. Það þarf ekki að
eyða orðum að því, hve þessi starfsemi
er ófullnægjandi. Fávitar á háu stigi,
sem eru kross á heimili sínu og eyði-
leggja lífshamingju foreldra sinna og
systkina, eru sjálfsagt þrefalt fleiri a.m.
k. Nú eru, þótt fávitaháttur sé stund-
um ættgengur, ekki nærri því allir fá-
vitar fæddir fávitar, heldur verða fá-
vitar upp úr veikindum, eða af afleið-
ingu slyss. Því hörmulegra er þetta
fyrir nánustu ættingja. Að koma fá-
vitamálum okkar í sæmilegt horf er
mikið mannúðar- og menningaratriði,
bæði vegna vandamanna og systkina
þessara vesalinga og eins gagnvart
þeim sjálfum. Ég tel ekki þarft að
hræra hugi ykkar með átakanlegum
dæmum um þetta, sem ég þekki. Ég
ímynda mér, að flest ykkar hafi í huga
einhverja nístandi mynd þess, hversu
fávitar hafa verið orsök að miklum
andlegum þjáningum vandamanna
sinna, með því að þeir hafa orðið að
hafa þá á heimili sínu.
Ég hef nú nefnt nokkrar þær helztu
uppeldisstofnanir, sem barnaverndar-
starfið þarf að styðjast við; tilvera
sumra þeirra er beinlínis nauðsynleg,
ef barnaverndarnefndir eiga að geta
gegnt hlutverki sínu að fullu. Reynd-
ar mætti hér til telja fleiri uppeldis-
stofnanir, svo sem almenn barnaheim-
ili, frá vöggustofum og upp úr. Hvað
Reykjavík snertir, verða bráðlega um-
bætur á þessu sviði. Ný vöggustofa er
í þann veginn að taka til starfa, og
væntanlega rekur Sumargjöfin dvalar-
heimili fyrir börn í Steinahlíð.
IV.
Ýmist er óhjákvæmilegt eða æski-
legt, að barnaverndarnefndir hafi sam-