Reykjanes - 01.05.1947, Blaðsíða 7

REYKJANES
7
Helskýið frá Peleéfjalli.
smiðjum og járnbrautum í olíu-
kynt fyrirtæki. Þeir eru mjög fá-
tækir að dollurum, en kol sín hafa
þeir aðallega keypt frá Bandaríkj-
unum. Olíuinnflutningur Dan-
merkur mun því á þessu ári tvö-
faldast og nema rúmlega 700.000
tonnum.
Lifrarmagn og róðrafjöldi Sand-
gerðisbáta. Lokatölur 1947:
Lítr. Róðr.
Ársæll Sigurðsson . . . 44.518 96
Björn, Keflavík ..... 40.795 84
Egill, Ólafsfirði....31.913 67
Faxi, Garði ......... 55.216 97
Freyja, Garði ....... 42.425 77
Gunnar Hámundarson 44.205 90
Gylfi, Rauðuvík...... 29.210 65
Jón Finnsson 1....... 18.330 47
Jón Finnsson II...... 34.582 84
Mummi, Keflavík .... 57.333 97
Reykjaröst, Keflavík . 39.300 86
Yíkingur, Keflavík . . 48.915 86
Víðir, Garði ........ 35.460 73
Hákon Eyjólfsson . . . 3.770 15
Muninn, Sandgerði .. 31.450 73
Muninn II., Sandgerði 41.920 70
Ægir, Garði 41.565 90
Ingólfur, Kcflavík . . . 32.680 83
Hrönn, Sandgerði . . . 45.565 96
Pétur Jónsson ....... 41.775 92
Barði ............... 29.130 81
Þorsteinn ........... 39.935 89
Gylfi ............... 13.065 40
Freyja, Norðfirði .... 21.750 57
Sæfari ............... 7.450 22
Nanna ................ 8.245 23
Júlíus Björnsson .... 15.545 45
Lifrarmagn og róðrafjöldi Kefla-
víkurbáta, Lokatölur 1947:
Lítr. Róðr.
Guðfinnur, Keflavík . 41.053 83
Keflvíkingur, Keflavík 53.651 90
Hilmir, Keflavik .... 37.419 84
Heimir, Keflavík .... 39.317 83
Olafur Magnússon .. 41.335 83
Bjarni Ólafsson...... 35.170 83
Vísir............... 37.274 77
Andvari, Keflavík . . . 38.633 81
Jón Guðmundsson, Kv. 4.350 11
Savnur, Keflavík .... 33.412 61
Skálafell, Keflavík . . . 40.085 85
Fróði, Njarðvík ..... 32.128 86
Bragi, Njarðvík...... 30.650 79
Anna, Njarðvík ...... 16.719 45
T)ux, Keflavík ...... 34.591 79
Frcyja, Njarðvík .... 4.824 20
Gylfi, Njarðvík ..... 20.235 55
Nonni, Keflavík...... 33.031 70
Guðm. Kr., Keflavík . 32.8!)8 71
Geir goði, Keflavík . . 35.574 75
Garðar, Garði ........ 9.784 34
Hólmsberg, Keflavík . 25.861 61
Guðm. Þórðarson . . . 32.992 72
Vonin II., Norðfirði . 27.945 74
Ægir, Keflavík....... 17.700 54
Trausti, Gerðum .... 31.618 67
Gullfaxi, Norðfirði . . 30.560 68
Pálmar, Seyðisfirði . . 22.148 59
Björg, Norðfirði .... 24.227 56
Martinique er smáeyja í Kara-
bíska hafinu í Veslur-Indíum. Þar
sem hún er lengst er hún 40 míl-
ur, en 21 míla þar sem hún er
breiðust. Þetta er eldfjallaeyja og
frægasta eldfjallið er Mont Peleé,
sem hér er sagt frá. Fjallið er
1473 metra á hæð eða tæpuin 30
metrum hærra en Hekla. Ihúatal-
an er um 300 þúsund og mest-
megnis negrar og annað litað fólk.
Höfuðborgin er Fort-de-France
með 50 |)ús. íhúa, eða jafnstór og
Reykjavík. Eyjan er frönsk ný-
lenda og stjórnað af frönskum
landstjóra. Kólumhus fann eyjuna
1502, en hún komst undir yfirráð
Frakka 1635. Ctflutningur eyjar-
skeggja er sykur, romm, kaffi,
kakaó og vanilla.
Grein þessi er lauslega þýdd úr
ensku og með því að Islendingar
skilja öðrum þjóðum betur hinar
ógurlegu afleiðingar eldgosanna
og með tilliti til yfirstandandi
Heklugoss, þótti blaðinu rétt að
hirta eftirfarandi grein um eina
af mestu náttúruhamförum ver-
aldarsögunnar, sem kostaði 40 þús.
manns lífið og olli eignatjóni, sem
nam um 120 millj. ísl. kr.
Lífið hafði leikið við Ferdinand
Clerk. Rúmlega 40 ára var hann
orðinn af langstærstu ekrueigend-
unum á Martinique-eyju i Vestur-
Indíum. Sykurreyrinn hans óx j>étt
og hávaxinn á sykurekrum hans
í hinum hröttu hlíðum Peleéf jalls.
Orðið „peleé“ þýðir gróðurlaus
eða nakinn, og mætti því kalla
fjallið á íslenzku „Gróðurlausa
fjallið“. Nafn sitt fékk fjallið
vegna þess, að fyrir óralöngu
hafði fjallið gosið hraunleðju, sem
sveið burtu allan gróður úr hlíð-
um þess. Nú hafði fjallið lengi
verið kyrrt og í gíg jiess var hið
fagra „Pálmavatn“, sem íhúðar
borganna St. Pierre og Fort-de-
France fóru iðulega til i frístund-
um sínum sér til hressingar og á-
nægju. Hví skyldi maður nú ótt-
ast Peléfjallið. Það var aðeins út-
dautt eldfjall, sem ekki hafði lát-
ið á sér hæra í fleiri mannsaldra.
En árið 1902 skeði nokkuð, sem
setti beig í hr. Clerc og alla eyjar-
skeggja. Eldfjallið var sennilega
ekki alveg útdautt. Drunur heyrð-
ust úr iðrum fjallsins og svartir
reykhólstrar stigu upp úr gígnum
sem um nóttina upplýstlist af
feiknarlegum eldtungum, scm
spýttust upp úr gígnum. Fimmta
maímánaðar helltist glóandi og
rjúkandi hraunstraumur niður
hlíðar fjallsins og gróf undir
hraunflóði sinu eina sykurverk-
smiðju og 28 manns.
Hr. Clerc, sem hjó i smáþorpi
við fjallshlíðina, flýði ])egar með
fjölskyldu sína til St. Pierre og
flestir þoriisbúar fylgdu dæmi
hans. Borgin varð á skömmum
tíma yfirfull af flóttafólki og jókst
íbúatala hennar frá 25 þús. í 40
þús. manns. Stórir skarar söfnuð-
ust saman á torgum og kaffihús-
um og setlu svip lauslætis og sið-
leysis á horgarlífið, því að það var
eins og enginn vildi trúa ])ví, að
hætta væri á ferðum. Hætta? Jú,
ef til vill á fjallshlíðunum, en ekki
hérna í St. Pierre!
Aðfaranótt 8. maí jókst gosið að
mun og var til að sjá sem dá-
samlegir flugeldar. Innfæddir
menn jafnt sem hvítir störðu hug-
fangnir á ])essa tilkomumiklu
sjón. Fáeinir voru raunverulega
hræddir og skelkaðir, en flestir
voru í sjöunda himni yfir að vera
sjónarvottar að þessum stórfeng-
legu hamförum. Á morgun er
helgidagur og það er rétt eins og
eldfjallið vilji leggja sinn skerf
til hátíðahaldanna, með því að
vígja daginn á þennan hátt.
Snemma næsta morgun leit hr.
Clcrc á veðurmælinn og var nál
hans á stöðugri hreyfingu þannig,
að hún beinlínis þaut upp og nið-
ur eftir skífunni. Hr. Clerc brá í
brún og gaf strax fyrirskipun um
að fjölskylda sín hyggi sig undir
hrottför hið skjótasta. Ilvorki vin-
ir hans né aðrir, scm með honum
voru, vildu fara með honum, þrált
fyrir þráláta heiðni hans. Þeir
hlógu að hræðslu hans og veifuðu
hæðnislega í kveðju skyni, er fjöl-
skylda hans ók í burtu.
Mouttet landstjóri stjórnaði þá
Martinique-eyju í umhoði frönsku
rikisstjórnarinnar. Hann leit ön-
ugur á hið rjúkandi eldfjall. Fjall-
ið var að gera nálega allt flók hálf-
sturlað. Fyrst flúði það frá íands-