Heimir - 15.02.1947, Page 2

2
H E 1 M 1 R
T ogarakaupin
bæjarbúa ef illa fer og togararn-
HEIMIR
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
GUÐLAUGUR GÍSLASÖN
Prentsmiðjan EYRÚN h.f.
Á að flæma af.
vinnufækin úr
bænum
Grein Jónasar Jónssonar for-
manns Útvegsbændafélagsins
gefur tilefni til að staldra við og
íhuga það viðhorf, sem hér er að
skapast gagnvart útgerðinni. Út-
svör og önnur opinber gjöld
hafa alltaf verið há hér, en þó
keyrir fyrst um þverbak eftir að
vinstri flokkarnir tóku við stjórn
bæjarmálanna, samanber 30%
útsvarshækkunin s.l. ár. En þetta
er þó ekki það versta. Það hættu
legasta fyrir útgerðina er það
skilningsleysi og sú áberandi
andúð, sem hún á við að búa
frá hendi þeirra manna, sem nú
fara með stjórn bæjarmálanna.
Má þar fyrst og fremst benda
á framkomu bæjarfulltrúa kom-
múnista, sem fyrst og fremst stóð
að því að útgerðin var stöðvuð
í byrjun vertíðar og sem síðar
leiddi til þess að útgerðarmenn
hér urðu að samþykkja mun
bærri kauptryggingu en til þekk-
ist nokkursstaðar hér á landi. Þá
má og benda á afgreiðslu meiri-'
hluta bæjarstjórnar á lóðarum-
sókn Vinnslu- og Sölumiðstöðv-
ar Fiskframleiðenda, er því var
synjað um þá lóð, sem útgerð-
armann allir ásamt fulltrúa Ný-
byggingarráðs, töldu langsam-
lega heppilegasta undir hina
væntanlegu vinnslustöð félags-
ins. Fái félagið einnig synjun á
þeirri lóð, sem það er nú í þann
veginn að sækja um, er alveg
auðséð að meiribluti bæjar-
stjórnar ætlar sér að kæfa þessi
félagssamtök þegar í fæðingunni.
Það verður ekki annað séð, að
öllu athuguðu, en að kommún-
istar stefni að því, að flæma at-
vinnutækin héðan í burtu. Fái
útgerðin, sem er undirstaðan
undir allri þróun hér, ekki að
búa við sömu skilyrði og annars-
staðar, er stór hætta á, að hér
skapist sama ástand og á Eski-
firði. Byggingaframkvæmdir
Þegar að fyrverandi' bæjar-
stjórn lagði inn beiðni sina fyr-
ir þeim tveim togurum, sem bæj-
arfélagið hefur nú fengið úthlut-
að hjá Nýbyggingarráði, var það
gert á þeirn forsendum, að sjálf-
sagt og eðlilegt væri, að Vest-
mannaeyingar eins og aðrir
tækjn þátt í þeirri nýsköpun,
sem þá ar efst. á baugi.
Hvernig rekstri togaranna
yrði hagað var ekki afráðið. En
ég þori að fullyrða, að Sjáifstæð-
ismenn hefðu aldrei lagt út í
það, að láta bæinn, án nokkurra
takmarkana, gera togarana út,
eins og mun vaka fyrir núver-
andi bæjarstjórnarmeirihluta,
og gera þar með alla bæjarbúa
ábyrga fyrir afkomu togaranna
á hverjum tíma.
Togarar, eins og bærinn er nú
að eignast, eru það stórvirk at-
vinnutæki, að ef illa fer, getur
taprekstur þeirra á einu ári hæg-
lega numið eins miklu og nú er
lagt á bæjarbúa í útsvörum, og
sjá þá allir haða ástand hér
myndi skapast, ef þannig færi.
Það eina rétta, sem á að gera í
þessu rnáli er það, að bærinn i
eitt skipti fyrir öll leggi fram á-
kveðna upphæð, annaðhvort í
beinu framlagi eða með ábyrgð,
og stofni hlutafélag um rekstur
togaranna og þá með þátttöku
þeirra bæjarbúa, sem með vilja
vera. Að sjálfsögðu ætlast ég
ekki til annars en að bærinn hafi
meirihlutann í þessu íélagi og
geti stjórnað því og rekið á
þann hátt, sem hann telur heppi-
legast.
Ég veit að vinstri flokkarnir
koma með þá mótbáru, að slíkt
félag yrði skattskylt. Vzéri ósk-
andi að afkoma togaranna yrði
það góð að til þess kæmi.
En þegar athugað er, að vextir
af kaupverði beggja togaranna
nema til að byrja með rtimlega
200 þúsund krónum. Vátrygging
300 þúsund krónum og afskrift-
ir, miðað við 12%, 720 þúsund
krónum, eða samtals 1220 þús-
und kr. á ári, sem frádráttarhæít
er við skatt, þegar búið er að
draga frá allan útgerðarkostnað,
getur hver maður séð, að sá
skattur sem á togarana yrði lagð-
ur, yrði aldrei mikill og aldrei
neitt í samanburði við þá á-
hættu, sem lögð er á herðar allra
stöðvist og þau hús og aðrar
eignir manna, sem fyrir eru
hrynji í verði.
Þetta verða þeir, sem komm-
únista styðja að gera sér ljóst.
ir eru reknir án allra takmark-
ana af bæjarfélaginu eins og nú
er fyrirhugað.
Það getur vel verið að meiri-
hluti bæjarstjórnar telji sig hafa
lagalegan rétt til þess að leggja
slíka ábyrgð á herðar bæjarbú-
um, en siðferðilegan rétt hefur
hann engan til þess. Enda í alla
staði óeðlilegt að umboð til setu
í bæjarstjórn gefi nokkrum ein-
stakling heimild til þess að gera
alla bæjarbúa, hvort sem þeir
eru ríkir eða fátækir, uúgir eða
gamlir, þátttakendur í stórfeldri
togaraútgerð og þar með hætta
nignum þeirra ef illa fer.
En úr því, senr komið er, er
ekkert annað að gera en vona að
allt fari vel. En kommúnistum
verður að skijjast það, að togara-
útgerð er nú einu sinni þannig
háttað, að hún getur eins skil-
að stórfeldu tapi eins og mikl-
um ágóða. Það þýðir ekkert að
starblína eingöngu á, að hér sé
um örugga tekjulind að ræða og
miða allt við afkomu togaranna
undanfarin ár meðan styrjöldin
stóð.
Það viðurkenna það engir
frekar en einmitt sjálfstæðis-
menn, að stórvirk nýtíslcu at-
vinnufyrairtæki séu nauðsynleg
hverju bæjarfélagi. Þess vegna
er það vægast sagt mjög miður
farið, að þannig skuli að þessum
málum staðið lrér, að einmitt
þessi sömu tæki skidi geta orðið
til þess að hefta um ófyrirsjáan-
lega framtíð alla eðlilega þróun
bæjarfélagsins ef taprekstur verð
ur.
Borgararnir eiga þá skýlausa
kröfu á hendur hinum ráðandi
mönnum í bæjarstjórn, að
þannig sé frá þessum málum
gengið þegar í upphafi, að ekki
komi til að þurfa fari, ofan á
allt annað, beint í vasa almenn-
ings ef illa fer.
Þetta er hægt, og þetta ber
ráðamönnum bæjarfélagsins að
gera.
Höfnin
Þeir sem eitthvað fást við inn-
flutning hingað til Eyja munu
hafa rekið sig á, hvað erfiðlega
gengur að fá skip til að koma
hingað.
Skipamiðlarar og vátrygginga-
félög erlendis flokka hafnirnar í
hverju landi niður í vissa flokka
og reikna flutningsgjöld og vá-
tryggingar eftir því.
Sú sorglega staðreynd liggur
fyrir, að Vestmannaeyjar eru hjá
þessum aðilum í sama flokki og
Raufarhöfn og aðrar verstu
hafnirnar norðanlands. Þessu
mun valda það, að fyrir 20 til
30 árum urðu hér alloft skemd-
ir á skipum innanhafnar, senr
vátryggingarfélögin fengu skelli
af.
Eftir að höfnin hér var bætt
hefur þetta ekki komið fyrir í
langan tíma og er mér kunnugt
um að bæði fyrverandi og nú-
; verandi bæjarstjórn hefur gert
ítrekaðar tilraunir til að fá
hnekkt hjá viðkomandi aðilum
því óorði, sem á höfninni er, en
án árangurs.
Mér er kunnugt urn, að þegar
verið var að flytja kolin frá Pól-
landi á s.l. surnri fengust skip
til þessara flutninga til Reykja-
víkur fyrir 65 krónur tonnið,
til Vestfjarðahafna fyrir um 90
krónur en til Vestmannaeyja
Lókst loks eftir ítrekaðar tilraun-
ir að fá tilboð í eitt skip fyrir 130
krónur tonnið. Nú virðist ekki
liggja annað fyrir en að taka
þau kol og nokkuð af því salti,
sem hingað verður flutt, úr skipi
í Reykjavíkurhöfn. Aðrar vörur
er ekki að tala um að flytja
hingað beint, með því að þau
skip, sem sigla milli landa í á-
kveðnum ferðum, eru alveg
hætt að koma hér við.
Auk þess að vera stórkostlegt
fjáriiagsatriði, eru þetta slík ó-
þægindi fyrir alla, sem eitthvað
þurfa hingað að flytja, að við
svo búið má ekki standa lengur.
Skemmda rsta rfsemi
YÍnsfri flokkanna
Framhald af 1. síðu.
1945. Ég vil nú spyrja þessa
menn. Hafa þeir lagt þessar 475
þúsund krónur til hliðar á sér-
stakan reikning á nafn hverrar
stofnunar, eins og fyrverandi
bæjarstjórn hafði, samkvæmt til-
lögu fiá þeim, samþykkt að
skyldi gert.
Ég þarf ekki að bíða eftir
svari. Eg get fullyrt að svo er
ekki. Heldur hetur féð verið not-
að sem daglegur eyðslueyrir s.l.
ár auk útsvaranna 1946.
Þetta var um viðskilnað fyr-
verandi bæjarstjórnar og gjald-
þrotayfirlýsingu vinstri manna.
Það getur vel verið að þeim finn-
ist það hafa svarað kostnaði að
kaupa sér þennan gálgafrest með
allskonar rógi bæði inn á við og
út á við um hag bæjarins og þar
með eyðileggja lánstraust hans.
En ég get fullvissað þá um, að al-
menningur hér, jafnt þeirra kjós
endur sem aðrir, kunna þeini
litlar þakkir fyrir.