Bjarki - 30.10.1897, Side 2

174
anlegu trú á næsta meðalið. Það var Bramalifs-elixír
Mansfeld Bullers. Menn trúa enn þá öllu skruminu, öll-
um lygavottorðunum, kaupa glösin í þúsundum, og venja
sig á eitrið þángað til þeir geta ekki án þcss verið.
1883 þegar jeg kom til Hafnar sjest þetta kynjalyf þar
varla orðið. Menn eru búnir að sjá og reyna húmbúgið
þar, en þá eru Islendíngar sem óðast að sloka þetta f
sig í þeirri trú að þetta bæti öll þeirra mein.
Það sýnist ekkert að duga þó alþýða sjái að þetta
meðal hverfi eins og öll hin og þjóðin sje jafn heilsulasin
eftir sem áður. Hver maður með víti ætti nú að hafa
sjeð fyrír Iaungu, að þó þessi meðul hefðu ekki læknað
nema tíunda hvern sjúkdóm af þvf sem þau lofuðu, þá
ættu eingin veikindi að vera leingur til á íslandi. En
alt þetta dugar ekkert. Trúin er jafnsterk, og Valdi-
mar Petersen kaupmaður frá Friðrikshöfn (sem nú lifir
í Kaupmannaliöfn dýrðlega eins og konúngur) þarf ekki
annað en senda agnið gamla til Islands á ný; þó sýnist
eins og hann hafi þókst þurfa að gera það dálftið góm-
sætara með einhverju og því hefur hann verið sjer í út-
vegum um læknisvottorð. Auðvitað er einginn læknir á
íslandi svo samviskulaus að hann vilji vcrða til að hjálpa
þessum pilti til að sjúga fje út úr alþýðu með húmbúgi
sínu, og það er aðeins skottulæknis-garmurinn á Nesjun-
um, Lárus Pálsson, sem líklega hefur vantað þckkíngu eða
skilnfng til að sjá hvaða athæfi hann lciddist út í.
Jeg skal nú sýna í næstu greinum með órækum vott-
orðum að hvert af þessum kynjaiyfjum kostar samsullar-
ann í hæsta lagi 5 —10 aura hvert glas með glasi og
öllu saman sem þeir selja svo á 1 kr. 50 au. Jeg skal
líka sýna með órækum vottum að sum af þessum lækna
vottorðum scm fylgja kynjalyfjunum, svo sem Kína-lífs-
elixcír o. fl. eru tóm svik frá upphafi til enda.
Hættan vofir yfir. Valdimar Petersen trúði manni fyrir
þvf nú í vetur sem leið, að á Islandi væri einna besti
markaðurinn fyrir Kfna-livs-elixír hans, og þessi sorgar-
fáfræði okkar sýnist orðin nú svo kunn í Danmörku að
þar er orðið beint kapphlaup um að hella í okkur og
heingja á okkur kynjameðulin. Alt þetta sem hingað til
hefur hrotið að okkur er þó ekki nema forboðarnir, því
einmitt núna sýnist skyggja í sjálft syndaflóðið. Volta-
kross og Lífsvekjari SybiIIu eru fyrstu brimsjóirnir og
það er vissa fyrir því að von er á fleiru. Lífsvekj-
arinn kostar að líkindum blessaðan prángarann, sem
býr hann til, svo scm 10 aura með glasi, og svo er
þetta selt hjer á 1,50 kr. Tilbúníngurinn á Voltakrossi
kostar svo sem 2 til 3 aura, en hjer er hann seldur á 1
kr. og 50 aur. Hjer gctur nú hver greindur maður sjeð
svikaprángið og þó treystir þessi blessaður Heskier því
að Íslendíngar sjeu svo sauðheimskir að ginnast á þessu
og svo örugga trú hefur hann á heimsku okkar að hann
ætlar að borga fjölda af íslenskum blöðum 3 — 5 hundruð
krónur hverju í auglýsfngar fyrír krossinn og Lífsvekj-
arann og gefur auk þess kaupmönnum 50 aura fyrir að
selja hvern kross. Svo verður aðalumboðsmaðurinn að
hafa eitthvað, segjum 25°/0, og er þó vfst ckki ofhátt
sett. Svo græðir sjálfur pótentátinn líklega svo sem 50
aura á hverjum krossi, og þetta eigið þið alt að borga,
landar góðir. Svo geingur þetta svona í nokkur ár,
þángað til þið eruð búnir að rcyna að alt var heimska
og svik og eruð búnir að gera manninn stórríkan scm
hafði ykkur að ginníngarfíflum. Svo kemur næsta leynd-
arlyfið handa ykkur og börnum ykkar og tekur við þar
sem hitt hætti, og svo koll af kolli.
Alt þetta scm hjer er sagt má sanna með ljósum rök-
um.
Hvað ætla nú iæknar, Iöggjöf, þjóð og stjórn að gera
við þetta ?
Jeg veit að allir heiðarlegir læknar reyna af ítrasta
megni að sporna við þessum svikum við heilsu og hags-
muni þjóðarinnar, cn þeir munu lítið gera vart við sig
opinberlega af því þeir óttast fyrir að alþýða leggi það
svo út, sem þeír geri það fyrir öfundar sakir að ráðast
á leyndarlyfin af því þau komi í bága við hag þeirra.
En hjer mega þeir ómögulega sitjandi hlut að eiga. Hjer
þarf bæði að reka af höndum sjer hættu og svívirðíngu
og þeir hljóta að finna að augu als hins mentaða hluta
þjóðarinnar mænir hjer cftir hjálp frá þcim. Læknar á
Islandi! þið verðið að taka hjer höndum sam-
an, þið getið að minsta kosti knúð með okkur á þíng
og stjórn.
Og þíngið. Ja, Njáll er misvitur. Við höfum háan
toll á einni mestu nauðsynjavörunni, sykrinu, en látum
sulla í okkur, Brama, Kfna og mörgu fleiru fyrir meira
en 5° þúsundir króna á ári og við því hrcyfum við ekki.
Gæti nú ekki stjórnin eða cinhver þíngmaður sem lángar
til að verða þjóð sinni að liði komið svo scm 100 til
200 °/0 tolli á þennan andskota! ef menn þá vilja ekki
banna alveg innflutníng af slíkum vörum sem væri kann-
ske það allra besta. Hjcr sjá allir að þfngið getur gert
landinu ómetanlegt gagn ef viljann vantar ekki. Hjer þarf
að hafa snör handtök. Blóðsugan hefur sogið sig fasta
og þar verður ekki sparað.
Stjórnin gæti og vafalaust gert gagn hjer ef hún vildi.
í’að er mikið spursmál hvort það varðar ekki beinlínís
við lög að falbjóða hluti undir einhverju yflrskini fimtíu
sinnum dýrari en þeir eru í raun og veru. Hjcr gætu
að minsta kosti bæði stjórn og landlæknir leitað til lög-
gjafarvaldsins. Landlæknirinn má ekkí láta þetta jafn af-
skiftalaust og hann hefur gert. Jeg veit að hann fjekk
vísbendíngu um þennan ófögnuð, sem nú er í aðsígi, og
fjekk hana þegar í sumar meðan á þíngi stóð, en það
sjest ekki að hann hafi gefið því neinn gaum. Orð hans
eru svo mikils metin í þessu máli bæði hjá þíngi og
stjórn að hann má ekki draga sig í hlje, og hjer krefur
nauðsynin að hann láti eitthvað að gert.
Og þjóðin? það er meira en leitt að Islendíngur í Kaup-
mannahöfn skuli hafa orðið til þcss að gera þessa síðustu
árás á okkur. Auðvítað hefur hann hugsað sem svo að
yrði hann ckki til þess að senda okkur húmbúgið þá
gerðu það aðrir, því svo frjóvsamur akur sem hjer er
yrði ekki látinn ósáður. þetta er vorkunn, og cðlilega
skoðað frá því siðferðis sjónarmiði sem nú ræður flestum
kaupskap í heiminum, en betur hefði hann gert að láta
útlendu prángarana og Lárus hómopata um Voltakross og
Lífsvekjara eins og Kínabitterinn, cn hvað sem aðalumboðs-
maðurinn vill gera í þesssu þá skorum við á alla góða
dreingi á íslandi að láta ckki nöfn sín sjást á þessum vand-
ræða auglýsíngum, það er sorglegt að sjá sóðasamkeppni
fara með bestu dreingi út í það forað, og þjóðræknislegt
og heiðursvert var það af Otto Wathne að láta stryka
nafn fjarverandi bróður síns út af þcim lista þegar er hann
sá það prentað í Voltaauglýsfngunni. Ge'rf allir góðir
mcnn slíkt, og um fram alt ættu blöðin að úthýsa slíkum
svikapistlum. Jeg veit vel að bæði blöðin og útsölumenn-
irnir gera sjer hundruð króna skaða með því að fylgja
þessu ráði, en bæði mun bráðum verða sjeð svo um, að
þessi hagur verði öllum skammgóður verrnír, og svo
treysti jeg þeirri dreinglund hjá kaupmönnum og blaða-
mönnum að þcir skorist ekki undan merkjunum þegar um