Bjarki - 18.12.1897, Qupperneq 1

Eitt blað á viku minst. Árg. 3 kr.
borgist fyrir 1. Júlí, (erlendis 4 kr.
borgist fyrirfram).
Auglýsíngar 8 aura línan; mikill af-
slátttur ef oft er auglýst. Uppsögn
skrifleg fyrir 1. Október.
Seyðisfirði, Laugardaginn 18. Desember
1897.
II. ár. 51
Leyndarlyfja svivirðingin.
Það var svo semvitaskuld að fram-
kvæmdarsamir gróðamenn myndu
rcnna hýrum augum til gulldýngj-
unnar, sem Gratia probatum
og önnur slík leyndarlyf týndu úr
vösum trúgjarnar alþýðu og hrúg-
uðu að samsullurunum. Gratian
var sett saman að mestu leiti úr
brennisteini og olíu, og lítið lög-
uð til læknínga. Allir scm nokk-
uð vissu, sáu því, að það stóð á
minstu hvað í þessum undralyfjum
var, þau urðu aðeitis að vera dá-
lítið sterk á bragð, svo alþýða
hjeldi að kraftur væri í þeim; og
nógu dýr, því ódýr mcðul heldur
almenníngur altaf að sjeu Ijeleg
hversu ágæt sem þau eru í raun
og vcru. Að öðru leiti gátu menn
rólegir soðið saman hvcrn þrcmil-
inn sem þeir vildu, almenníngur
spurði aldrei um hvað í þeim var.
Aðeins reið á að láta glögga og
nákvæma lýsíngu fylgja þcim; telja
upp alla sjúkdóma sem alþýða þekti
og scgja að meðalið læknaði þá
alla eða kæmi í veg fyrir þá.
Öllu var trúað þá alveg cins og
nú, og svo var betra að láta fylgja
þcirn meðmælíngar frá læknum, sem
auðvitað voru ficstar lognar, eins
og sumar af þeim sem fylgt kafa
B r a m a og K í n a og síðar mun
skýrt frá. Þakkarávörp frá sjúkl-
íngum fylgdu þeirn líka. Þó var
)>að minna þá en nú tíðkast, því
nú sýnast þau vera aðalagnið.
Mörg voru þau login, en mörg
voru líka sönn, því það er víst
ckkert samsull til milli himins og
jarðar sem hysterisku og tauga-
vcikluðu fólki getur ekki svíað af
um stund cf trúin á mcðalið gríp-
ur hugann. Að það innan skams
tíma verður jafnveikt aftur cða
verra, urn það veit einginn, því um
l>að biður einginn um vottorð, og
flestir skammast sín fyrir að hafa
látið svíkja sig 0g þegja svO um
alt saman.
Af samsullinu, scm konr á eftir
gratiunni varð Wunder-Krón-essents
cinna frægastur. Ekki af því hann
væri hóti betri en annað, heldur
at því að bræðrunum Schwers hafði
tCkÍst svo ágætlega að sctja sam-
an lofið um meðalið. Mörgum
nú þessi ósköp ofviða,
og samviskusök að Ijúga svona,
c11 bræðurnir Schcwrs þcktu alþýð-
una og vissu hverju hún gat kíngt —
og unnu sigur. Enda var bækl-
íngurinn sem fylgdi krónu-vökvan-
um svo ágætlega saminn að hann
varð beint munstur fyrir Brama,
Kína, Lífsvekjara Sybillu og Volta-
krossi. Hjer er ágrip af helstu
eiginlegleikunum:
Hin 344. tilvísun umhinn sanna
rjetta og ósvikna, keisara-
lega allrahæsta einkaleyfða
Wunder-Kron-Essents,
hvernjg brúka skal og við hverjum
sjúkdómum.
Þessi dýrindis vökvi (Essents) lækn-
ar bæði fljótt og vel svo furðu gegnir,
og það þrátt fyrir það, þó að öll önnur
meðul hafi verið reynd, og eigi komið
að gagni, eins og t. d. eins, tveggja,
þriggja, fjögra daga köldu, aila ákafa
hitaveiki, tak, blóðsóttir, niðurgáng,
fótabólgu, hjartveiki, ógleði, kolbrand,
uppsölu, blóðuppgáng, lángvarandi
hósta, kulda í neðri hluta líkamans,
miltisveiki, steinsótt, iktsýki og fótá-
veiki, allar greinir af niðurfallssýki,
svima, útslátt, hvít klæðaföll og tíða-
teppu; ennfremur niðurgáng, þreingíng
í móðurlífi og gulu. Meðalið gefur á-
gæta matarlyst og eigi þarf að brúka
það nema við og við til þess alla æfi
að komast hjá als konar rotnunarveiki,
kýlum niðurfallssýki og jafnvel tæríngu;
það læknar á augabragði allan höfuð-
verk og þrautir í öðrum limum, þó
þetta sje komið af því, að hafa tekið
of þúngt upp eða borið of þúnga byrði.
Meðalið ver öllu eitri, illu lofti, og
jafnvel drepsótt, því það ver öllu illu
aðgángi f og að mannlegum iíkama.
Meðalið hreinsar hið óhreinasta blóð á
stuttum ti'ma, svo undrun gegnir, og
þarf þá eigi blóðtökunnar við, og kemst
einginn jurtadrykkur eða heilsubrunnur
í hálfkvisti við verkanir þess, þess-
vegna læknar þessi undradrykkur á-
reiðanlega alls konar fransós, hversu
vondur .sem hann er.
B r ú k u n i n .
Hafi menn þetta meðal ætíð á heim-
ilum sínum, og taki það inn í einhverju
þrisvar á viku 40— 50 dropa, þá geta
þeir eigi aðeins varist nefndum sjúk-
dómum, en jafnvel viðhaldið líkama
sínum með uppýngdum kröftum til
hárrar ellif svo að hvorki förlist minni
eða sýn. Ef manni verður illt í maga,
þá ska! taka 80 dropa eftir miðdags-
og kvöldmat. En eitt er víst, og það
er, að meðalinu er aldrei um að kenna
þó eigi batni, en það er mjög áríð-
andi að hitta þá rjettu viðeigandi dropa-
tðlu, og mun hvcr sá, sem brúkar
meðalið, komast að raun um það. Ekk-
cit er að óttast; önnur algcing meðul
veikja h'kamann, en hinir ágætu eigin-
legleikar dýrindisvökvans upphefja
hæítulegustu sjúkdóma og er næsta
styrkjandi, og hcfur því þetta meðal vcrið
brúkað við mjög veiklaða menn, jafnt
við gamalmenni sem börn, svo mcnn )
hafa furðað sig á verkununum. Hjer
skal og getið mjög merkilegrar verk-
unar þessa meðals, er eigi er talin
lijer áður með hinum fyrgreindu sök-
um ágætis síns, og er hún innifalin í
því, að auka frjóvsemi, svo undrun gegn-
ir. Styrkir meðalið karlmanninn, og
þarf eigi annað, en taka 60 dr. um
morguninn, en 70 á kvöldin í 8—15
daga eftir því sem orsök er ýngri eða
eldri — til þess að útrýma öllum veik-
indum hjá konum sem körlum, er hamla
æxluninni. En þess ber vel að gæta,
að bæði maður og kona brúld meðalið
í senn!!
Eessi dvrindisvökvi Ijettir ótrúlega
fæðínguna, ef teknir eru 80 dr. á und-
an rjettum hríðum, og taki kona sem
hefur verið dögum saman í barnsnauð
meðalið, þá bjargar það konunni bráð-
lega svo nærstaddir verða alveg fof-
viða. Sje sængurkonan hraust, og
þurfi eigi að brúka annað en þessi lyf,
en barnið sje þó óvært og heldur
kránkt, þá þarf ekki annað en gefa því
2—3 dr. inn í móðurmjólkinni; verður
það þá rólegt, og alt skaðvænlegt er
rekið brott. Við þetta varðveitist
heilsa barnanna til lángframa, þau
biómgast sem rósir, og getur hvorki
bólan nje mislíngarnir grandað þeim,
en fái þau samt þessa sjúkdóma, þá
er ekkert betra meðal við þeim heldur
en einmitt þessi dýrindis vökvi, þareð
hann útrekur með makt og miklu veldi,
rýmir til um sjálft hjartað, og ver öllu
skaðlegu svo menn geta verið alveg
óhultir.
Ágirndin hefur freistað óráðvandra
tii þess að stæla þetta meðal mitt, og
látið sem að þeirra væri hið rjetta og
ósvikið; og til þess að þeim veitti ljett-
ara að svíkja hinn háttvirta almenníng,
þá stældu þeir ekki einúngis þá prent-
uðu miða orðrjett, er fylgja meðalinu,
en dirfðust jafnvel að vcra sjer útum
álíka glös og mín, til þess að koma
betur út svikalyfinni í þessum duiar-
ham. Jeg gjöri það sannarlega ckki
af eigingirni að vara almenníng við
þessu svikna meðali, heldur knýr skyld-
an mig til þess, er jég hugsa til þess
hversu mjög að þetta stælda meðal
getur spilt heilbrigði manna.
Eitt glas af þessu kostar 12 sk.
lybsk. (um 75 aura).
Bræðurnir Schwers.
Eru það nú ekki merkileg for-
lög að bæði Islendíngar og aðrar
þjóðir skuli hafa glatað og gleymt
öðrum eins dýrindisvökva og þess-
um? Og er það þó ekki nærri því
cnnþá merkilegra að ekki skuli
þurfa annað en að breyta urn nöfn
á samsctníngnum, hafa glösin öðru-
vísi í laginu og eitthvert annað
bragð að blöndunni, og þá skuli
almenníngur taka við þessu tveim
höndum með öruggu trúnaðartrausti
einúngis ef sömu forskriítirnar
fyigja með? Gratia og Krón-ess-
ents fást enn þá í hverju apóteki,
og þó eru allir þessir sjúkdómar,
sem þau lofuðu að lækna og koma
í veg fyrir, jafn tíðir og illir við-
ureignar enn í dag eins og þeir
voru áður, nema þar sem önnur
lyf hafa fundist til að bæta þá.
Einhverstaðar hefði þess átt að sjá
staðina hefði það ekki alt saman
verið tóm svik og fjárpráng, og
hefði t. d. nokkur kraftur verið í
Krón-essents, þá hefði ekki fjórði
og fiiuti hver bóndi í sumum sveit-
um rjett í sömu andránni átt að
þurfa að kaupa Brama og Kína
til að styrkja getnaðarmátt sinn,
því þar átti þó Krón-ess-
e n t s að vera óbrigðull.
En Krón-essentsinn fór
sömu leiðina sem liggur fyrir
B r a m a, Kína, Voltakrossi
og S y b i 11 u, en trúin var eftir,
vanþekkíngin var líka eftir og því
var alt -búið undir Brama. aungu
síður en það hafði verið undir
Krón-essentsinn. Pjóðin kunni ekki
að nota sjer reynsluna., en við
skulum sj á í næstu grein að
Braminn kunni það.
• Danska orðabókin
hans Jónasar«.
— o—
(Niðurl.)
II.
Pegar kemur til orðasafnsins
sjálfs þá er víst hægt að segja
bæði margt og misjafnt um það.
Hið helsta hrós þess er orða-
fjöldinn eins og líka fyrsti og til-
finnanlegasti ókostur þess ér
hvernig allan framburð vantar. Auk
þess er mörg orðleysan og af-
skræmið í því, svo ófróður nem-
andi verður jafn ófróður eftir
sem áður. Enda virðist fljót-
færni og hroðvirkni margoft
hafa verið altof nærri starfsmönn-
unum.
Vitanlega verður því ekki neit-
að að framb. sá, er menn nema af
bókum sje bæði ónógur og veill;
en þvi verður heldur ekki neitað,
að orðab. sem þessi, er hefur slík-
an sæg ailra þjóða orða, sem rnörg
eru mjög torveld í framburði, er
naumast hálf án framb. táknana.
Tökum t. d. »adagio«. Pað
verður víst ekki hreimljótt á túngú
byrjandans, sem er að stafa sig
tilsagnarlaust áfram! Pað er ekki
ólíklegt að það verði á þessa leið:
»a-dag-i'-ó« — áherslan á »dag«.