Bjarki - 26.11.1898, Blaðsíða 2

186
Um Hjerað,
og jarðabætur par.
Allir sjá að þetta er framhald
og því þarf jeg ekki að setja hjer
yfir þetta: »frh«; eða »framh« cða
neina slíka styfíngu eða blaðstýf-
íngu, sem gerir ritgjörðirnar altaf
svo ljótar og leiðinlegar. það er
skárra að setja »1« ef maður er
þá viss um að endast til að skrifa
II. En jeg set nú hvorugt, og það
cr það besta.
Jeg ætla nú 'oráðum að koma
með jarðabæturnar, en eins og við
sjáum verðum við fyrst að skoða
fólkið og hjeraðið, því á því hvoru-
tveggja byggjast allar jarðabætur.
Þegar litið er yfir miðbyk Hjer-
aðsins af brúninni tyrir ofan Egilstaði
þá sýnist aðallitur sveitarinnar
hvorki að vera ljósgrænn nje dökk-
grænn þó um miðjan sláttinn sje,
heldur er aðalliturinn brúnt grátt
og grænt blandað saman. Þetta
gera hinir ótölulegu hrjóstur-
móar með hálfbrunnum mosaþúf-
um, sem steinarnir standa upp úr.
Og manni finst strax scm Hjer-
aðið sje best lagað fyrir sauðfjenað
síður fyrir kýr, hesta og menn.
Fjáreígn á Iljeraðí er líka mikil
°g góð og hún er aðal, og má
hjer segja hinn eini atvinnuvegur
þeirra, sem þar búa. Þaðan hefur
undan farin ár verið flutt út hver
þúsundin á fætur . annari af sauðum
sem vegið hafa á velli yfir 105
pund og fjöldi drjúgt á annað
hundrað, fimtán íjórðúnga sauðir á
velli eru ekkert óalgeingir þar, en
margir þýngri á Jökuldal.
En af því fólkið jetur ekki sauð-
ina sjálft heldur selur þá, þá eru
menn ekkert sjcrlega feitir á Hjer-
aði, heldur ekki sjerlega stórir og
ekki mjög lýginn maður sagði mjcr
að áhöld mundi vera um þýngd
fólksins og fjárins upp og ofan
nema hvað hann tók Haldór á
Klaustri undan, því hann er þýngst-
ur af öllu á Hjeraði, fyrir utan
stórgripi.
Sje farið um Rángárvalla- eða
Árnessýslu, Borgarfjörð eða Dali,
þá gánga kýrnar þar víða í flokk-
um eins og ritstjórar í Reykjavík
og rjúpnaskyttur á Seyðisfirði. En
um Hjéraðið getur maður farið dag
eftii dag og ekki sjeð nema tvær og
þrjár kýr hjer og hvar, og yfir
höfuð man jeg þar ekk'. eftir kúm
nema á Klaustrí. Þar voru þær í
sömu metum eins og jeg man eftir
að þær voru á bestu búunum syðra
þar sem jeg þekti til.
Annars sje jeg þ-ð af hugviti
mínu að í Vallanesi hlýtur að vera
eitthvað af kúm til að jeta alt það
gras sem þar er á túnum og eingj-
um, og svo getur í rauninni víðar
verið; og yfir höfuð vil jeg biðja
allar kýr á Iljeraði velvirðíngar á
því, ef jeg skyldi halda í mínu
hjarta að þær væru þar í minni
metum cn þær í sannleíka e'ru.
En jeg er neyddur til að nefna þær;
það gera jarðabæturnar.
Ilestafátt er líka á Iljeraði mjög
eftir þvf sem á Suðurlandi er kall-
að, og í hestasveitum myndu fáir
Hjeraðsmenn kalíaðir velríðandi á
ferð nema Haldór á Klaustri. Hann
fer aldrei að heiman með minna
en tvo og þrjá hesta en oft flciri.
Ekki þekki jeg alla hesta hans, en
um Eldíngu veit jeg að sá er eing-
inn svikinn sem á hana er settur.
Annars eiga margir þar mikið
góða hesta, og ekki mun gamli
presturinn á Hallfreðarstöðum vera
hrossalaus. Jcg hef sjeð marga
fallega hesta hjá Hjeraðsmönnum
og traustlega, en þeir eru fáir að
tölunni, eins og kýrnar, og er hvort-
tveggja eingjaleysinu að kenna og
gjafaþýngslum á vetrinn, en ckki
hinu að menn meti það minna hjer
en annarsstaðar að vera vel ríð-
andi, því menn cru hjer snyrti-
menn bæði heima og heiman full-
komlega á víð annað fólk.
Af þessu sem nú hcfur verið
sagt um gángandi fjeð, þá vona
jeg að allir skilji að það eru hvorki
hross nje kýr sem hafa gert Hjer-
aðsmerin að slíkum burgeisum scm
þeir eru. Það er alt saman sauð-
unum að þakka. Sú eign . er hjer
mjög arðscm og vafalaust síður
stopul en víða annsstaðar; því
margir efnamenn eru á Hjeraði og
í fám sveitum munu vera jafngóð-
ir bændur allir og eru til dæmis í
Fljótsdal og þar fram með fljótinu
báðu megin. Jeg nefni þann hlut
til, því hann þekki jeg skást. Fólk-
ið cr í bcsta lagi til fara eftir því
sem jcg man cftir að hafa sjeð,
víða vcl bygt, og timburhús fleiii
cn annarsstaðar þar scm jeg hef far-
ið. A Arnheiðarstöðum er aftragf s-
byggíng,á Haflormsstað og viðar og
jeg minnist ckki að hafa korrið á
prýðilegra bóndabýli cn á Klaustri
hjá Ilaldóri, nema ef vera skyldi
hjá laxakonúnginum á Hvítárvöll-
um í Borgarfirði, en rausn á þcim
bæum sýnist lík og aungu síðri á
Klaustri. Slíkt þekti jeg ekki
sunnanlands hjá bændum nema hjá
Þorvaldi á Eyri
Annars eru Hjeraðsmenn heima-
mannlegir og gestrisnir, svo að jeg
hef ekki þekt það betra annars-
staðar, og tæplega eins.
Eftir öllu að dæma cr bað grun-
ur mit.n, að iáar sveitir sem jeg
hef haft kynni af lifi j-fn góðu lífi
eins og hjer fyrir ofan heiði, á
Ir.nhjeraði, að minsta kosti Fólk-
ið er líka djarflegt og sjálfstætt
fre.nur en víða annarstaðar og þó
ekki neitt mikið á lofti.
Yfir höfuð cr myndarlegt fólk
hjer á Hjeraði og margt laglegt í
sjón, einkum karlmennirnir. Kvenn-
fólk hef jeg færra sjeð laglegt, og
veit jeg þó ekki hvort þar er-mið-
ur en annarstaðar, því á þriggja
mánaða göltri austan frá Markar-
fijóti í Rángárþ. og vestur að
Rafnseyri við Arnarfjöro, sá jeg ein-
ar fjórar stúlkur sem jeg þorði að
kalla laglegar og varð svo mikið
um, að jeg steingleymdi hvað þær
hjetu.
Jeg þori þó ekki að segja að
bændurnir hjer efra sjeu glöggari
á sauði en konur, því bæði sýnir
reynslan að þeir kunna vel lag á
hvorutveggja og eins gæti hitt
verið að jeg væri sjálfur glöggari
á kvcnnfólk en sauði.
Þessvegna segi jeg ekki neitt.
Tveim stúlkum laglegurn man jeg
eftir hjer efra, en svei mjer ef jeg
þori að segja hverjar þær eru.
Annað, sem jeg leit líka eftir voru
bækur, og þær íref jeg hvergi sjeð
jafnfáar á jafn myndarlegum bæum.
Bækur sá jeg ekki að ráði nema á
þrem stöðum þar sem jcg hef kom-
ið : Egilstöðuin, Hafrafelli og Eið-
um. Tveir eru bókverslanir. þriðji er
skóli. Á bókfræði cða skáldskap
man jeg og ekki að neinn mintist
við mig nema frú Elisabct á Hall-
ormsstað. Það er gáfuð kona og
smekkvís.
Seyðisfirði.
Rángað til þessa viku hefur mátt
heita hjer alauð jörð, aðeins graleit
fjöli. Nú hefur komið dálitið snjóföl
síðustu dagana, en unnars kyrt vcður
og gott alla viUuna.
Fískur cr hjer nú ágætur, svo að
nálega hiaða menn þegar gcfur og
ýmsir hafa afhöfðað þessa daga.
Annars er alt tíðindalaust hjcr um
slóðir.
Ferðalag Egiis.
Þær frjettir hafa borist híngað úr
Mjóafirði að Egil! hafi snúið aftur fyrir
! óve'-ri kvöldið scm hann tór hjeðan og
komið. um nóttina inn til Norðfjarðar,
legið þar af sjer allan storminn og
verið ófarinn þaðan fyrra Þríðjudag, og
fylgdi með, að hann hafi lfklega ekki
farið þaðan fyrri en á Föstudag.
Hvað satt er í þessari fregn má
hamíngjan vita. En þó kynlegt sje hve
hún kemur seint híngað, og eins hitt
að hjer mátti heita gott veður tvo daga
eftir að Egill fór hjeðan, þá viríist þó
ekki ástæða til að tortryggja bessa
sögu, sem sögð er svona ljós og rök-
samlcg. En leiðinleg er hún og mein-
leg, því þetta scinkar ferð Egils minst
um viku og verður því öllu til skila
haldið að skipið nái híngað fyrir Jól,
cn það ætti þó að vera nokkurnveginn
víst, ef hann mætir ekki öðrum ó-
höppum.
Við lifum því í voninni um að Eg-
ilt færi okkur brjef og; blöð til Jólanna
þrátt fyrir þetta, þó satt kunni að vera.
Þess má geta, að maður sem hingað
kom úr Mjóafirði í fyrradag kvaðst hafa
verið staddur í Norðfirði um helgína
sem leið, en hafði þar aungan mann
heyrt minnast á Egil og als ekki heyrt
þessa sögu fyrri en nú hjer á Seyðis-
firði.
í’að er auðvitað hugsanlegt að ekki
hafi verið minst á Egil einkum efhann
hefur þá verið farinn þaðan fyrirnokkr-
um döguin. En 'dálítið er þetta grun-
samlegt alt saman.
Stormurinn.
Ekki hafa borist híngað enn sem
komið er, fregnir um fleirí skaða, en
þá sem áður hafa verið tíndir, en víða
hefur veðrið verið slæmt um firðina.
þjóösagnir af Austfjöróum
Safnað hefur Benedikt Sveinsson
— »:« —
Hamar.
Á milli bæanna Brekku og Ilest-
eyrar, stendur einstakur klcttur
niðri við sjó og liggur þó vegur-
inn fyrir neðan klettinn. Hann er
hjor um bil mitt á milli bæanna
og er kallaður Harnar, en heitir
rjettu nafni Vígdeildarhamar og cr
sagt að óbótamenn hafi þar veríð
dæmdír og heingdir. Einu sinni
voru þrælar tveir í Mjóafirði, mestu
illmenni og þjófar, þeir voru í vist
hjá bóndanum á Brekku og hjetu
báðir Teitar. Hart var þá f ári
og þóttust þrælarnir svángir, hlupu
því á fjöll og stálu fje bænda sjcr
til matar. Bóndinn á Rima næsta
bæ fyrir uta.i Brekku, (Hesteyri er
næsti bær fyrir innan Brekku) átti
IO geitur og I hafur. Þessu öllu
stálu þrælarnir, ráku í fjall upp, á
háann hamrahjalla upp af Rima og
slátruðu þar öllum geitunum og
fanst beinahrúgan úr þeim þar
nokkru síðar. Síðan er hjallinn
kallaður Kiðahjalli. I.oks naðust
þrælarnir í dalskvompu í fjallinu út
og upp af Brekku og er dalurinn
síðan kallaður þræladalur og tind-
urinn innan við dalinn Þrælatindur.
Var síðan haldið dómþíng yfir þræl-
unum á Þínghól og sá dómur upp-
kveðinn að þeir skyldu verða
heingdir í Vígdeildarhamrinum; áttí
þegar að framkvæma dauðadóminn
og einhverir sendir með þrælana
inn þángað, en einhverra orsaka
vegna sluppu þeir og hlupu þegar
til fjalla. Menn voru þegar sendir
eftir þrælunum til að ná þeim, en
það gekk eigi sem greiðast. Loks
náðust þeir uppi á háfjalli millí
Brekku og Rima, þar uppi á fjall-
inu gnæfir tindur, sem kallaður er
Teitstindur eftir þrælunum; þar
náðust þeir loks og höfðu áður
orðið 4 eða 5 mönnum að bana,
því sjálfsagt va’r að verjast meoan
auðið var. Síðan voru þrælarnir