Bjarki - 29.08.1902, Qupperneq 2

2
BJ ARKl.
í orðum hans og rómi það »vald«, er þeir
aldrei höfðu heyrt hjá prestum eða bóklærðum
þeirrar tíðar.
Sjáum hve ljúfur hann var smábörnunum,
hve mildur við konurhar, einnig hinar stór-
syndugu, hversu hann gladdist yfir fuglum
loftsins og akursins liljum, hversu hugur hans
horfði ávalt til föðursins og hversu hann kept-
ist við að koma lýðnum í skilning um að guð
væri ekki fjærri, heldur nærri börnum sín-
um og hans heilaga ríki væri innra í hjört-
unum.
Alt þetta er óvenjulega einfalt. Hreint hjarta
skilur það óðara og veit hve satt það er. Og
sjái maður og trúi þessu í rót síns innra
manns, hreinsaát hann og helgast og hressist
og gleðst í hjarta. Hvað annað sem Jesús kann
að hafa kent, hefur hann vissulega kent þetta
og lagt meiri hug á það en nokkrar trúar-
greinir eða ytri siði og sakramenti. En þar
sem lysíng Jesú hjá þeim Mattheusi, Markúsi
Lúkasi er svo ljós og einföld, finnum vjer í
öðrum bókum hins nýjatestamentis aðrar skoð-
anir um hann, ofnar saman við þessar og
stundum yfirskyggjandi þær. Þannig í fjórða
guðspjallinu, sem kennt er við Jóhannes. Þar
talar Jesús ekki þessu einfalda máli, heldur
tilfærir höf. og leggur Jesú á varir lángar
ræður, sem, þótt fullar sjeu af elsku og inni-
leik, eru mjög torskildar. Jesús segir þar enn
að vísu: »Faðirinn er mjer meiri.« En þó
hefur höf. töluvert ólíka skoðun á honum en
hinir guðspjallamennirnir. Hann kennir, að
»Orðið frá guði« hafi í honum búið á yfir-
náttúrlegan hátt. Þó kennir hann það aldrei,
að Jesús sjálfur sje guð. Þvert á móti segir
hann oss frá, hvernig hann hafi beðið til guðs
eins og föður síns, er öllu rjeði. Hitt
kennir hann skýlaust að orðið, eða hugsun
guðs, hafi skinið gegnum sál Jesú á sjerstakjega
dýrðlegan hátt.
l?á eru brjef Páls postula. Þar finnum vjer,
að þessi mikli kennimaður vitnar nálega hvergi
til æfi Jesú á jörðunni eða tilfærir hans unaðs-
fullu orð, heldur hefur hann allan hugann á
dauða hans og upprisu og krefst trúar á hann
eins og hið eina nauðsynlega. Þó finnur Páll
að kærleikurinn sje, þegar alls er gætt, æðstur
og með háleitari mælsku lýsir hann á einum
stað trú, von og kærleik, og úrskurðar rögg-
samlega að af þessu þrennu sje kærleikurinn
»mestur«.
Hvernig myndaðist trúin á guð-manninn?
Þegar nýjatestamentinu lýkur og vjer kom-
um að sögu kristinnar kirkju, í byrjun hennar,
sjáum vjer að tugir manna hverfa smásaman
frá hinum einföldu og fögru boðum og dæmi-
sögum Jesú, svo og frásögnunum um æfi hans
í Galíleu, sem fyrri guðspjöllin segja frá svo
yndislega, en sífeldar deilur um eðli hans taka
þá til. Og smátt og smátt er eins og hin
upprunalega mynd og líking meistarans má-
ist út í hjörtum lærisveina hans, um leið og
kirkjan tekur að hugsa sjer, að framar öllu
þurfi að festa hjá sjer rjetta hugmynd um
persónu hans. Það leið og ekki á mjög
laungu, áður en nokkrir rithöfundar og. kenni-
menn fóru að segja, að hann hefði alls ekki
verið maður, einúngis sýnst vera það, að lík-
ami hans hefði ekki verið sannur líkami, held-
ur svipur af líkama, og að hann sjálfur hefði
verið guðdómleg vera. Aðrir bentu þá á
guðspjöllin og fullyrtu, eins og eðlilegt var,
að höfundar þeirra hefðu skoðað hann eins og
mann. Eftir lángar þráttanir kom svo fram
hin kynlega hugmynd, að hann hefði verið
b æ ð i guð og maður, og á flókinn hátt varð
það að lokum og smámsaman kenning kirkjunn-
ar.
En með þeirri kenning fylgdu nýir erfið-
leikar. Ef Jesús var guð, var hann þá sama sem
faðirinn, eða öðruvísi? og ef hann var öðru-
vísi, voru þá tveir guðirnir eða einúngis einn ?
Eitthvað þremur öldurn eftir Krists daga var
hinn mesti háski búinn, að kirkjan mundi ætla
að trúa á tvo guði í stað eins. Var þá af-
ráðið að leysa þau vandræði, og, þótt mót-
sögn yrði f málinu, úrskurðuðu menn, að þótt
faðirinn væ.ri guð og Kristur væri guð, þá
væri þeir ekki tveir guðir, heldur einúngis
einn. Sonurinn, sögðu menn, er ekki faðirinn,
og faðirinn ekki sonurinn, heldur er faðir og
sonur hvor um sig guð. Samt sem áður eru
ekki tveir guðir til, heldur einn.
4. Hvernig varð þrenningarlærdómurinn til ?
Meðan þessu fór fram myndaðist nýr hug-
myndavefur.
Nýjatestamenntið talar stundum um guð
undir nafni heilags anda — fögur hugsjón
um alföðurinn, sem andi elsku og friði inn í
sálir sinna barna.
En nú fóru menn að segja, að væri faðirinn
guð, og sonurinn guð, þá væri heilagur andi
líka guð. Þó sögðu menn jafnframt, að and-
inn væri annað eða öðruvísi en faðir og son-
ur. Og svo deila menn öld eftir öld, og svo
verða blóðugar styrjaldir, og sorglega fellur
nú kenning Jesú í gleymsku og dá meðan hin
mikla fræðigrein um þrenninguna er að skap-
ast, uns kirkjan kunngjörir, að »faðirinn sje
guð, og sorturinn sje guð, og heilagur andi
sje guð, en þó sjeu þeir ekki þrír guðir, held-
ur einúngis einn.«
Nú bið jeg yður að lesa trúarjátningu þá,
sem kennd er við Athanasius, þar sem lærdóm-
ur þessi er tekinn fram, en fletta svo upp 5. kap.
hjá Mattheusi eða 15. kap. hjá Lúkasi og segja
síðan til, hvort kristna trúin hafi ekki undarle^a
breytt búníngi (eðli) á öldum þeim, sem liðu á
milli guðspjallanna og trúarjátningarinnar. Jesús
kennir að elskan til Guðs og elskan til mrtnnanna
sje tvö æðstu boðorðin, og að vjer verðum að
líkjast börnum til þess að komast í himnaríki.
Athanasius-kreddan kunngjörir aftur á móti, að
ef vjer trúum ekki nákvæmlega öllu því sem hún
setur fram, að meðtöldum hinum undarlegu mót-
sögnum um hinar þrjár persónur og einn guð, þá
munum vjer »án alls efa eilíflega fyrirfarast.«
Únítarar vilja hverfa aftur til Jesú.
Vér hinirkristnu Únítarar viljum taka osstil og
endurnýja þau hin einföldu, indælu sannindi, sem
Jesús kendi, en varpa fyrir borð hinum flóknu
og fjötrandi kreddum, sem urðu til fyrir þrátt-
anir forna fræðimanna, kynslóð eftir kynslóð á
tímum mikillar vanþekkingar og vísindalegra
villimyrkra. Vjer viljum skora á menn að gera
sjer að lífsspursmáli að koma kærleikans lög-
máli út í lífið, því lögmáli, sem vjer höf-
nm feingið beint af vörum Jesú, og fram er lifandi
sett í hans hreina og náðarríka lífi.
Hugsið þjer svo að vjer höfum rjett að mæla,
eða hugsið þjer að vjer fylgjum raungu máli?^
Aths.
I ræðu þessari tekur höf. ekki fram það, ,
sem verjendum og elskendum hinnar fornu
»réttrúunar» verður þúngbærast og gerir vörn
þeirra frá vísindanna sjónarmiði nálega ómögu-
lega, það, sem sje, að sjálf »samhljóða guð-
spjöllin» eru öldungis ekki samhljóða, og þó
er hitt háskasamlegra, að ekkert þeirra er til
vor komið í þess upprunalegu mynd, heldur
er margsýnt og sannað, að efnið eitt og
ekkert annað getur leiðbeint oss um það, hvað
upprunalegast og sennilegast muni vera. Til
þess að »fullkomna» hin helgu skráðu rit og
gjöra þau ýmist uppbyggilegri fyrir söfnuðina,
ellegar setja þau í samband við »spádóma»
G. testam., ellegar til að hjálpa við stefnum
og þörfum kirkjunnar, breyttu menn þeim á
ymsa vega. Við rannsóknir slíkra hluta verður
krítíkin að fara svo varlega og á við svo afar-
margt að stríða, þar sem bókmentir þeirra
alda eru svo fáar og óljósar, að leikmenn
geta hjer lítið um dæmt og verða svo að.bíða
kynslóð eftir kynslóð, meðan hvorir fara sínu
fram, kírkjan og krítíkin. En því heldur ber
oss að þakka guði, sje oss jafn drengilega eins
og hjer er gjört, sýndur kjarninn-—kjarninn,
sem er og verður»ljósið sem kom í heiminn.»
M. J.
Krýnlngln.
Kórónan var sett á höfuð Eðvarðar Einglakonungs
laugardaginn 9. þ. m. á hádegi, og stóð athöfnin, sem
um því nær hálfs árs skeið hafði sett allan heiminn á
hreifingu, aðeins yfir tæpa klukkustund.
Baldwin norðurhelmsskautsfari.
1 fyrra sumar lagði Baldwin þessi af stað til Frans
Jósefs lands, áleiðis til norðurheimsskautsins, en er nú
snúinn heirn aftur og lenti í Honningvogi við Finn-
mörk, 2. þ. m. Sjálfur þykist hann vera snúinn
aftur fyrir vistaskort, — hefur þó sett niður 3 stór
forðabur —, en álitið er, að ósamlyndi á skipinu sje
aðalorsök í þessari erindisleysu, enda hefur Baldwin
nú vísað bæði skipsstjóra og stýrimanni af skipinu.
Búaforingrium Cagnað á Elnglandl.
Búaforingjarnir Botha, De Wet og Delarey komu
til Einglands í miðjum þessum mánuði; lentu þeir
fyrst í Southampton, og var þeim tekið þar með
mjkilli viðhöfn. Þann 16. þ. m. komu þeir til London.
Á járnbrautarstöðinni safnaðist ótölulegur aragrúi
fólks, sem kepptist um að fagna þeim með sem
mestum innileik, aðdáun og allskonar vina-látum, og
stöðugt var hrúpað: »De Wet og hinir aðrir hug-
prúðu óvinir, eru nú vinir okkar." De Wet varð svo
umkringdur af þessum hughrifna manngrúa, að lög-
regluliðiði, varð að hjálpa honum út úr þraunginni.
Daginn eftir fóru þeir á fund lávarðanna Róberts og
Kitcheners. Leiddu þeir þá fyrir konunginn, sem
fagnaði þeim eins og faðir fagnar sonuin sínum.
Rússneskum stúdentum gefið frelsi.
Eftir skipun Rússakeisara hefur öllum stúdentum,
sem settir voru í fángelsi eftir óeiðirnar í Moskva í
febrúar í vetur, nú verið gefið frelsi og aðgángur að
skólunum. Þar á meðal eru um 100 stúdentar, er