Bergmálið - 18.12.1897, Blaðsíða 1

Bergmaud is pnb-
lished three times
per irionth f>y
G. M. Thompson,
Gimli, Man.
,,Því feðrauna dáðleijsi’ er barnanna böl og bolvun í nútlð er frumtíðarkvöl."
I, 1.
GIMLI, MANITOBA, LAUGARDAGINN 1S. DESEMlíEIi.
1897.
Um atvirmumál
Ný-Islands
eftir
G. Thobstíinsson.
Ég hof verið beðiun að rita nokk-
wv orð í 'Bergmálið' um atvimmmál
Ný-íslands, og er mér sönn ánœgja
að gera það, ef ske kynni að eittlivað
gott leiddi af þeirri tilraun minni.
En sökum þess að hér er enginn
landbánaður til, samkvæmt þeim skiln-
ingi, sem í það orð er lagður bæði
iiér í álfu og' öðruin framfáralöndum
heimsins, þá er ómögulegt að rita
um þá atvinnugrein eingöngu án þcss
að drepa á atvinnumál nýlendunnar
í heild. En afstaða þeirra mála er sú,
að þar ægir öllu saman. allir stiinda
svo að seg-ja allar mögulegnr atvinuu-
greinar, og þar afleiðándi enga svo
vel sé.
Þitð er því íneivi vandi en sýnast I
kann í fljátu bragði að rita um at-
vinnumál nýlenduunar á skipulogan :
hiitt. I»að er efeki hægt að ræða um j
þetta án ]>ess að minnast á hitt.
Eg vil því hiðja menn að virða j
til vorkunnar þótt efnitm í Ifnum;
þessum verði ekki gom bezt niður-
vaðað ‘í flokka, eða þó nierkjalínnn
milU flokkanna verði stundum uokk-j
uð ógveinileg.
Um skifting atvinnuveganna.
Hvervetna í heiminum þar sem ný-
lendur eru stofnaðar, og eius þar sem j
viltar eða liálfviitar þjóðir eru að j
sœkja fram á braut memungaiinnai', i
þa e[' í>að sogin saga að inenn skifta i
nieð sól’ vei’kum. Eiun verður land-1
hóndi, annai’ veiðiinaðnr, þriðji far-'
ínaður, .fjórði kaupniaður, fimmti smið-
ur og þannig áiraiu í það óendanlega.
Eoinna þegar inenningiu eykst cr
hverri þessara greina skift í margar
greínar. 1 >ó menn hafi land haga
ekki allir húskap sínum eins, slunda
ekki trllir það sania. Einn yrkir
hvoiti, anuai' rótaráve.xU, þi iðji garðá-!
vexti, fjórði elur upp hesta, rimmti
hefir kúahúskap og þannig má halda
áfraiu að liða hverja grein í sundur í
það óendanlega, og livergi líður mönn-
um betur en þar sem skiftingarnar
eru flestar og ákveðnastar. Eftir því
sem meon stunda færri groinar þurfa
þeir minni peninga til að reka at-
vinnu sína, vinnan er dmargbrotin og
lóttari, áliyggju minni, hver vei’ður
fullkomnari í sinni atvinnugrein, og
varan sem framleidd er hetri.
Mér verður má ské svarað því, að
menn viti þetta áður, það sé engin
ný opinberun. Eg skal játa það satt
vera. En það veitir stundum ekki af
að brýna sömu sanniudin fýrir möun-
um upp aftur og aftur, og hvað oss
Ný-ísl. snertir þá sýnir ásigkomulag
atvinnumála vorra það berlega, að
vér liöfum ekki veitt þessum gangi
sögunnar eftirtekt, því ef vór hefð-
um gort það, þá hefðum vér Iilotið
að sannfærast um kosti þá, som að-
greiuing atviunuveganna hefir í för
með sér, hæði fyrir einstaklinginn og
mannfélagsheildina.
Eius og Öllum Ný-Isl. er Ijóst, hofir
fjöldinn af mönnum hér numið land,
en þrátt fvrir þið cr fjöldiun einn-
ig þe.ss utan bæði fiskiveiðamenn, og'
leita sév atvinnu utan nýlendunnar
seni dag'launamenn bæði í hpvgum og
hændabyggðun) landsins.
Að sumir stundi tiskiveiði árið um
kriug, leggja í það alla sína krafta og
efni, en eru ekki við landbúnað fiækt-
ir ; að því or eigi að fiima, þeir hafa
gert fiskiveiðarnar að sérstökum at-
vinuuveg, og-afstaða nýlendunnav er
sú, að einhverji-r hlutu og áttu að
nofa auðlegð þá, sem Winnipegvatn
hefir fram að hjóða, og þá að sjálf-
sögðu þeir sem fundu að hæfileikar
sínir lmeigðust að sjó- eða vatns-ferð-
um og fiskiveiðum. Enda er það sá
eini atvinnuvegui, sem enn lieflr orð-
íð til í nýlendunni, monn sem hann
hafa stundað, þafa lagt mikið í söl-
urnar, oins mikið og þeir áttu til,
öll efui sín, heilsu og líf.
Iíg vildi ég gæti sagt það sama um
þann flðkkinn, sem eingöngu hafa
verið landbæuduv, því ég voit að þeir
hafa liaft mikið fyrir lífiuu, erjað og
unuið, en eigi að síður her minna á
dugnaði þeirrtt en fiskimanna, og eitt
er vxst, að ekki hafa þeir getað vakið
eftirtekt á siuni stétt í þessu plássi
eins og fiskiveiðamönnum hefir tekizt
að svegja eftirtekt að. sér og sinni
stétt. Þetta er atriðið, sem nýlendan
líður xuest fyrir, bæði innhyrðis og
út í frá.
Landbændastöðunni í nýlendunni
er þannig háttað, að þeir sem hafa
helgað starf sitt og kráfta j örðiuni
eru í miklum minnihluta, annað að
uýlendan er nokkuð afskorin fyrir sam-
gönguleysi, einkum á suinrum, svo
þessi ílokkur hefir afar lítið tækifæri
að kynnast því sem hugsað er og
starfað meðal hetri bænda þessa lands,
svo þeir hafa ekki við að styðjast
nema hestu húnaðarháttu frá Fvóni.
Þoir geta ekki lesið hérlend tímarit,
og íslenzku blöðin vor hafa iítið með-
foi'ðið af því sem viðkemur búnaði,
enda má þess eigi af þeim vænta,
það liggur alls ekki í verkahring
þeirra.
Að vera bóndi dn þess að hafa
eitthvað gagnlegt að lesa um búuað
til að skerpa hugsunina er ómögu-
legt, það er að sogja til að vera
sannur hóndi, nytsamur b.óndi sjálf-
um sér og mannfélaginu.
Það er okki nóg að vinna duglega,
vinna sig uppgcfinix, ef okki ev unnið
haganlega, í rétta átt, en tiL þess að
svo sé, vcrðui' heilinn að vera í verki
með, annars fer allt út. um þúfui’.
Þriðji og lang mannfiesti llokkur vor
Ný-Isl. er sá, som fæst svo að segja
j við allt, og auðvitað þar afleiðandi
! leggur okki sérstaka rækt viö nokkuð
j oitt, því kraftarnir duga ekki til að
j beita á svo margt.
Menn í þessum íbkk eru allt í
senn, bændur, veiðimenn og dag-
lauuamenn, þoir vinna hjá bændum í
öðruni héruðum þann tíma ársins sem
arðsamastur er öllum sönnum bænd-
uui, og þeii' þar afleiðandi ættu að
vinna á sínuin eigiu búum.
M.eðan þessu fer fram er hvorki
þessutu mönunm né nýl. viðreisnar
von. Það er raunaleg't að vér þannig
skulurn senda buitu bozku vinnukrafta
, vora þegav nýleudan þarf þeirra mest
við.
Ef ég væri spurður aðhvað ætti fyrst
að gera til þess að koma sveit- vorri á
betri fraiufaraveg, þá inundi ég svara :
Skiftum mcð oss verkum, betur eu vér
höfuin gert. Þ.tð er fyrsta sporið til
að fullkomna hveru sórstakan í sinni
atvinnugrein, og þá um loið til þess
að hefja hverja. atvinnugreia á hærra
st-ig. Eramleiðslan verður meiri og
hotri um leið og- kostnaðurinn við
framleiðsluna minlcar, sem er fíni
puukturinu í því að skifta með sér
verkum, og skifta þeim þá rétt, þann-
ig, að hver stundi það sem liann cr
bezt til kjörinn, að svo mi.klu leyti
sem kringumstæður leyfa.
(Eramhald.)
Fréttabréf.
leel. Riv. 8—12—’97.
Troystandi því að ’Bra.‘ fari að lofa
mönnunx að sjá framan í sig, sendi
ég því þessar fáu fréttasnauðu línur,
og til þess að bæta þær upp lofa ég
að senda fleiri línur síðar, ef þessar
vorða með þakkheti moðteknar.
1. des. koui póstur hingað, eins og
lög gora ráð fyrir. 2. des. kom Ilelgú
Sturlaugsson og- Sig'. Kristjánsson með
sitt ’team‘-ið hvor. Ivíeð Sig. lvr.
kom jónxfrú Olafía Jóhannsdóttir. ö.
dos. flutti jómfrú Ólafía fvi'it'lestur
og sngðist vel. 4.’ des. var fundur
haklinn í Good-Templara stúkunni
’Vonin/ eins og venja er til í viku
hvei'ri, og höfðu stúkumeðJimir sam-
sarti að kveldinu til virðingar við
jómfi'ú Ólafíu. Daginn eftir fór Ólaf-
í.i upp á -’Efribyggð1 til fundar við
frændfólk sitt. 5. des, bar ekki til
tíðinda, því prestur var elcki lieima.
6. des. var aðal-skóíafuudur hér;
þann fund sóttu fáir, enda bar þar
ekki annað til nýlunda cn að Gunn-
[Framh. á 3. síðu.]