Bergmálið - 21.03.1898, Qupperneq 2

30
BERGMÁLIÐ, MÁMUDAGINX 21. MARZ 1698.
GEFID UT AD GIMLI, MANITOBA.
XPIKISKr'X'-AJ33 X’ S=SaEXT'X,3XÆXIDX'Cr
G, M. THOMPSON'S ___
Ritstjóri (Editor): G. M. Tiiompson.
Business Manager: G. Thobsteinsson.
r 1 ár .. $ 1,00
BERGMÁLIÐ kostar: 1 6 mán.... $0,50
( 3mán $0,25
Borgist fyrirfram.
Viðvíkjandi pðntun, afgreiðslu og
borgun á blaðinu, snúi menn sér til
G. Thokrteixssonar, Gimu.
Utanáskrift til ritstjórans er:
Editor Bergmálið,
P. O. Box 38,
Gímli, Man.
Æskan og
landbúnaðurinn.
(Þýtt að nokkru.)
Hvcrs vegna yjirgefa ungir menn
bœndabýlin ?
Þetta er spursmál, sem margir taka
sér fyrir höndur að ræða uin, og
síundum þeir hinir sömu, sem enga
hugmynd hafa uin það atviði. Það
hefir ávalt gengið svo til,þótt vér förum
lengst aftur.í tímann, og upp til þessa
dags, að ungir menn , hafa'? yfirgefið
hú2-arð sinn, eða með öðrum orðum,
þeir hafa ekki haft stöðugloika í sér
til að halda áfram iðn sinni, sem
bændur, og sem þeir í byrjun höfðu
þó valið sér. Þúsundir hinna heztu
manna, í öllum hinum menntuðu og
framfaramestu löudum heimsins, hafa
yftrgefið búgurða sína, margir til þess
að geta aftur öðlast hinar margvís-
legu lærðu stöður, og sumir til þess
að geta gefið sig við stjórnmálum.
Það er ekki eiuungis að þeir yfir-
gefi húgarða sína, sjálfum sér og
öðrum til skaða, heldur lenda þeir
hinir sömu oft og tíðum í enn meiri
kröggum, og verða eun þá óánægðari
en þeii' voru áður, en hafa ekki nógu
mikið akinbragð til að snúa aftur til
baka, þegar þeir hafa séð að sér hafi
skjátlað.
Sumir menn Iialda því fram, að
of mikil ’nasajón1 af menntun, en
engin sönn uppfræðsla sé orsökin
til þess, að ungu menn yfirgefi
býlisín. Af hinum mörgu þúsund-
ujii, sem kasta frd sér bændastöðunni,
ió’ ’ 'V sér t<l stórskaða; erokki hægt
aö í:nn • einn af þúsuudi, að hægt sé
að segja um að liafi fengið of mikla
menntun. Við nákvæmari athugun,
kerour það í ljós, að uppfræðsla sú,
sem þeir hinir'sömu fengu, var þeiin
allt oflítil og ónóg. Þeir álitu sig
hæfilegri fyrir eitthvað annað betra,
cn eintóma stritvinnu,"og sú óstjórn-
lega eftirlöngun hefir hvatt þá til að
skifta um. Þeir reyndu að ná tak-
noarki sinnar áköfu löngunar, eða
metnaðargirndai', með því að kapp-
kosta að uá meiri menntun, en vana-
lega gerist á . meðal bæudafólksins.
En þetta var stórkostleg flónska til að
liyrja með. Eftir tíu ára baráttu
við þessa metnaðarlöngnn, eru þeir
lítið betri en sægur af veiklæddum
ölmusumönnum ( sveitarlimum ). I
þeim er_ nóg efni ttil að geta orðið
bæði gagnlegir og framfarasamir
bændur, ef þeir sjálfir ekki spornuðu
á mótþ þroskun‘'sinni í þeirri iðn.
Þessi óstjórnlega löngun, hefir snúið
mörgu mmanni frá bæhdastöðunni, en
gert hann aftur að reglulegum aum-
ingja — of góðan til að stýra plógn-
um, en of illa menntaðann til að
geta tekið að sér einhverja lífvænlega
stöðu.
Uppfræðslan, ef hún gengur í öf-
uga átt, á eins mikla rót í því, sem
áköf metorðagimd, að ungir menn
yfirgefa búgarðinn, sjálfum sér til
tjóns og þjóðfélagi því, sem þeir iifa
í. Margir fjasa um það, að hina
réttu menntun — sem getur kallast
því nafni — sé ekki liægt að öðlast
nema jinnan vtggja háskóla. Menn
sem þekkja hetur, vita það, að allt
það seiu tileinkast því verklega og
hagsýni er innifalin í, er^eins auðvelt
að læra í gripa húsinu (fjósinu) eins
og á háskóla, og sá drengur sem ekki
þykist sjá það noitt fyrir sér á akr-
inum, sem hanu geti færrt sér í nyt
sein lærdóm, að þótt honum væri
stungið inn á einhvem skóla, og kenn-
arinn sæti fyrir honum svo árum
skifti, til að reyna að troða í hann
speki sinni, þá er eins líklegt að
hann eftir allt saman vantaði hin
réttu skilyrði fyrir menntun sinni,
Sá piltur, sem aldrei htigsar um fram-
leiðslu eða fóðrun á gripum föður
síns, er ekki líklegur til að verða
mikill hæfileikamaður, þó hann sitji
uudii' vísindalegum fyrirlestrum á ein-
hverjum fræðiskóla.
Vér skulum nú líta nákvæmar effcir
á eiiju hóndahýli, hver sé rótin til
þess, að hinir ungu piltar þar hafa
svo miklar mætur á iðn sinni. I ná-
grenninu er haldin sýning, þangað
fara bæði ungir og gamlir, sumir
eru þar með hesta, aðrir^ með naut-
gripi, þriðju með hænsni o. s. frv.,
þeir seru eru þar staddii' með gripina
til að sýna þá, taka nákvæmlega eftir
öllu, sem ber fyrir augu þeim, og sem
snertir iðn þeirra. Sumum er veitt
verðlaun fyrir góða framleiðslu og
meðhöndlun á gripum sínum, og fara
þar afleiðandi sigri hrósandi af sýn-
iugarvellinum; aftnr fá aðrir engin
verðlaun, því það voru aðrir sem
skavaði fram úr þeim og tóku heið-
urinn frá þeim. Þetta er til þess að
koma á samkeppni, og sérhver, sem
þar ef staddur til að sýna eitthvað,
vill auðvitað ekki vera minnstur.
Þótt hann verði undir í eitt siim,
hugsar hann sér að ná hærra stigi í
næsta sinn, og þar með fær hann mæt-
ui' á starfii sínum og kappkostar að
leysa hann vel af hendi. Hann iær-
ir strax að þekkja depilinn, sem heið-
ur lians hvílir á.
Lítum nú eftir hvernig gengur til
á öðru heimili. Þar keppist hver
við annan að hliðra sér við allri vinnu,
en fá aðra utan að til - að framkvæma
haua. Langur vinnutími en lítil eða
engin borgun, er þai' höfuð reglan.
Ekkert fjör eða líf er við vinnuna,
heldui' dragnast menn áfram við
starfa sinn, iiálf-sofandi og hivðulaus-
Börnin keppast við.tað koma sér á
burt, strax og þau geta séð fy'rir sér
sjálf. Bóndinn gerir sór von um að
geta fengið verðlaun á sýningu, fyrir
góða framleiðslu á vöru sinni, sem
hann hefir þó enga alúð lagt við að
vanda. Þegar honum bregzt sú von
sín, úthúðar hann verðlaunadómaran-
um, fyrir ranglæti hans.
Þetta sem sagt hefir verið, er engin
ímyndun, heldur ú það sér yðulega
stað. Opnið einungis augu ykkar
og horfið á rás tímans. Sjáið hvern-
ig ungir menn fá ýmist hatur eða
mætur á landbúnaðinum, og af hverju
það kemur.
Yér þui'fum að geta sýnt, hinum
uppvaxandi ungu mönnum, að við
landbúnaðinn geti æslcumaðurinn allt
eins fundið metnaðargirnd sinni full-
nægt, sem við hvort annað starf. Yér
þurfum að sýna þeim, að aðal-skil-
yrðið fyrir velvegnun vorri í frani-
tíðinni, sé inenning og þroski hæfi-
leika vorra. Og vér þurfum að geta
sýnt þeim roeira, að vér reynum og
viljura gora landbúnaðinn svo að-
gengilegan fyrir þá, að þeir finni
enga löngun lijá sér til að hvorfa frá
honum. Sýna þoim, að landbúnaður-
inn veiti þoim enn þá betri trygg-
ingu og eudurgjald fyrir starfa sinn,
en hinar fjölmennu borgir, þar sem
eina monns uppgangurer annars hrun;
og þar sem vér hvervetna rekum oss
á skipsfiök míslukkaðra fyrirtækja.
Bændalífið getur verið margfalt betra,
rólegra og áhyggjuminna, og það er
sjálfum oss að kenna ef vér ekki
finnum hina réttu lífsnautn í því.
Smámunir.
Það er mjÖg margt, som kallað er
því mafni, en menn greinir mjög á
um hvað séu í raun og veru smámun-
ir.
Til eru ínenn, sem kalla það smá-
muni, ef gengið er eftir rétti sínuni.
Það er okki annað en smámunir, þótt
menn ekki gjaldi smáskuldir sínar,
eða, þegar þeir gjalda þær, láti vanta
meira og minna upp á, sem þeir
vilja líklega fá í viðurkenningar-
skyni fyrir að hafa þó horgað nokk-
uð af skuldinni. Gangi svo sá sem
lánar eftir sínu upp í topp, þá er það
aðeins smáinunasemi. Hvað munaði
hann um fáein eent, sem eftir stóðu
og ekki voru til í svipinni En sú
smámunasemi!
Sama má segja um það, þegar
menn lána eitthvað hverhjá öðrum til
daglegra nota. Gangi menn eftir að
fá sitt aftur eftir vigt og mæli, þykir
ýmsum það smámuuasemi. ’Hann er
svo ógnar smámunalagui' nirfillinn sá
arna,‘ er þá sagt. ’Hún er svo óttaleg
grútarsál, kerlingarvargurinn.'
Og þó er þetta ekki annað en sjálf-
sögð réttlætiskrafa og fyrsta skilyrði
fyrii' reglu í húskap og viðskiftum
mauna á milli.
Það er líka af ýmsum kallað óþarfa
harlca og smámuuasemi, að láta sér
ekki standa á sama, hvort menn fái
skuldir sínar goldnar á ákveðnuin
tíma eða ekki, eða verk uunin dögum
eða vikum seinna en lofað hefir ver-
ið. ’ Honum stóð það á engu,‘ segja
menu, ’eu hanu fær sér allt til/
En orð heldni og áreiðanleiki er þó
fyrsta skilyrðið fyrir öllum viðskift-
um nianua.
’Hvað munar mig um það?‘ segja
margir, þegar þeir einslöku sinnum
hafa nóg fyrir framan hendurnar og
halda að það undist alltaf.
En af því að engin regia eða roikn-
ingur er viðhafður, er allt þrotið áð-
ur enD nukkur veit af.
Það þykir smásálarlegt nöldur, að
heimta að hvert verk sé unnið á viss-
um tímum og hver hlutr sé látiunjá
sinn visssa stað. ’Eins og það geti
ekki gleynizt, og svo stendur það á
sama, hvort það var látið á hilluna
eða borðið/ ’Og hvað munnaði um