Nýja öldin - 08.12.1898, Page 2

ian fyrir „gagntekinn", og þar
fram eftir götunum, þá hefði dóm-
arinn mátt vera rneii'a en í meðal-
lagi alvörumaður, ef hann hefði
getað stilt sig um að brosa.
Andrós sat í sínum stað og
var fölur, en einbeittlegur; en þeg-
ar hlátrai'nir fóru að vaxa, var
eins og hann vissi ekki, hvaðan
á sig stæði veðrið, og varð hann
þá eins og vandræðalegur á svip-
inn. Hann var ákaflega sannfærð-
ur um, að hann hefði rétt fyrir
sér, og þess var hann sannfærður,
að væri heimurinn í ósamræmi
við hann, þá væri það heimurinn,
en ekki hann, sem væri genginn
af göflunum.
Hann sat i ákafri geðshræring
og horfði á kviðdómendurna tólf;
honum fanst það hvíla eins konar
helgi yflr þeim sem fulltrúum
Bandaríkja-þjóðarinnar. Það vakti
fyrír honum óijós hugmynd umþað,
að þeir væru valdir af allri þjóðirmi
til að skera úr máli hans, eitt-
hvað á sviplíkan hátt eins og for
seti ríkjanna og varaforseti. Að
minsta kosti fanst honum þeir
eiga ekki að leyfa sér slíkan gáska
og hlátur; þeir hlut.u þó að geta
séð það hæglega, að hann hafði
rétt mál að verja, og hve ósvífið
og ódrengilegt það var af málflutn-
ingsmanni hans að ætla að reyna
að teija þeim trú um, að hann
væri vitskertur.
[Niðurlag næet].
Heimsendanna á milli.
--0--
Hæsti maður í hernum þýzka
heitir Chiemke; hann er 6 fet og
10 þuml. á hæð. Hann fyigdi
keisaranum til Jórsala á ferð hans
síðast.
In sanna orsök Fasjöda-tleil-
unnar. Le Journál í París birtir
nýlega athugaverða grein, þriggja
dálka langa, er alment er álitið
að skýri inn sanna uppruna Fasjóda-
málsins. Samkvæmt .henni er
upphaf þessa máls að rekja til
markvisans af Morés, sem var land-
könnuður í AfríKu og ákafur Breta-
fjandi; hann var myrtur fyrir fám
árum. Morés hélt síðasta sinn til
Afríku í þeim tilgangi að prédika
krossferð gegn Bretum og veldi
þeirra. Ilann fór til Kahat og
ætlaði að komast vestur um land
til Egiptalands og prédika þar
kenning sína um nauðsynina á að
að allir Múhameðlingar gengju 1
samband við Frakka til að spovna
móti Bretum og þeirra veldi.
Hanti vissi vel, að gerlegt var að
stifla Nit fyrir norðan Fasjóda og
veita henni auslur til Bahr-el-Gha-
zal; með því móti má gera Bahr-
el-Gazal eins frjósamt og Egipta-
land er nit, og gera Egiptáland að
eyðimörk. Morés var myrtur, en svo
var Marchand sendur af stað í
líkum erindum, þó að stjórnin
franska nú reyni að bera á móti
því og dylja það, hvað Marchand
hafi í raun og veru verið fyrir
lagt að erinda. Þegar hann var
sendur af stað, datt Frökkum ekki
í hug að Bretar mundu sigra fals-
spámanninn við Omdúrman, eins
og fram kom í sumar. Fegar svo
Marchand var kominn til Fasjóda,
en Bretar höfðu lagt undir sig
landið nyrðra, settu Frakkar fram
þá kröfu, að Fasjóda slcyldi verða
frakkneskt vigi við Suður-Níi, en
Níifljótið ait opið öllum þjóðum til
til siglinga. Bretar hafa ekki haft
neitt vérulegt á móti síðara atrið-
inu, en aftóku með öllu að
Frakkar eða nokkur önnur þjóð
fengi að reisa vígi við Suður-Níl.
Níl er lífæð Egiptalands; án
hennar mundi ið frjósama land
leggjast alt í auðn. Fegar nú
þess er gætt, að auðveldlega má
með stíflum í Suður-Níl veita öllu
fljótinu austur, þá er skiljanlegt
að Bretar álíti yfirráð yfir Suður-
Níl lífsskilyrði fyrir Egiptaland.
Morniómi-kyrkjan hefir nýlega
fengið nýjan yfirmann. Wilford
Woodruff, inn síðasti forseti kyrkj-
unnar, andaðist fyrir nokkru sið-
an, en nú er Lorenzo Snow kos-
inn eftirmaður hans. Hann er
öidungur hvítur fyrir hærum. Feg-
ar Edmunds-lögin komu út og
og bönnuðu fjölkvæni í Bandríkj-
unum, þá var Snow kærður fyrir
fjölkvæni og dæmdur til fangelsis-
hegningar 1868. Honum var þó
boðin uppgjöf saka, ef hann vildi
vinna eið að því að hverfa frá
fjölkvæni; en hann þá ekki boðið,
og er það kunnugra manna mál
að hann hafi gengið að eiga þrjár
konur í viðbót síðan hann kom
úr fangelsinu. Systir hans, Mrs.
Eliza Snow Smith, var ein af
mörgum eiginkonum Jósefs Smith,
fyrsta stofnanda Mormóna-kyrkjunn-
ar. Fað er því svo að sjá sem
enn sé nokkur lífsneisti í fjölkvæn-
inu þrátt fyrir FJdmunds-lögin.
Lautiiiant Hobsoil, hetjan, sem
sökti skipinu í sundmynninu við
Sant Iago á Cuba í sumar, hefir
unnið Bandaríkjunum þarft verk á
ný. Honum hefir tekizt að fleyta
aftur spánska herskipinu Infanta
Maria Theresa, sem sökk þegar
Cervera aðmíráll hélt spánska flot-
anum út frá Sant Iago. Nú hefir
María Theresa vorið flutt til Char-
leston og verður hún nú herskip í
flota Bandamanna. Á leiðinni til
Charleston hvolfdi henni, en varð
þó ekki frekara siys af. Hobson
gerir sér von um að ná líka her-
skipinu Christobal Colon. á flot og
gera við það.
Nýtt kóngsríki. Mynni St.
Lawrence-fljótsins, sem fellur út i
Canada, myndar stóran flóa, sem
Quebec-fylki liggur norðan að, en
New Brunswick- að sunnan, en að
austan liggur Jýðlendan New Found-
land, og er eyland.
í flóa þeim sein myndast út af
fljótmynninu eða í því, liggur ey
sú er Anticosti heitir. Hún heyrði
til Newfoundland, en nú heyrir
hún til Canada, og með því að
Canada er brezkt lýðland, þá eru
eyjarskeggjar brezkir þegnar. Eyjan
er 8150 □ kílóinetrar að stærð,
og hefir ekki bygð verið fyrri erm
fyrir 10—20 árum. Hún er vax-
in þéttum skógi.
Mann verður til sögunnar að
nefna frakkneskan, sem Menier
heitir, og munu ef' til vill ýmsir
lesendur við hann kannast; að
minsta kosti hafa án efa ýmsir af
þeim étið eða drukkið sjúkólaði
frá honum, þvi að hann er einn
af stærstu sjúkólaðisgerðarmönnum
í heimi, ef ekki sá allra stærsti.
Sjúkólaði hans flytst úm víðan
heim, og hefir enda slæðst hingað
til lands. Landið á eyjunni Anti-
costi var eign stjórnarinnar, og
seldi hún ensku félagi (The Coin-
pany of the Island of An'icosti, Ltd.)
eyna fyrir nokkru, eins og altítt
er þar, að stjórnin selur jarðeign-
ir einstaldingum, innlendum eða
útlendum. Félagið varð gjaldþrota
og þá keypti Menier eyna; hann
er franskur . maður og heima á
Frakklandi.
Nú rikir Menier einvaldur á
eynni, og þykir eyjarskeggjum, er
fyrir vóru, hann ekki halda við
sig landslög. Hann kveðst hafa
keypt eyna og borguð fyrir hana,
og sig varði því ekkert urn Cana-
dastjórn og hennar lög. Neitar
hann að viðurkenna yfirráð Cana-
dastjórnar yfir eynni. Kekur hann
þá í burt, sem bjuggu fyrir á
eynni og vóru enskir menn, en
byggir inn tómum Frökum í stað-
inn. Hefir hann jafnvol liaft við
orð, að víggirða eynajen Canada-
stjórn hótar að beita þá hervaldi
við hann. Fykir ekki óhklegt að
Frakkastjórn styðji Menier, sem er
hennar þegn, og getur hér dregið
til nýs ágreinings milli stjórnanna
í Bretlandi og Frakklandi.
Menier er miliónari að auð og
má sín mikils, en ofvaxið verður
honum án efa að búa sér til kóngs-
ríki úr Anticosti. Hætt við, að á
þeim sjúkólaðibolla kunni honum
að sveigjast á.
Luecheni, sem myrti Austur-
ríkis-drotning, er dæmdur í æfi-
langa hegningarvinnu. í því fylki
í Svisslandi, þar sem hann vann
níðingsverkið, er dauðahegning
ekki í lögum.
Eldur í þingliúsi Bainlaríkj-
anna. Þinghús Bandaríkjanna er
ein með fegurstu höilum í öllum
heimi; er þar stóreflis hringhýsi í
miðju, og mænir turnhveifing þess
hátt yfir alla borgina. Út frá
miðjunni ganga langar álmur til
beggja enda, og eru þinghúsin
deiidanna sitt 1 hvorum. Enri
gengur krossálma út frá miðjunni,
og í henni er salur hæstaréttar
Bandaiikjanna og lögfræði-bóka-
safn mikið. í kjallara undir álmu
þessarr bilaði gaspípa skömmu fyrir
miðaftan öunnudaginn 6 f. m., og
og kviknaði í gasinu, og læsti
eldurinn sig upp í húsið, og brann
þar salur hæstaréttar, og nokkuð
skemdist af bóksafninu.
Járnbraut frá (íúðvonar-
höfða til Kairó, frá suðurodda
Afríku til norðurstrandar Egipta-
lands við Miðjarðarhaf, ætla Bret-
ar sér að leggja von bráðara.
I’að liggur þegar já-rnbraut frá
Kairó suður til Berber (skamt
norður frá Kartúm) nærri óslitið
(frá Assúan til Wady Halfa verð-
ur enn að nota eimskip á Níl-
fljóti). Að sunnan liggur brautin
nú frá Höfðastað (Cape Town] til
Bulawa (fyrir norðan Transvaal).
Cecil Rhodes er lífið og sálin í
þessu fyrirtæki, og hefir hann
komið á brautarlagningunni að
sunnan. Aila leið gegnum Afríku
frá norðri til suðurs á járnbraut
þessi að liggja um brezk lönd eða
undir brezku valdi (Egiptaiand),
nema á svæðinu frá Albert-vatni
suður að rí’anganyika-vatni. .Far
verður hún annaðhvort að liggja
vestan vatna, og gegn um Kongó-
fríríkið, eða austan vatna og þá
gegn um lönd Þjóðverja; var fyrst
ætlað að hafa hana vestan vatna;
en nú mun helzt í ráði að leggja
hana vestari leiðina, og er mælt
að Bretastjórn muni hafa samið
um þetta við Þjóðverjastjórn í
fyrra mánuði, meðan Fasjóda-deil-
an við Frakka stóð sem hæst.
Það er haft fyrir satt í enskum
blöðum, að samningur muni vera
á kominn þess efnis, að Bretar
láti Fjóðverja fá Walfish Bay í
skiftum fyrir iandgeira undir járn-
brautina, svo að hún geti legið öll
um brezk lönd. þjóðverjar eiga
iand á vesturströnd Afríku fyrir
norðan Höfðalýðlendu, en í þeirri
þýzku iandeign er Walfish Bay,
og eiga Bretar og lítinn landgeira
umhverfis, mitt í þýzku ströndinni,
og er það skiijanlegt að Þjóðverj-
um sé áhugamál að eignast Wal-
fish Bay.
Nýr skipskurður. Prússastjórn
hefir afráðið að biðja prússneska
þingið um fé til að grafa skipgeng-
an skurð milli Hamborgarelfar,
Weserfljóts og Kínar. Jafnframtá að
dýpka Weser fyrir ofan Bremen og
grafa ýmsa smærri tengi-skurði út
úr aðalskurðinum. Ails segir
stjórnin að þetta kosti 300 milíón-
ir marka (hvert mark er 89 au.).
Friðarfunduriim, sem Rúsa-
keisari, bauð öllum þjóðumaðtaka
þátt í og senda fulltrúa til, verður
haldinn í Pétursborg 20. næsta
mánaðar.
Flestar þjóðir ætla að senda
fulltrúa þangað. *
HIN BLÖÐIN.
—0—
ísafold 30. m. flutti grein frá
dr. Valtý Guðmundssyni um „á-
stæðulausa tortrygni“. Eru þar í
prentaðir upp á frummálinu (og
einnig í ísl. þýðing) atriðiskafl-
arnir úr bréfi ráðgjafans til lands-
höfðingja 31. Maí 1897 um frum-
varp Valtýs. Þar segir meðal
annars svo:
„Úr því að ráðgjafinn á að
mæta á Alþingi og eiga þátt í
umræðunum, verður haim auðvit-
að bæði að skiija íslenzku og geta
talað hana, en það verður í fram-
kvæmdinni sama sem að hann
má til að vera íslendingur".
Þetta hefði haft talsvert að segja,
ef það hefði komið frá stjórn, sem
vön væri að halda orð og eiða
við þegna sína. En því miður
muna íslendingar eftir heityrðum
ýmsum, sem litlar efndir hafa
fengið. Eitt sinn lét t. d.
stjórnin það í ljósi (fyrir munn C.
St. A. Bille, er ritaði þá, eftir inn-