Fram - 17.03.1917, Síða 3

Nr. 19
FRAM
63
Lífsábyrgð
og
sparisjóðir.
Fyrirlestur
haldinn í félagi lífsábyrgðarumsjónar-
manna, af Carl Lund,
formanni lífsábyrgðarfélagsins
»Carentía« í K.höfn.
Framh.
Hér á eftir kemur sá kafli fyrirlestursins,
sem höfundur nefnir: »Hvaða tryggingu
veitir hvor af þessum fjársöfnunartegund-
um,' sem þakka megi löggjöf þeirri, er þær
gildir.« — Eins og getið er um í eftir-
málanum verður þessum kafla að mestu
slept, en í hans stað settar eftirfarandi at-
huganir um ástandið hér á landi í þess-
um efnum.
Lög vor um sparisjóði frá síðasta
Alþingi, veita sparisjóðsinnieigend-
um litla eða enga tryggingu, þar
sem eftirlitið með sparisjóðum vor-
um verður mjög lítils virði, enda
opinbert eftirlit hér á landi ekki
eins fullkomið og vera þyrfti. Það
er því ekki hægt að segja að íslensk-
ir sparisjóðir séu háðir nándar nærri
eins ábyggilegu eftirliti eins og í
öðrum löndum gerist.
Jafnvel erlendis, þar sem trygg-
ingin fyrir góðri geymslu á fé í
sparisjóðum, er til muna betri en
hér á landi, eins og þegar er tekið
fram, er hún þó hvergi nærri eins
örugg og trygging sú, sem lífsá-
byrgðarfélögin verða að veita, vegna
mjög strangrar löggjafar og ábyggi-
legs eftirlits, sem þau eru háð.
Þannig er í dönskum lögum ákveð-
ið, að lífsábyrgðarfélögin skuli hafa
þær fjárhæðir, sem ætlaðar eru til
tryggingar fyrir kröfum þeim, sem
líftryggjendur hafa á hendur félög
unum — þ. e. tryggingarsjóð sinn.
1. í verðbréfum, sem annaðhvort
eru gefin út af danska ríkinu,
eða sem ríkið ábyrgist að greidd-
ir skuli ákveðnir vextir af.
2. í verðbréfum lánsstofnana, sem
lögum samkvæmt eru tekin gild
fyrir^ómyndugra fé.
3. í innlánsskírteinum frá dönskum
bönkum og sparisjóðum.
4. f verðbréfum, útgefnum af dönsk-
um sveita- og bæjarstjórnum,
eða með ábyrgð þeirra.
5- í lánum trygðum með veði í
fasteign, eftir sömu reglum sem
gildir um meðferð ómyndugra
fjár, og annars fjár, sem stend-
ur undir eftirliti hins opinbera
(sem sé: gegn 1. veðrétti.)
6. í lánum með veði í lífsábyrgð-
um félagsmanna sjálfra, alt að
endurkaupverði þeirra.
í lánum með tryggingum, sem
álíta má jafngóðar þeim, sem
taldar eru í 5. og 6. lið, og í
verðbréfum, sem eru þeirrar teg-
undar, og þannig trygð, að þau
geti staðið í flokki með þeim,
sem talin eru í 1.—4. lið.
8. í fasteignum sem félögin hafa
orðið að slá eign sinni á sem
veðhafar vegna vangreiðslu skuld-
unauta sinna; þó má ekki líða
lengra en í hæsta lagi tvö ár,
frá því að fasteignin kom í eign
lífsábyrgðarfélags þangað til að
hún verður eign tryggingarsjóðs,
og skal verð hennar talið það,
sem eftir var ógreitt af láni því,
sem á henni hvíldi, þegar hún
varð eign félagsins. Ennfremur
húseign, sem lifsábyrgðarfélag á,
og hafi félagið aðalskrifstofu sína
í húsinu, og sé verð húseignar-
innar slíkt, sem tryggingarráðið
álítur hæfilegt; þó má það aldrei
fara fram úr fjórum fimtu hlut-
um þeirrar skuldar, sem á eign-
inni hvíla.
Ýms fleiri ákvæði eru í dönsk-
um lögtim um fjárvarðveislu lífsá-
byrgðarfélaganna, sem ekki verða
talin hér, en öll miða þau að því,
að gera hana í alla staði svo ör-
ugga sem auðið er, og jafnframt
áhættu líftryggjendanna svo litla sem
frekast er unt.
Samkvæmt dönskum lögum er
sparisjóðum þar í landi fyrirboðið
að kaupa víxla. Dregur það óneit-
anlega mikið úr áhættu þeirra, sem
fé eiga inni í sjóðunum. Hér á landi
kaupa sparisjóðirnir víxla eftir geð-
þótta stjórnenda sinna, án nokkurs
ábyggilegs eftirlits af hálfu hins op-
inbera. Má nærri geta hvort þannig
trygt fé er ekki margfaldlega hætt-
ara statt, en ef það stæði inni hjá
lífsábyrgðarfélagi, sem hefir fé sitt
standandi í slíkum eignum, sem
taldar eru hér að framan, og
dönskuni lífsábyrgðarfélögum ermeð
lögum skylt að hafa fé sitt stand-
andi í.
Á meðan að ekki er öruggara og
ábyggilegra eftirlit með sparisjóðum
vorum en nú er, virðist það ekki
mikið vafamál, hverju svara skyldi,
ef spurt væri, hvort sparisjóðir vor-
ir eða góð lífsábyrgðarfélög væri
oss betri fjársöfnunarstaðir. Svarið
hlyti að verða það, að lífsábyrgðar-
félögin væri oss margfalt betri. Þau
standa á margfalt traustari fótum —
þau standa undir margfalt örugg-
ara eftirliti — og hlutverk þeirra er
svo margfalt víðtækara og kosta-
meira en sparisjóðanna, að þar kemst
enginn samjöfnuður að.
Hr. C. Lund endar fyrirlestur sinn þannig:
»Að endingu vil eg aðeins táka
það fram, að það engan veginn hef-
ir verið meining mín að kasta hin-
um minsta yantraustsskugga á þá
sparisjóði, sem vel er stjórnað, eða
á nokkur hátt ráða mönnum frá að
ávaxta fé sitt í þeim.
Eg hefi aðeins viljað sýna fram á,
að sparisjóðirnir með engu móti geta
int það starf af hendi, sem lífsá-
byrgðarfélögin hafa gert að hlut-
verki sínu, sem sé: ávalt, og hvern-
ig sem á stendur, að hafa á reið-
um höndum fyrir fram ákveðna fjár-
upphæð, við fráfall hins líftrygða.
Allur sparnaður, í hverri mynd
sem hann er, er til gagns, bæði fyr-
ir hvern einstakan mann, og fyrir
mannfélagið í heild sinni. Og allar
stofnanir, sem hafa það markmið,
að venja menn á sparsemi, ættu að
mega eiga sér vísa hylli og samúð
allra góðra manna. En þar sem lífs-
ábyrgðarfélögin ein eru fær um að
inna það ætlunarverk af hendi, að
hafa áreiðanlega á takteinum fyrir-
fram ákveðna fjárupphæð á dánar-
degi hvers einstaks meðlima sinna,
og þar sem einnig hið eina, sem
hver maður veit með áreiðanlegri
vissu er það, að hann á einhvern
tíma að deyja, og að enginn fyrir-
fram veit hvenær dauðann ber að,
þá er það líka alveg sjálfsagt, að
lífsábyrgðarfélögin eiga ávalt að set-
jast skör hærra en sparisjóðirnir.
Sá, sem ekki hefir trygt afkom-
endum sínum lífsábyrgð, samsvar-
andi efnum og lifnaðarháttum sínum
og fjölskyldu sinnar, sá maður hef-
ir ekki ráð á að leggja í sparisjóð
aðra eða meiri peninga en þá, sem
mundu svara til þess, er hann þyrfti
að draga saman frá einum gjalddaga
til annars, til þess að halda lífsá-
byrgðarskírteini í gildi.«
EFTIRMÁLI.
Lífsábyrgðarfélagið »Carentía« er
stofnað í Kaupmannahöfn 22. júní
1903. Félagið er því fremur ungt.
En þessi ár, sem það hefir starfað,
hefir það áunnið sér almenna hylli
og mikil viðskifti. Hér á landi hóf
félagið starfsemi sína 1913. Nokkru
seinna fékk »Carentía« leyfi stjórn-
arráðsins til reksturs síns hér og
löggildingu á aðalumboðsmanni sírf-
um fyrir ísland. Félagið lét þá þeg-
ar snúa lögum sínum og trygging-
arskilyrðum á íslensku, og lífsábyrgð-
arskírteini þau, sem félagið gefur út
fyrir hérlenda tryggjendur, eru öll á
vorri tungu.
Aðalumboðsmaður félagsins hér
fór þegar í byrjun fram á það við
stjórn þess í Kaupmannahöfn, að
félagið ávaxtaði hér á landi þá pen-
inga alla, sem því greiddust af ís-
lenskum tryggjendum. Tók stjórn
félagsins þessari málaleitun mjög
vel, og litlu eftir að fengið var
leyfi Stjórnarráðsins til starfræksl-
unnar hér á landi var þetta sam-
þykt. Hefir »Carentía« síðan haft
reikning í Landsbankanum í Reyk-
javík. Ganga þar inn öll íslensk ið-
gjöld til félagsins, en enginn eyrir
fer út úr landinu. Varnarþing hefir
félagið og hér á landi, og landlækn-
irinn hér er yfirlæknir þess, að því
er íslenskar líftryggingar snertir. Fé-
lagið er því svo íslenskt, sem nokk-
urt slíkt félag getur verið, sem ekki
er stofnað af íslendingum á íslandi.
Þessi fáu ár, sem »Carentía« hef-
ir starfað hér á landi, hefir mönn-
um fallið vel að eiga við félagið.
Nýkomið
í verzlun
H. Hafliðasonar:
Veggfóður margar teg.
Fernis.
Gólfdúkur (Linoleum.)
Munntóbak.
Reyktóbak.
Chocolade margar teg.
Grænsápa.
Sjóklæði margar teg.
Kaffi brent og óbrent.
Kaffibætir.
»Carmen« vindlarnir aiþ.
Vindlingar.
og margt fleira nýkomið í
verz/un
Helga. Hafliðasonar
Tala líftryggjenda hér er orðin von-
um framar há, þegar þess er gætt,
að við eldri og þektari félög er að
keppa. Samkvæmt skýrslum þeim,
sem lögum samkvæmt ber að gefa
Hagstofunni íslensku um starfrækslu
lífsábyrgðarfélaga þeirra, er hér vinna
hefir tala tryggjenda og upphæð
tryggingarfjár í »Carentía« við hver
árslok verið sem hér segir:
31. desember 1913.
24tryggend. trygðir fyrir kr. 69000,00.
31. desember 1914.
50tryggend. trygðir fyrir kr. 177200,00
31. desember 1915.
82 tryggend. trygðir fyrirkr. 314700,00
Pessar tölur sýna Ijóslega vöxt
og viðgang félagsins hér á landi, og
að það á hér góðum vinsældum og
trausti að fagna.
Stofnendur og ábyrgðarmenn
»Carentía« eru allirvalinkunnirsæmd-
armenn. Nöfn margra þeirra eru
þekt hér á landi, og dettur engum
í hug að efast um hyggni, áreiðan-
leik og dugnað þeirra manna í hví-
vetna. Félagið stendur og undir eft-
irliti dönsku stjórnarinnar, og er í
því fólgin mikilvæg tyggingfyrir því,
að starfsemi þess sé í alla staði á-
reiðanleg og heiðarleg, svo að við-
skiftum þess sé engin hætta búin í
þá átt, að félagið geti ekki efnt skuld-
bindingar sínar gagnvart þeim.
Hér á landi er því miður líftrygg-