Fram - 25.08.1920, Page 1

Derbyost Bachstangerost
Goudaost Mysuost
kaupa allir í
M versl. Sig. Sigurðssonar.
X*UPPPfl
IV. ár.
Siglufirði 25. ágúst 1920.
34. blað.
t
Oddur Jónsson,
héraðslæknir í Reykhólahéraði, er
nýlátinn 61 árs að aldri. Hann var
fæddur 17. jan. 1850 í Pórorms-
tungu í Vatnsdal, sonur Jóns Jóns-
sonar bónda þar og Sigríðar Jóns-
dóttur konu hans. Oddur heitinn
útskrifaðist af latínuskólanum 5. júlí
1883 með I. eink. og af læknaskól-
anum 2. júlí 1887 sömuleiðis með
I. eink. Var fyrst læknir í ;,Vestur-
fsafjarðarsýslu, síðan í norðanverðri
Strandasýslu, þá í Barðastrandar-
sýslu og var veitt Reykhólahérað
um aldamótin. Hann var tvígiftur,
í fyrra sinn Halldóru Eyjólfsdóttur
Waage og í seinna sinn Finnbogu
Árnadóttur og lifir hún mann sinn.
Oddur heitinn var skarpgáfaður
námsmaður og lærður vel, eftir því
sem þá var taiið, enda altaf talinn
góður læknir.
Námsmenn og íþróttir.
—oo—
Rað er gamall og góöur siður að
taka sem svo til orða áður en veizt
er að einhverju málefni: Eg ætla
mér ekki að ráðast á málefnið sjálft,
því að eg er því sérlega hlyntur og
mér dylst ekki þýðing þess og yf-
irburðir o. s. frv. — en það eru
öfgarnar, sem eg vil vara menn
við.
Á þann hátt hyggjast menn munu
fá aðra á sitt mál og firra sig því
að verða sakaðir um ofstæki og
einstrengingshátt.
Eg skal leyfa mér að halda upp-
teknum hætti og vildi því sagt hafa
— áður en eg fer að hnífla íþrótt-
irnar — að það sé í raun réttri ekki
íþróttirnar sjálfar, sem eg ætla mér
að ráðast á. Eg er þeim fyllilega
meðmæltur - innan vissra takmarka
— og skil mæta vel þýðingu þeirra
og yfirburði. Rað eru aðeins öfg-
arnar, sem eg-------
Eg er þvi enginn ofstækismaður.
Og nú skulum við sjá til.
Hvað er það sem mest ber á í
dagblöðunum nú á tímum? Tvo
mánuði ársins rekast menn þar á
einstaka greinar bókmentalegs efnis
og jafnt og þétt má líka finna þar
ræðustúfa eftirjxezka þjóðmálamenn.
Sömuleiðis er rætt um það svo sem
hálfs-mánaðar-tíma ef einhverjir vís-
indamenn skreppa til Suður-Amer-
íku til þess að athuga sólmyrkva,
enda þótt athuganir þeirra og þar
að lútandi hugleiðingar séu hinar
sömu ár eftir ár. En þau hin sömu
dagblöð eyða langflestum dálkum
sínum undir íþróttirnar á hverj-
um einasta degi alt árið út í gegn.
Umtalsefnið er ýmist afburðamenn
ti! handanna, sem rjúka hver á ann-
an í Lundúnum, eða þá til fótanna
og sparka hver í annan í Kristjaníu.
— Þetta umtalsefni er óþrotlegt.
Hvers vegna eru dagblöðin svona
fjölorð um íþróttirnar?
Lesendurnir vilja svo vera láta,
svara þau.
En hvers vegna vilja lesendurnir
það ?
Blöðin hafa vanið okkur á það,
svara þeir sumir hverjir.
Við skulum ekki skifta okkur af
þeim ágreiningi, því að báðir partar
hafa nokkuð til síns máls.
En niðurstaðan er sú, að íþrótta-
greinunum er stráð um dagblöðin
eins og .sykri á pönnukökur. Nú
þarf enginn framar að ganga út og
hengja sig eða berja konuna sína
til þess »að komast í blöðin«. Hann
þarf ekki annað en stökkva upp í
loftið — og með það sama er hann
kotninn í blaðið ásamt nákvæmri
skýrslu um hæð og lengd stökks-
ins. En nú vilja nienn gjarnan sjá
sín getið á prenti — og svo fara
þeir að stökkva.
Það getur nú naumast hjá því
farið, að einhver stökkvi hæst eða
lengst. Þá er hann um leið orðinn
þjóðhetja og kongur allra stökla og
blöðin flytja mynd af honum í
hvert skifti sem hann stekkur. En
nú ber honum líka að höndum
reynslutími frægðarinnar og mikil-
leikans. Hann verður umfram alt
að æfa sig og venja — ganga,
standa, hlaupa, sitja, sofa og stökkva,
alt á vissum og hnitmiðuðuin tím-
um, hann má ekki lesa í rúminu,
ekki gera þetta og ekki hitt og svo
verður að nudda og núa, strjúka
og smyrja allan skrokkinn á hon-
um, rétt eins og hann væri einhver
daðurdrós frá miðöldunum en ekki
sportsmaður og hreystimenni síns
eigin tíma. Þetta er það sem kallað
. er áð vera listfengur íþrótta-iðkari.
Forvígismenn þessarar shreyfing-
ar« hafa tekið sér að einkunnar-
orðum: Heilbrigð sál í heilbrigðum
líkama.
Það er heldur en ekki glæsilegt.
En samt sem áður hlýtur hver
athugall maður að veita því eftir-
tekt, að fyrir þessum snjöllu for-
vígismönnum vakir einkum heil-
brigði líkamans. Heilbrigði sálar-
innar er búist við að komi og varð-
veitist af sjálfs dáðum, sé sálin að
eins látin afskiftalaus.
Og þeir eru heidur ekkert að
skifta sér af henni, eins og rétt er
af þeim. Það er ekki vert að vera
að fást við alóþekta hluti.
Það er ekki einu sinni víst, að
hún sé nokkur. Eg held nú bara,
að þeir séu hreint ekki til, sagði
strákurinn um Ameríkumennina hér
á árunum.
En hvað kemur þetta eiginlega
námsmönnunum við?
Nú-jæa, ekki er nú samt örgrant
um það. í Ameríku og Englandi,
sem við einkum tökum okkur til
fyrirmyndar, eru það aðallega náms-
mennirnir, sem beita sér fyrir íþrótt-
irnar og kappróðrarnir á Themsánni
eru einn aðalþátturinn í ensku stú-
dentalífi. Og Ameríkumennirnir —
því að þeir eru nú til, hvað svo
sem strákurinn sagði — þeir telja
sér auðvitað skylt, sem sannir Vest-
urheimsmenn, að ganga feti framar
en lærifeður þeirra.
Flestir munu hafa séð einhverjar
kvikmyndir af amerísku háskólalífi
og þetta »!íf« virðist þá vera inni-
falið í sífeldum, óslitnum íþrótta-
kappleikum. Erlendar símfregnir eru
líka stundum að fræða okkur um
amerísku háskólana, t. d.: »Harward-
háskólinn komst heila bátslengd
fram úr Yaleháskólanum« og verði
manni endur og sinnum litið í Ame-
ríkublað þá er altaf sama viðkvæð-
ið með feitletruðum fyrirsögnum:
»Skyldi heimsins mesti háskóla-
stökkull vera við Yale eða Har-
wardháskólann?*
»Háskóla-stökkull!« Já, einmitt
það!
Amerísku námsmennirnir eru vafa-
laust sprækastir allra námsmanna,
það er að segja þeir, sem ekki hafa
þá »hoppað« á sig kviðslit eða
hlaupið í sig hjartabilun eða fót-
brotnað í knattsparki eða skaðskemt
á sér andlitið í hnefaleik.
En eru þeir þá eins sprækir til
höfuðsins og æskilegt væri? Það
er sumt sem bendir til þess, að
svo muni ekki vera.
Embættismennirnir í hinni ame-
rísku dómsmálastjórn mundu fráleitt
vera smeykir við að fara í hnefa-
leik við hvern Bolsjevikka sem vera
skyldi, en það lítur að minstakosti
svo út, sem þeir hafi orðið alvar-
lega skelkaðir við þá tilhugsun að
berjast gegn Bolsjevikkastefnunni
og hliðra þeir sér því hjá þeirri bar-
áttu með því að gera Bolsjevikka
landræka.
Þegar menn lesa um allan gaura-
ganginn í ameriska herliðinu og
lögregluliðinu, er þeyttist um há-
nætur í brynjuðum bifreiðum í allar
áttir til að handsama og reka úr
landi alla gerbyltingamenn eða þá,
sem , grunaðir voru um slíkt, þá
dettur manni ósjálfrátt í hug, hvort
minni umbrot og ógangur hefði
ekki getað komið að sömu notum
eða betri — eða hvort þeir hávísu
amerisku lögspekingar mundu vera
búnir að gera svo mörg »hástökk-
in«, að þeir hefðu loksins »stökt«
öllu skynsamlegu viti út um lapp-
irnar á sér.
Enginn kann tveimur herrum að
þjóna, jafnvel þótt þeir séu eins
sámrýmdir og sál og líkami.
En hvort er nú námsmanninum
fremur áríðandi að læra að »hoppa«
eða hugsa? Vitanlega getur hann
lært hvorttveggja, en þó er þess að
gæta, að það er svo miklu auð-
veldara að læra að hoppa og miklu
greiðari aðgangur að blaðafrægð-
inni þá leiðina. Þess vegna er það
svo freistandi að h u g s a ekki nema
rétt til heimilisþarfa, en hoppa það
sem af tekur.
Nýlega var það til umræðu í stú-
dentafélaginu, hvar háskólinn mundi
vera bezt settur. Meðal annara ræðu-
manna var lautinant einn og var
sá ekki lengi að benda á heppileg-
an stað þar sem auðgert væri að
koma fyrir baðstað, sundtjörn, knatt-
leiks- og knattsparksflöt, skauta-
svelli, skíðabrekku, almennum í-
þróttavelli og þar fram eftir göt-
unum.
Það var einna líkast því sem
þessi lautinant áliti háskólann Vera
einhvers konar æfingastofnun undir
ólympisku leikina.
Slíkum manni hlýtur að renna
það til rifja að sjá, hve manneskj-
an úrkynjast óðum. Því að jafnvel
hinn leiknasti Ólympíu-afreksmaður
kemst ekki í hálfkvisti við miðlungs
Oórilla-apa, hvað íþróttir eða afl og
fimleika snertir.
* * * * *
* * * *