Helgarpósturinn - 24.04.1980, Page 20

Föstudagur 25. apríl 1980 —helgarpósturínrL.
Stór sýning og vel uppsett, segir Halldór Björrt m.a. i umsögn sinni.
hinna fjögurra stóru, Svla,
Dana, Finna og Norömanna.
Hlutfallslega eiga þó islenskir
flest verk, eöa 7 stykki. Aöeins
einn fulltrúi er fyrir hönd
Færeyja. Þaö ,er fallegt lands-
lagsverk ofiö, eftir Astrid
Andreasen Geyti. Þaö gefur þó
allt of litla hugmynd um list
Færeyinga i þessum efnum.
Hlutur Islendinga er ágætur.
Asgeröur Búadóttir er hér meö
tvö verk. Bæöi eru mjög sterk
og vandlega unnin. Þaö fer vart
á milli mála aö Asgeröur er i
fararbroddi Islenskra vefara,
svo persónulegur og kraftmikill
er still hennar. Hildur Hákonar-
dóttir, Guörún Auöunsdóttir og
Ragna Róbertsdóttir eiga allar
prýöisverk á sýningunni.
Greinilegt er aö yngri kynslóöin
er siöur en svo af verri endan-
um. Þorbjörg Þóröardóttir,
Gerla Geirsdóttir og Guörún
Þorkelsdóttir sýna allar mjög
persónuleg verk og ólik. Af
þessu má sjá aö engin einlinu-
stefna er I islenskri vefjalist,
heldur allmikil breidd, þrátt
fyrir fámenni stéttarinnar.
Þaö kom mér á óvart hve
styrkur Norömanna var mikill á
þessari sýningu. Verk Ingunnar
Skogholt, Speculatieter meö þvi
besta á þessari sýningu. Einnig
má benda á Sidsel C. Karlsen,
Sidsel Bryde, og Sole Lefstad
Auensen. Verk Kjell Gunvald-
sen, Soweto, er mjög sterk.
Finnar eiga einnig mjög
persónulega og góöa vefara.
Fannst mér Eliisa Salmi-Saslaw
og Maisa Turunen-Wiklund
einna bestar. Sviar og Danir
eiga sæg af góöum veflista-
mönnum. Pia Beronius-Allen,
Ingalill Gullers, Birgitta Modig
og Birgitta Nelson-Clauss
fannst mér bestar meöal Svi-
anna. Af Dönum fannst mér
Margrethe Agger, Jette
Brönnum, Nina Ferlov, Lone
Hansen og Nanna Hertoft bera
nokkuö af.
Ekki er hægt aö fjalla um
þessa sýningu án þess aö geta
verks Yosi Anaya fra Finnlandi.
In reverence for the Niger er
4x9m. langt batikverk fyrir
vegg og gólf. Þetta mónumental
verk er yfirþyrmandi, þar sem
það stendur I vestursalnum.
Sýningin er af þeirri stæröar-
gráöu aö erfitt er aö fjalla um
hana á Itarlegan hátt, en hún er
einnig of stór til aö fólk láti hana
fram hjá sér fara.
Barnabækur á barnaári
Nú þegar sumar fer I hönd
samkvæmt gömlu timatali og
haldiö er uppá þaö meö mikilli
barnahátið, bóksalar héldu
barnabókaviku vikuna sem leið
og veittu 10% afslátt á bama-
bókum og senn er von á aö
Reykjavikurborg úthluti ár-
legum bamabókaverölaunum,
þá er ekki úr vegi aö huga svo-
litiö aö bamabókaútgáfu á siö-
asta ári. Mun ég I þessum pisli
fjalla um frumsamdar Islenskar
bækur, en I næsta pisli veröur
fjallað um þýddar barnabækur.
Barnaáriö
Ariö 1979 var af Sameinuöu-
þjóöunum helgaö börnum og
menningarlegum og félags-
legum uppeldisskilyröum
þeirra. Skrifaöur var fjöldi
greina i blööog timarit, haidnar
ráöstefnur, fundir og sýningar,
þar sem f jallaö var um efni ár-
sins. Ekkihef ég neina tölu á þvi
hvaö mörg orö hafa fallið um
efnið, en þau skipta áreiöanlega
bllhlössum. Og allir voru heldur
jákvæöir og bentu á margt sem
betur mátti fara. En þegar viö
svipumst um og reynum aö
mæla afraksturinn er um harla
snauöan garö aö gresja. Ætli
fari ekki eins og um kvenna-
áriö....orö, orö, orö og ekkert
frumsamdar islenskar bækur.
Þar af eru 3 veigalitil fjölrit
þannig aö réttara er aö tala um
10 bækur. Þetta er svipaður
fjöldi og undanfarin ár jafnvel
Iviö færri, á meöan þýddu
bækurnar veröa fleiri og fleiri
meö hverju árinu sem liöur.
Raunveruleikasögur
Fjórar barnabækur sem
komu út á siöasta ári eru raun-
veruleikasögur sem gerast I
okkar nútimasamfélagi og
fjalla um ýmis vandamál og aö-
stæöur sem margir þurfa aö
gli'ma viö i sinu hversdagslifi.
Raunsæisstefnan sem nú er al-
mennt uppi i bókmenntum
hérlendis viröist einnig vera
rikjandi hjá barnabóka-
höfundum.
Þrjár þessara bóka gerast á
Stór-Reykjavikursvæöinu. Eru
þaö Lyklabarn eftir Andrés
Indriöason, Mamma i upp-
sveiflu eftir Armann Kr.
Einarsson og Júlia og Snorri
eftir Onnu K. Brynjúlfsdóttur.
Þessar bækur eru þó mjög
ólikar.
Lyklabarn fjallar fyrst og
fremst um samskipti barns og
foreldra sem ekki hafa tima til
aö sinna barninu. Hér er fyrst
ogfremst um lýsingu á ákveönu
„Þaö nær ekki nokkurri átt aö einungis tvö og stundum þrjú bókaforlög skuli sýna einhverja marktæka
viöieitni til aögefa út frurnsamdar Islenskar barnabækur...” segir Gunnlaugur m.a. igrein sinni.
gamalmennis, I þessu tilfelli eru
þaö Afi og Agnarögn, afa-
stelpan. Hér er fjaliaö á afar
nærfærinn hátt um vandamál
gamals fólks, réttleysi þeirra
sem ekkert eiga nema hjarta-
gæsku og tillitsleysi vélræns
neyslusamfélags viö fólk og
náttúru.
Mér finnst Agnarögn bera af
þessum bókum bæöi vegna þess
hve atburöarás og persónu-
sköpun er haganlega fléttuö
saman viö hugmyndimar sem
aö baki liggja og ekki siður
vegna þess látlausa en fallega
stils sem er á þessari sögu.
Ævintýri
Þrjár batmabækur komu út á
siöasta ári sem flokka má sem
ævintýri og eru þar af tvær
dýrasögur.
Búálfarnir eftir Valdisi
óskarsdóttur er evintýri sem
hefur um sig raunveruleika-
ramma. Lýst er samskiptum
Svenna og búálfanna og er þetta
fyrst og fremst skemmtileg frá-
sögn af kátlegum atvikum án
þess aö mikiö fleira sé i frá-
sögnina spunniö.
Veigameiri er dýrasagan
Feröin til sædýrasafnsins eftir
Jón frá Pálmholti. Þar fléttast
saman skemmtileg og lifandi
persónusköpun og margskonar
fróöleikur um land og náttúru.
Hin dýrasagan er Skottlöng
eftir Hauk Matthiasson. Er
þetta músasaga þar sem per-
sónusköpun er bæöi einföld og
undarleg, þar sem eiginleikum
dýranna er jafnvel snúiö viö frá
þvi sem eölilegt má teljast.
Hér mætti einnig bæta viö
bókum Þrastar J. Karlssonar
Þrælar soldánsins og Ógnvald-
urinn þar sem dýr eru aöalper-
sónur. Bækur Þrastar eru til-
raun til aö búa til .spennandi
smábamareyfara og eru aö
minu viti hinar hroðalegustu
bækur, hvort sem tekur til per-
sónusköpunar, hugmynda sem
aö baki liggja eöa stils.
Unglingasögur
Tvær unglingasögur komu út
á slðasta ári. Eru þaö Goggur
vinur minn eftir Armann Kr.
Einarsson og Stroku-Palli eftir
Indriöa Úlfsson.
Þessar sögur eiga þaö sam-
eiginlegt aö yfir þeim er raun-
veruleikablær og þær eiga aö
gerast I raunveruleikanum.
Hinsvegar eru ævintýrin sem
unglingamir lenda I meö þeim
ólikindum aö slikt kemur aldrei
fyrir neinn. Einnig er persónu-
sköpunin afkáraleg þar sem
mikiö ósamræmi er á milli hug-
myndaheims og vitsmuna-
þroska persónanna annars-
vegar og hinsvegar þess sem
þeirgera og eru aö fást viö. Þeir
eru barnalegir i hugsun en full-
orönir i geröum og út úr þvi
kemur eitthvaö allt annaö en
unglingur.
Leikrit
Ekki má gleyma þvi aö bóka-
forlagið Iöunn sýndi þaö lofs-
veröa framtak aö gefa út á bók
bamaieikritiö óvita eftir Guö-
rúnu Helgadóttur.
Þykir mér trúlegt aö krakka-
hópum sem sifellt eru i vand-
ræöum meö aö finna leikrit til
aö leika finnist gott aö hafa aö-
gang aö Óvitum þvi hæglega má
leika einstaka þætti úr þessu
leikriti.
Afrakstur
Þegar við litum yfir útgáfu
frumsaminna islenskra barna-
bóka á siöasta ári kemur i ljós
aö af þessum 13 bókum eru
aðeins 5-6 sem segja má meö
sæmilega góöri samvisku aö séu
þokkalega góöar bækur. Maður
á kannski aö gleöjast og þakka
guöi fyrir aö enn skuli þó koma
út slikar bækur. En ég er ekki
svo litillátur. Þaö nær ekki
nokkurri átt aö einungis tvö og
stundum þrjú bókarforlög skuli
sina einhyerja marktæka viö-
leitni til aö gefa út frumsamdar
islenskar barnabækur. A þessu
eru til ýmsar skýringar, en
flestar þeirra eru ómerkilegar
afsakanir sem ég tek alls ekki
gildar, geröar til aö fela þann
sannleika sem er kjarni mál-
sins: þaö er gróöavænlegra aö
gefa út erlendar glansmynda-
bækur og þaö er sú gróöavon
sem stendur næst hjarta flestra
útgefenda.
— G.Ast.
Myndlist_________.____
eftir Halldór Björn Runólfsson
inlega dómnefnd aö ræöa og
valdi hún úr verkum allra land-
anna. Vegna óhentugleika þess
fyrirkomulags, var skipuö dóm-
nefnd I hverju landi, sem annast
skyldi val til sýningarinnar.
Voru þaö Höröur Agústsson,
Hrafnhildur Schram og Magnús
Pálsson sem sáu um val á
Islensku verkunum. Siöan er
starfsnefnd frá' hverju landi,
sýningarskráin vönduö og
greinargóö, auk þess sem ljós-
mynd er af hverju verki ásamt
sma'pistli um hvern sýnanda.
Þaö heföi veriö gaman aö fá for-
málana þýdda á islensku, en
slikt er efalaust aukaatriöi.
Sýningin er stór (nærri 100
verka) og er hún vel uppsett,
þannig aö verkin njóta sin ágæt-
lega. Langmest ber á verkum
Bókmenntir_________
eftlr Gunnlaug Astgelrsson
gerist, nema helst aö nokkur
kvenfélög úti á landi létu reisa
minnisvaröa um landnáms-
konuna i héraöinu til minningar
um eilift strit konunnar i land-
inu. Aö visu hef ég ekki ennþá
heyrt hreyft þeirri hugmynd aö
bömum veröi reistur sérstakur
minnisvaröi , svo eftir standi
einhver áþreifanlegur árangur
bamaársins.
Bókaútgáfa
Maöur heföi núgetað átt von á
aö bókaútgefendur tæk ju sér tak
og reyndu aö efla innlenda
barnabókaframleiöslu á árinu.
Aö visu sýndi eitt forlag, Mál og
menning, þessu áhuga og efndi
til barnabókasamkeppni.Þó aö
það framtak sé lofsvert er þaö
ekki nóg. Útgefendum ber siö-
feröisleg skylda til aö halda
uppi framleiöslu innlendra
barnabóka og ef þeir sinna þvi
ekki eins og menn ætti hrein-
lega aö gera þaö áö lagalegri
skyldu þeirra.
A siðasta ári voru gefnar út
eitthvaö á annaö hundraö
barnabækur (mér hefur ekki
tekist aö fá nákvæma tölu en
trúlega er 120 nærri lagi). Af
þessum fjöida eru aöeins 13
ástandi aö ræöa og brugöiö upp
heldur dapurlegri mynd sem þvi
miöur er aiit of sönn.
Mamma i uppsveiflu gerist
meira i heimi barna. Þaö er
bamahópur sem sagan fjaliar
um og lýst er daglegu amstri
þeirra. Þessi saga er i rauninni
hversdagsævintýri, ævintýri
sem alltaf eru aö gerast i kring-
um okkur ef viö höfum augun
opin. Saman viö er siöan fléttaö
umfjöllun um ýmis vandamál
sem snerta bæöi börn og full-
orðna. Mér finnst þessi bók
veröa ein af bestu bókum
Armanns Kr.
Júlia og Snorri er svolitið
annars eölis þar sem hún er
samin sem byrjendabók i lestri.
En um hana er svipaöur raun-
veruleikarammi og hinar tvær
og tæpt á ýmsum málum, en
aöalviöfangsefniö er aölögun
tökubarns úr fjarlægu landi aö
islenskum aöstæöum og viö-
brögö umhverfis við dökkum
hörundslit þess.
Fjóröa raunsæisbókin gerist
úti á landi, þó I bæ eöa þorpi,
Agnarögneftir PálH. Jónsson.I
þeirri bók er aöalviöfangsefniö
þaö innilega samband sem
skapast getur milli barns og
Norrænir vefarar sýna
Nordisk textiltriennal
1979—1980, eöa Norræn vefjalist
fyllir nú sali Kjarvalsstaöa og
ganga. Þetta er önnur sýning
sinnar tegundar, sú fyrri var
haldin árið 1976. Eins og nafniö
triennal bendir tU, er um aö
ræða sýningu sem haldin er á
þriggja ára fresti. Norræn
vefjalist er farandsýning og
kemur nú frá Þórshöfn, eftir aö
hafa þrætt hin Norðurlöndin.
Upphafiö aö þessu samstarfi
um Norræna vefjalist varö áriö
1974. Fyrsta sýningin áriö 1976
var meö óllkum hætti og sú sem
nú er haldin. Þá var um sameig-
sem sér um uppsetningu verk-
anna á hverjum staö fyrir sig.
I formála aö sýningarskrá,
rekur Nanna Hertoft i stórum
dráttum sögu þessa samstarfs,
sem styrkt er af Norræna menn-
ingarsjóönum. SiÖan rekur
Marianne Erikson sögu vefnaö-
ar á Noröurlöndum og bendir á
hve rik aö vefnaöarlist Skandi-
navia er. Bendir hún t.d. á stór-
an hiut tslands á miööldum,
þegar vefnaöarlist var stærstur
þáttur myndlistar okkar. Siöan
fjallar Beate Sydhoff um þróun
veflistar á Noröurlöndum
siöustu árin. Þannig er