Haukur - 14.03.1898, Síða 2

58
HAUKUR,
I. 15.— 16.
fjekk ágætiseinkunn við prófið. Ágætar gáfur — já,
þær hafði hann auðvitað; en ef til vill vegur nafnið
— ef til vill vega auðæfin nokkuð á vog þeirri, sem
staðbetri fróðleikur, en hans, hefir verið veginn á,
og ljettvægur fundinn.
Það er sagt, að Gunnar læknir sje lánsamur mað-
ur, og ánægður með lífið, og jeg get svo vel trúað
því. Sllkum mönnum, sem honum, veitist svo Ijett
að gleyma. Þær stúikur, sem fyrir hans aðstoð dróg-
ust lítið eitt dýpra niður í saurinn, þær koma víst
aldrei, til þess að krefjast hefnda — lítið eitt meira
eða lítið eitt minna, hvað gerir það til?
En það var einu sinni drengur einn, svo barns-
lega góður 0g giaður — kemur hann aldrei 0g ber
að dyrum, þegar alit er kyrrt og hljótt heima fyrir
— þegar náttmyrkrið grúfir yfir öllu, og allt, sem
lífsanda dregur, sefur? Kemur hann þá aldrei, og
starir brostnu augunum sínum, sem einu sinni ijóm-
uðu af eldlegum áhuga, fjöri og saklausri gleði —
starir þeim á þig, og bærir um leið helbleiku var-
irnar sínar:
»Hún var dýr vináttan þín, Gunnar — — —«
Nei, nei, hann kemur aldrei — Gunnar iæknir
er hraustbyggður og taugasterkur, og sjer því ekki
svipi.
En ef jeg tæki mömmu við hlið mjer, ef við
kæmum heim til hans, hún og jeg, eins og við lítum
nú út, og heimtuðum líf Henriks af hendi hans?
Æ — jeg gleymi því, hver Gucnar er — hann
myndi ekki láta sjer bregða við það.
Nei, við bíðum; en sá kemur tíminn, að við kom-
um, og heimsækjum hann. Þegar allir aðrir færa
honum blóm 0g vingjarnleg huggunar- og hluttekn-
ingar-orð, þá líðum við öll hægt og hljóðlega inn til
hans, mamma Henrik og jeg, nemum staðar við sótt-
arsæng hans, og þá — ef ekki fyr — skal hann heyra
hið skelfilega: »Vei, vei!« — Já, vei þjer, sem ollir
því hneyksli, er varð þrem mönnum að gæt'uráni
og bana.
Líf 0g hamingja þriggja manna...............sá
mylnusteinn verður að líkindum nægilega þungur.
Neistar.
Að eins guð og englarnir geta verið áhorí'endur í
leikhúsi lífsins; vjer hinir aliir höfum hver sitt hlutverk
í leiknum.
Jeg vil f'eginn hlusta á sannfæringu hvaða manns
sem er; en vænt þætti mjer, að þú tranaðir sem minnst
í'ram efasemdum þínum; jeg heíi meira en nóg af þeim
sjálíur.
Sá, sem ekki þolir, að honum sje andmælt, hann vill
hvorki að sínar skoðanir sigri, þegar hann hefir rjett fyrir
sjer, nje heldur að hinar röngu skoðanir hans vetði sigrað-
ar af öðrum.
Þegar einhver kvaitar undan því, að enginn kæri sig
um hann, og að hann sje aðstoðarlaus og einmana í
þessum kærleikssnauða og eigingjarna beimi, þá væri
rojög skynsamiegt af honum, að spyrja sjálfan sig, hvað
hann hafi eiginlega gert til þess, að aðrir skuli kæra sig
um bann, og vera vingjarnlegir við hann. Það er venju-
legast svo, að þeir, sem barma sjer mest, hafa sjálfir
minnstu góðu komið til leiðar.
Erelsi þýðir ekkert annað, en það, að hver maður
hafi leyfi til þess, að nota sÍLa meðiæddu hæfileika, án
þess, að gamiar venjur eða aðrar óeðlilegar takmarkanir
sjeu því til fyrirstöðu. Slíkt frelsi er sannarlegjhnoss; en
það kemur manninum ekki að mjög miklu liði. Það á-
kveður að eins, frá hvaða depli hann eigi að hefja kapp-
hlaup lífsins. Það veitir manninum leiksvið, til þess að
leika á, en segir honum skkert um það, hvaða hlutverk
hann eigi að taka í leiknum, eða hvernig hann eigi að
leika það. Að þessu f’rá teknu, er allur verknaður lífs-
ins allt annað en frelsi; hann er að eins sífelld röð af
eintómum takmörkunum. Allt skipulag er takmörkun,
og skipulag er að eins annað nafn tilverunnar.
(J. S. Biackie.)
Dagar iðjuleysingjans eru ekki annað, en and-
vökunætur.
Það eru smámunirnir, sem bæði skapa og eyðileggja
hamingju líf'sins. (Md. de Stael.)
Það eru tveir andstæðir fiokkar: einn, sem vill drottna,
og annar, sem fkki viil iáta drottna yfir sjer. Erelsið er
mitt á milli þeirra. Sá einn er frjáls, sem hvorugum
flokknum er háður; hann velur sjer stöðvardepil mitt á
milli flokkanna, og svo hátt uppi, að hann hefir það-
an ótálmað útsýni yfir rifrildisbardaga þeirra.
(M. Goldschmidt.)
Þann mann, sem aldrei hefir orðið fyrir neinu óláni,
vantar ævinlega eitthvað.
Þjáningarnar og reynzlan eru hinir beztu, en jafnframt
hinir hörðustu, kennara mannanna.
Margir velgerðamenn líkjast lækninum, sem horfði á
mann, er var að drukkna, og — tók upp hjá sjer miða
ogritblý, til þess að skrita meðalat’yrirsögn handa honum.
Fyrirvitring einn var Jögð þessi spurning: »Hvað er
frelsi?« og hann svaraði: »Góð samvizka!« (Hippel.)
Talaðu aldrei illa um náunga þinn, ef þú ert ekki
viss um, að það sje einber sannleikur; og vitir þú með
vissu, að það sje sannleikur, þá spyr þú sjálfan þig fyrst,
hvers vegna þú segir frá því.
Ef til vill er ekkert algerlega satt, jafnvel ekki
þetta.
Getir þú gert nokkuð gott í dag, þá frestaðu því ekki
til morguns.
Yjer höfum ætíð nóga peninga til að kaupa oss
skemmtabir og munaðarvöru; það eru að eins nauðsynjar
vorar, sem vjer getum ekki keypt oss vegna peningaleysis.
Það er sagt, að ágirndin sje rót alls hinns illa, og —
þó er hún einhver helzti vegurinn til þess, að afla pen-
inga og annara fjármuua. Og það vita þó allir, að pen-
ingar og fjármunir eru aðal-leiðendurnir til álits, upphefð-
ar og metorða, og álit, upphetð og metorð lastar þó eng-
inn — heldur þvert á móti. Skyldi það þess vegna ekki
vera tungan, sem á mestan þáttinn í því, að lasta ágirnd-
ina? Og skyldi það ekki öllu fremur vera ágirnd annara,
heldur en ágirnd sjálfra vor, sem vjer mannanna börn á-
lítum rót alls hinns illa ?
Menn ættu aldrei að blygðast sín fyrir að játa, að
þeir hafi haft rangt fyrir sjer, því að það er eiginlega
ekki annað, en að segja með öðrum orðum, að þeir sjeu
orðnir skynsamari í dag, heldur en þeir voru í gær.
Frelsi og ánauð etu að eins nöfn á einni dyggð og
tinum Jesti; og dyggð þessi og löstur eru að eins komin
undir vilja mannsins, því að enginn er í ánauð, et' vilji
hanns er f'rjáls. I ánauð er maðurinn, þótt líkami hans
sje frjáls, ef' sálin er í fjötrum; en frjáls er hann, þótt
líkaminn sje í fjötrum, ef sálin er frjáls og óháð.
(Epictet.)
Það er ekkert það til, sam von eða ótti kemur
manninum eigi til að trúa.
Allir vilja gjarnan komast í einhverja góða stöðu en
fæstir vilja leggja neitt til muna á sig, til þess að komast
i hana.