Tíminn - 31.03.1917, Blaðsíða 3

TÍMINN
11
Kaupirðu g-óðan hlut, þá
mundu hvar þú fekst hann.
Fiskimenn! Látið luktina lýsa ykkur
til Sig"vir|óiis. Þar fáið þið alt
sem þið þurfið á bátinn ykkar. Svo sem
Línur, Tauma, Öngla, Lóð
og öll áhöld af beztu tegund. Notið
tækifærið áður en alt selst.
Munið að beztu kaupin gerið þið i
verzlutt Signrjins fétnrssonar, Qajnarstrsti 16.
En víðar þarf að nota kol en í
skipum, og væri það stórfeld fram-
för ef hægt væri að vinna almenn-
ingi í kaupstöðum og þorpum það
eldsneyti er með þyrfti í landinu
sjáfu. Og drjúga atvinnu mundi af
því leiða.
Að sjálfsögðu er skortur á hent-
ugum tækjum til kolanáms í stór-
um stíl, en í bráð yrði að tjalda
þvi sem til er.
Forfeður vorir vopnuðu þræla
sína og húskarla með forkum og
bareflum, er hendi voru næst, ef
verja þurfti bæinn fjandmönnum.
Nú verður að fara eins að til þess
að verjast kola og eldneytisskort-
inum.
Fað er vitanlegt að til þess að
nokkru verði hrundið í framkvæmd
í þessu efni, þarf annað hvort að
mynda öflugt hlutafélag, eða að
landsstjórnin taki málið á sína
arma og hrindi þvi í framkvæmd.
Að visu verður fyrst að fá vissu
um það, að lýsingin á kolunum
sé rétt, bæði hvað gæðin snertir
og fyrirferð þeirra í fjallinu, og
þá einnig um aðstöðu við að vinna
þau, en hún er líka sögð góð.
Einstaklingar taka »upp mó«,
því skyldu ekki með samtökum
verða »tekin upp« kol, fyrst þau
eru fyrir hendi, og nauð rekur
eftir.
Ósennilega strandar á þvi, að
fleytu vanti til þess að koma kol-
unum umhverfis landið, ef þeim
yrði náð upp á annað borð.
Leifur Kristjánsson.
Dieselskipin.
Heimurinn er svo sem ekki bú-
inn að bíta úr nálinni með þennan
ófrið, þótt friður komist á. Fjár-
munalegur ófriður verður aldrei
ægilegri en einmitt þá. Verður ó-
mögulega hjá því komist. Ófriðar-
þjóðirnar neyta þá allra bragða til
þess að koma sem allra mestu af
fjármunalegu byrðunum yfir á
aðrar þjóðir, og ekki síst hlutlausu
þjóðirnar, sem óneitanlega margar
hverjar hafa safnað auði á ófriðn-
um.
Eitt úrræði Englendinga í þessu
efni, verður eflaust að leggja háan
toll á kolin. Og vísast að Þjóð-
verjar geri það líka.
Væri þá ráð að hafa vaðið fyrir
neðan sig, að svo miklu leyti sem
þvi verður við komið, og sneiða
sem mest hjá augljósu hættunum,
hinar verða okkur nógar, fjárhags-
lega erum við ekki það miklir fyrir
okkur.
Er ált við það, að i tæka tíð
yrði hugsað fyrir því, að komist
yrði af án kola að svo miklu leyti
sem verða m'ætti.
Er þar mikils vert um skipin,
þau eyða svo mikiu af kolum.
Nú er það vitanlegt, að Danir
urðu til þess hérna um árið, að
benda á leið sem vel hefir þótt
efast, þegar þeir smíðuðu hafskip
með vélum er knúðar eru steinolíu,
hin svo nefndu Dieselskip.
Slík skip hljóta að ná mikilli
útbreiðslu strax eftir ófriðinn, og
væri ekki úr vegi að við íslending-
ar hefðum það á bak við eyrað að
eignast þess konar skip sem fyrst.
Því miður munu þau óftáanleg
sem stendur, ekki látin fól þau
sem til eru, en ef einhver leið væri
til þess að tryggja okkur þau fyr
en síðar, þá ætti að gera það. All-
ur er varinn góður.
Talsvert af fiskiskipaflotanum ís-
lenzka notar sleinolíu í stað kola,
og mótorskip taka æ meiri og meiri
framförum. Von er um það að til
séu í landinu kol sem almenning-
ur geli notast við til eldneytis. Og
þá ætti kolahræðslan heldur að
auka áhuga manna um rafmagns-
framleiðslu í þessu landi, sem um
munaði.
Xaupjélagið Ifekla.
Kaupfélagið Hekla á Eyrarbakka
hefir nýlega haldið aðalfund, og
fer hér á eftir útdráttur úr skýrslu
félagsins síðastliðið ár.
Ársviðskiftin.
Vöruleifar frá f. á......Kr. 85.562.77
Keyptar vörur á árinu. . — 128.436.67
Samtals kr. 213.999.44
Af þessu selt á árinu . . Kr. 137.112.61
Vöruleifar til næsta árs . — 76.886.83
Samtals kr. 213.999.44
Efnahagurinn 31. des. 1916.
Eignir.
Útl. vöruleifar -f- 20°/o. . Kr. 61.509.47
Innl. —»— -f- 5°/o. . — 181.86
Skuldir innl. viðskifta-
manna......................— 40.476.12
Skuldir erl. viðskifta-
manna......................— 21.45
Peningar á vöxtum og i
sjóði......................— 20.124.08
Hlutabréf i Eimskipafél.
íslands....................— 1000.00
Húseign, land, bryggja,
skip og áhöld..............— 31.034.41
Samtals kr. 154.346.89
Skuldir.
Erl. viðskifamenn.......Kr. 35.671.82
Innl. —»— ......— 8.690.93
Lánstofnanir...............— 21.274.69
Stofnfé félagsmanna ... — 56.495.91
5°/o vextir af stofnfénu. . — 2.823.79
Varasjóður.................— 12.066.58
Hússjóður..................— 4.273.93
Fyrir óséðu skuldatapi . — 1000.00
Til varasjóðs 2°/o af úrs-
arði.......................— 240.98
Óráðstafaður hagnaður . — 11.808.26
Samtals kr. 154.346.89
Þess má geta í sambandi við
skýrslu þessa, að hagur félagsins
hefir orðið vonum meiri þegar
þess er gætt, að fiskileysi var aust-
anfjalls síðastliðina vetrarverlíð,
meira en langoftast áður, og enn-
fremur þegar litið er á það, að
vöruskip félagsins fórst þegar fé-
lagið vantaði vörur til útsölu hvað
tilfinnanlegast.
Má þvi gott heita, að félagið
skuli geta borgað 6V20/0 vexti af
stofnfé, og 12% af skuldlausum
vörukaupum félagsmanna, auk 800
kr. dýrtíðaruppbótar til kaupfé-
lagsstjórans og venjulegra varúðar-
útgjalda.
Er þarna auðsær hagnaðurinn
af kaupfélagsvezlun, því að vöru-
verðið stenzt hinsvegar samkeppni
kaupmannaverzlana. Enda lýsir
hugur félagsmanna sér bezt í því,
að á aðalfundi var hafið máls á
því, að félagið treysti á sjálft sig
um vöruflutninga á þessum erfiðu
siglingatímum, og keyptu til þess
skip. — Er þegar hafin fjársöfnun
til skipakaupanna meðal félags-
manna og þær sagðar mjög góðar,
í einum hreppi höfðu t. d. 7 bænd-
ur lagt fram sínar þúsund krónurn-
ar hver.
Jíýar byggingaraðjerðir.
Gömlu sveitabæirnir úr grjóti og
torfi eru nú horfnir á hálfu land-
inu, og innan skamms verða þeir
líklega úr sögunni. Timburhúsin
voru næsta sligið. Dýr voru þau,
köld, óholl og endingarlítil. Hafa
þau nú lifað silt fegursta. Stein-
steypan er nú efst á baugi, en
mörg verða þar misstignu sporin.
Kunnáttan um form og efni helzt
til víða af skornum skamti. Spáð
hefir því verið að flest fyrstu steypu-
húsin yrðu eftir nokkra stund
varla nothæf nema til heygeymslu.
En menn eru alt af að leita að
nýungum.
f hitteð fyrra flaug sagan um
Norðmanninn sem bygði úr heyi,
mó og ýmsu rusli einskonar steypu-
hús, sem var sterkt og hlýtt. Það
gat ekki brunnið. Því var velt og
það gat ekki sprungið.
Eini núlifandi islenzki bygginga-
meistarinn, Guðjón Samúelsson
kynti sér þetta, en leizt eigi á skil-
málana sem fylgdu. Norðmaðurinn
vildi fá mikið fé af hverju húsi,
sem bygt var eftir hans! aðferð.
Þar að auki virtist Guðjóni sem
norska aðferðin ætti ekki A'ið hér
á landi, nema með verulegum
breytingum. En þetta tilefni varð
til þess að liann fór að gera til-
raunir sjálfur, í hjáverkum sinum
milli þess, sem hann sá um bygg-
ingu á stórhýsi því, sem verið er
að reisa hér á brunarústunum,
Hann vill reyna til þrautar hvort
ekki megi að minsta kosti byggja
hér smáhýsi úr leir, mó og kalki,
með ódýrum bandefnum. Ef til
vill yrðu slíkir steinar beztir í
innveggi, til hita. Ef til vill tekst
að gera þá svo úr garði, eða þekja
þá svo haglega að utan með vatns-
heldum efnum, að þeir þoli öll á-
hlaup íslenzkrar veðuráttu. Um
það verður ekki fullyrt nú. Til
þess þarf langan tíma og marg-
háttaðar tilraunir. En þó er óhætt
að fullyrða það, að flestir, sem séð
hafa tilraunasteinana hjá Guðjóni
gera sér miklar vonir um, að hér
sé verið að leita fyrir sér á rétt-
um vegi.
Væntanlega verða allir sammála
um, að hver einasta smábreyting
til bóta í húsgerðarlist okkar, spar-
ar landsmönnum stórfé. Og hver
stórbreyting sparar miljónir. Þess
vegna liggur mikið við, að til-
raunum á þessu sviði verði
haldið áfram til þrautar, þó að
þær kosti nokkurt fé. Hingað til
hafa tilraunir verið gerðar í smá-
um stíl. En von bráðar kemur að
því, að reisa þyrfti dálítið hús til
þess að mæta kröfum veruleikans.
En til þess mun hr. G. S. ekki
hugsa fyr en hann hefir þrautreynt
fjölmargar aðferðir í smærri stil.
Verður vikið að þessu máli oft-
ar hér í blaðinu, og fleiru, sem
því viðkemur.
Fréttir.
Tíðin með stirðara móti þessa
viku, frost í vikubyrjun með
norðanátt, brá svo til austanáttar
og frostleysu, en á fimtudagsnótt-
ina rauk hann upp á norðan með
kólgu og talsverðri veðurhæð.
Dettur mönnum jafnan ísinn í hug,
þegar svo viðrar, en dkkert hefir
samt til hans spurst.
Siglingarnar. Gullfoss og ís-
land hafa fengið heimild til þess