Tíminn - 07.08.1919, Side 2

258
TÍMIN N
r
1

í II. og III. hefti þ. á. sem nú er að koma út, birtist
ritgerð um verslunarmálin eftir Héðin Valdimarsson, þar
sem Ijóslega er markaðar aðallínur í verslunarmálum
samtíðarinnar erlendis og þó einkum hér á landi. Eng-
inn sem vill fylgjast með í því sem er að gerast í
íslenskum verslunarmálum, getur komist af án þess að
kynna sér þessa grein.
Verð 2 kr. séu keypt 50 eintök eða fleiri, kr. 2,25
fyrir alt að 50 eintökum. í lausasölu kostar árgangur-
inn 3 krónur. — Heftin eru 4 á ári.
Algreiðsla Skólavörðustíg' 25.
Sími 749.
neitt. Og stjórn og landlæknir
gera ekkert.
Og nú koma nýjar talandi tölur,
áberandi tölur, enn þyngri dómur
en nokkru sinni hefir áður verið
kveðinn upp.
í ár ætlar innflutningur áfengis
»til lyfja« að fara enn langar leið-
ir fram úr því sem var í fyrra.
Tollurinn af þessum varningi
fyrir það sem liðið er af þessu ári,
er þegar orðin 10 — tiu — þúsund
krónum hœrri en fgrir alt árið i
fyrra, og auk þess er fullgrt að 16
— sextán — þúsund litrar áfengis
séu vœntanlegir i þessum mánuði.
Er þá svo komið að um hendur
lyfjabúða og lækna, fer nú »til
lyfja«, talsvert meir en helmingur
af venjulegum ársinnflutingi af
áfengi, áður en bannlögin gengu
í gildi
fað er dáfalleg heilbrigðisráð-
stöfun af læknum landsins.
Hér í blaðinu hefir ávalt verið
sagt og skal enn sagt, að mjög
margir læknar eru saklausir af því
að misnota sjálfir þessa heimild.
En þar eð læknastéttin hefir
ekki tekið það í sínar hendur að
bæta úr þessu reginhneiksli, þá
verður hún öll samsek um að
ekki er úr því bætt.
Og þyngsta ábyrgðina ber sá
læknirinn sem barði þessa heim-
ildví gegn á alþingi 1915, gegn
vilja landlæknis, og er það Magnús
læknir Pétursson.
Hann kvaðst þá vera að gera
bannlögin »vinsælli, réttlátari og
framk væm anlegri«.
Þetta eru hans eigin orð.
Hann sagði að það ætti að refsa
þeim íæknum sem misnotuðu
heimildina.
Hvað gerir haun nú?
Það berast að honum böndin
fyrstum manna. —
Frumvarp um bannlagabreyt-
ingar liggur fyrir þinginu.
Verður það að koma þar með
að hrinda þessu máli í lag.
Eru menn þó vondaufir um að
þetta glundroðaþing beri nokkra
gæfu til að leiða þetta til lykta.
En þá koma kosningar og þá
sker þjóðin úr um þetta.
Og ekki er það það versta að
lögbrjótarnir gangi svo langt í lög-
brotunum að ekkert undanfæri
verði að taka í taumana. Má svo
brýna deigt járn að bíti.
Frá Englandi.
London 29. júlí 1919.
I.
»Friður á vígstöðvunum, strið
heima fyrir« segja ensku blöðin
að séu þau orð sem best lýsi
ástandinu á Englandi nú sem
stendur. Og vissulega hefir ekki
í nærfelt 100 ár verið jafn mikil
ókyrð í hinu enska þjóðfélagi og
uúna. Allir sjá að nú eru að koma
aldahvörf í sögu hins breska ríkis,
en engin veit hvert stefnir.
Pegar útlendingur kemur til
Englands nú á dögum, eru verk-
föllin eitt hið fyrsta sem hann
verður var. I ótal atvinnugreinum
eru verkföll, stundum út af engu,
að því er best verður séð. Verka-
mennirnir koma ekki til vinnu
einn góðan veðurdag, og gera enga
grein fyrir hvernig á því standi.
Vinnuveitendur þegja og bíða einn
eða tvo daga. Svo koma verka-
mennirnir aftur og verksmiðjan
tekur til starfa á nýjan leik. Eftir
skamman tíma koma svo ný verk-
föll og ný barátta.
Orsakir verkfallanna eru vafa-
laust margar og mismunandi, en
víst er, að Bolschevickar vinna
kappsamlega að því að útbreiða
skoðanir sínar meðal breskra
verkamanna og eiga þeir án efa
sök á nokkrum hluta af þeirri
ókyrð, sem nú ríkir hár. Annað
mikilvægt atriði er í þessu máli,
er að á meðan á ófriðnum stóð
knúði Lloyd George verkamenn-
ina til að vinna sem mest að
mögulegt var, en sá þeim fyrir
afar háu kaupi. Nú eftir að ófrið-
urinn hætti og stjórnin hætti að
hafa eftirlit ineð atvinnurekstrinum^
hefir kaupið ekki lækkað, en
vinnutíminn verið styttur í mörg-
um atvinnugreinum og flestar lífs-
nauðsynjar lækkað eitthvað í verðL
Verkamenn hafa alment miklu
meira fé milli handa, en þeir þurfa
á að halda til sinna daglegu út-
gjalda, en í staðinn fyrir að leggja
skildingana í sparisjóðinn, ‘taka
þeir sér nokkra daga frí frá vinnu,
og þegar þeir eru búnir að eyða
því sem þeir höfðu, þá taka þeir
aftur til vinnu. Svona gengur það
koll af kolli. Öllum ber saman um
að þetta háttarlag sé mjög algengL
einkum meðal hinna lægstu stétta.
Lang hættulegast af þessum verk-
föllum er hið mikla kolaverkfall í
Yorkskíri, sem enn stendur yfir.
Orsök þess var sú, að þegar vinnu-
tíminn í námunum var styttur í
vor, þá voru samin lög (eða reglu-
gerð) um hver skyldi bíða hallann
við, að framleiðslan minkaði.
Sumir héldu því fram að bæði
námueigendur og verkamenn ættu
að bera hallann, og reglurnar hafa
verið stöðugt þrætuepti í alt sum-
ar. Núna um miðjan mánuðinn
heimtuðu kolanámumenn í York-
skíri, að stjónin viðurkendi skiln-
ing þeirra á reglunum. Ráðherrann
sem málið heyrði undir neitaðL
og næsta dag lögðu 100,000 verka-
menn niður vinnuna fyrirvaralaust
og án þess að leita frekari samninga.
Verkfallið breiddist nú út um
ýms kolahéröð annarstaðar á Eng-
landi. Skip stöðvuðust hundruðum
saman í höfnum af kolaleysi.
Stjórnin neyddist til þess að banna
útflutning af kolum. Var þetta all-
Um vegagerd.
Eftir
Guðmund Ólafsson á Lundum.
Pá gera skal nýjan veg getur
meðal margs annars komið til í-
hugunar, hvort af tvennu skuli gera,
að vanda hann sem best þegar í
upphafi, eða hitt, að gera hann
að eins viðunanlegan til bráða-
birgða. Með hinu fyrra mælir það,
að vegurinn endist betur og við-
hald hans verður ódýrara, enda
alt af ánægjulegra og fegurra, að
leysa verk vel af hendi, heldur en
illa. Kostnaðarmunurinn á því, að
gera vandaðan veg og hinu, að
gera laklegan veg, mun og oft ekki
þurfa að vera meiri en svo, að
hann er vel tilvinnandi og marg-
borgar sig í ódýrara viðbaldi, ef
um það er hugsað frá byrjun. Pó
getur það komið fyrir, að áslæða
sé til að hafa síðari aðferðina og
er það þá er bráðþörf er á vegi,
en of lítið fé fyrir hendi til þess,
að geta gert hann bæði fljótt og vel.
Hvor aðferðin, sem höfð er í það
og það sinnið, er þó einsætt, að
gera allar brýr og meiri háttar
rennur svo vandaðar og tryggilegar,
að þær séu hagkvæmar til notk-
unar og varanlegar, og einnig það
að leggja veginn þar sem hentugast
er, kostnaðarminst og lögulegast.
Samkvæmt vegalögum vorum eru
sumir vegir lagðir á kostnað lands-
sjóðs, en síðan taka sýslurnar við
þeim til viðhalds. Sanngjarnt hefði
verið, að sýslunefndir hefðu ein-
hverja umsjón yfir lagningu þeirra
vega. En það er ekki. Petta gerði
þó ekki mikið til, ef vegirnir væru
að upphafi gerðir svo, að vel væri
viðunandi, þótt ekki væri meira
ílagt. En út af þessu sýnist mjög
hafa borið, og það jafnvel án þess,
að nokkuð hafi við það sparast,
og þá er sýslubúum þeim er hlut
eiga að máli vorkun, þótt þeir
þykist ósanngirni beittir og þyki
hart undir að búa, svo þakklátir
sem þeir annars væru fyrir það,
að hafa fengið veg. Til þess að
finna þessum orðum mínum stað,
skal eg nú nefna nokkur dæmi
hér á Borgarfjarðarbrautinni, ekki
af því, að eg álíti hana neitt ver
gerða en aðra vegi, heldur af því,
að eg er henni best kunnugur og
ætla mér ekki að segja annað en
það, sem eg ætla að standa við,
og býst við að geta sannfært hvern
heilskygnan og óvilhallan mann
um, ef á þarf að halda.
Eg byrja þá á svokallaðri Eski-
holtssneið. Par hagar svo til, að
þegar komið er yfir Gufuá, blasir
við slétt mýri, hið álcjósanlegasta
vegarstæði, og virðist því hefði átt
að vera einsætt að halda veginum
þar áfram beina stefnu á Galtar-
holtsmela, þar sem vegurinu nú
liggur um þá, en í staðinn fyrir
það hefir verið lögð lykkja á leiðina,
suður fyrir mýrina og þar upp á
allhátt holt, en norðan í því holti,
þar sem niður af því þurfti að
komast, voru standklettar efst og
snarbrött skriða frá þeim niður á
jafnsléttu. Skarð var í kletta þessa
vestan til, sem komast mátti'um,
varð svo að fikra sig með veginn
fram með klettabeltinu efst í skrið-
unni, en hún var of brött og of
mjög uppslegin að klettunum tii
þess, að þar gæti fengist nóg rúm
fyrir veginn, var þá það ráð tekið
að sprengja úr klettunum og breikka
með því skriðuna, þar til nægilegt
rúm fekst undir veginn, og þar
með var þá komin hin nafnfræga
Eskiholtssneið og sú brattasta
brekka, sem til var á allri braut-
inni, og hefir hún auk brattans
og króksins þann mikla ókost, að
í hverri sunnan og útsunnan kaf-
aldsgusu verður hún illfær af fönn
og oft ófær, ef upp hana þyrfti að
fara með þung æki. Hvað mikið
þessi sneið með sprengingu hefir
kostað, veit eg ekki með vissu, en
æði mikið hlýtur það að hafa
verið, því verkamanna-flokkurinn
milli 10 og 20 manns, mun hafa
verið í henni meiri part vorsins,
eða alt til sláttar. Hér hefir því
vegurinn, að því er eg fæ séð, al-
veg að þarflausu verið gerður dýr-
ari, verri, ljótari og lengri en á-
stæða var til, og er eiginlega alveg
óskiljanlegt hvað valdið hefir. Og
eins og sneið þessi er oft ill yfir-
ferðav á vetrardag, þá getur það