Tíminn - 07.08.1919, Page 4

260
TlMINN
í fjarveru
minni — í o: þrjár vikur
— hefir hr. Jónas Jónsson
kennari frá Hriflu, ritstjórn
blaðsins á hendi.
Afgreiðsla blaðsins í Lauf-
ási verður opin frá kl 10
til 12 og 1 ,til 6.
Tr. Þórhallsson.
til handa, frá þjóðinni. Hafa um
það efni staðið langar sennur í
þinginu og venjulega endað svo
að bankinn hefir haft sitt fram, og
það því fremur sem hann er nú
orðinn stórveldi í landinu. Gróði
bankans síðastliðið ár var hálf
önnur miljón króna, og fer veldi
hans sívaxandi. Á þing og stjórn
undir högg að sækja til hans um
lán ástundum, og á þá erfiðara
með en skyldi, að halda stöðugt
fram sjálfsögðum kröfum þjóðar-
innar móti bankanum.
Síðasta herbragð frá hendi
vina íslandsbanka er það, að
semja nú fyrir hans hönd við þing-
ið, um það að landið fái aftur
þann hlut af seðlaútgáfuréttinum,
sem bankinn hefir talið sér fremur
til byrði en hagnaðar (það sem er
umfram 2J/2 miljón) gegn því að
verða að kalla má óháður öllu
eftirliti íslenskra stjórnarvalda og
því nær gjaldfrjáls til landsþarfa.
Nefnd sem stjórnin hefir sett til að
rannsaka málið ræður til kaup-
anna. í nefnd þeirri voru: M.
Guðm. þm. Skagfirðinga, Þorsteinn
Þorsteinsson hagstofustjóri og Pétur
Ólafsson kaupm. Ef fylgt verður
ráði þeirra, myndi stórt spor vera
stigið í áttina til að gveiða fyrir
yfirtökum erlendra fésýslumanna á
gangur er og þá er sama af hvaða
átt blæs úr því geilin er komin,
en vetrarhlákur sjaldan svo langar
að slíkar stórfannir fari í þeim.
Til allrar hamingju hefir þetta þó
ekki orðið nærri því á hverjuin
vetri, sérstaklega hefir það ekki
komið að neinni sök núna 2—3
síðustu veturna, enda hafa það
verið sérstakir snjóleysisvetrar, og
svo eru einnig áraskifti að því
hvað snjóinn keyrir saman í stór-
fannir og af hvaða áttum. En það
hefir Sigurður á Haugum sagt mér,
gamall maður og athugull, sem alið
hefir mestan aldur sinn þarna
með fram Gljúfurá, ýmist ofar eða
neðar og er því allra manna kunn-
ugastur ánni, að þó að leitað sé
með henni allri frá upptökum að
ósi, þá sé hvergi hægt að finna
annað eins aðfenni og þarna. JÞetta
segist hann hafa sagt verkfræð-
ingnum, en það hefir þá ekki ver-
ið tekið til greina. En hvað hefir
nú mönnunum gengið til að hafa
brúna þarna. Fyrir minum og eg
held flestra kunnugra manna sjón-
um, var þó völ á góðu og tryggi-
íslenskum atvinnuvegum. Munu
verða leidd rök að því í næstu
blöðum. * *
Vökur og ojjsreyta.
Eftir tilmælum háseta á botn-
vörpungunum íslensku, er lcomið
fram frumvarp í þinginu, um að
hásetar á skipum þessum eigi rétt
á 8 stunda hvíld á sólarhring. Er
þar vitanlega átt við, þegar um
veiðar er að ræða, en eigi þegar
sérstaklega stendur á, svo sem
björgun skips úr háska o. s. frv.
Ástæðan til þess, að hásetarnir
óska verndarlaga um þetta efni,
er sú, að þeir hafa verið mjög
þrælkaðir á undanförnum árum.
Timunum saman hafa skipstjór-
arnir knúð mennina til að leggja
saman nætur og daga við vinnuna,
þar til vesalings mennirnir hafa
hnigið niður örmagna af þreytu
við vinnuna eða matborðið. Hjá
þessum skipstjórum hefir þeirri
reglu verið fylgt, að krefjast þess,
að hásetarnir ynni, meðan þeir
gætu staðið uppi, ef að útgerðinni
væri hagur að slíku áframhaldi.
Skipstjórarnir hafa því nær ó-
takmarkað vald yfir hásetunum,
meðan verið er á sjónum. Dugir
því ekki að mögla. Hraustir menn
þola slíka vinnu nokkur missiri.
En þegar heilsan er farin, þá er
skift um. Kaupið lækkar og nýir
menn fylla skarðið og fara sömu
för. Stundum verður óánægjan með
þessi vinnubrögð svo mögnuð, að
h.eilar skipshafnir ganga af skipi,
til að forða fjöri úr beinni hættu.
Gerðust dæmi af því tægi nú s. 1.
vor, enda mun vökuánauðin sjaldan
hafa verið meiri en þá.
Sagt er að mál þetta muni eiga
fleiri andstæðinga en vini í þinginu.
leglegu brúarstæði nokkru neðar
og það víðar en á einum stað.
Ef brúin hefði verið höfð þar,
hefði verið sloppið við aðfennið
og aðra áðurnefnda annmarka.
Vera má að brúin hefði orðið
lítið eitt dýrari þar. En eg get ekki
trúað því að það hefði munað svo
rniklu að ekki væri það margfald-
lega tilvinnandi. Eg segi þvi sama
hér og um Eskiholtssneiðina að
það er að eins límaspurning hve-
nær brúin verður færð þaðan í
burtu, eða þá ef það álíst betra,
að hækka hana svo mikið að
vegurinn frá henni gæti legið beint
yfir holtið að austaverðu, ofantil
við skaflinn, með þvi mætti líklega
einnig losna við svellbunkan að
vestanverðu. Annaðhvort af þessu
tvennu verður að gera, en hvert
ódýrara verður skal eg ekki um
segja, þó þykir mér sennilegra að
úr því sem komið er muni það
verða ódýrara að hækka hana þar
sem hún er. En þessi umbót bíð-
ur ef til vil þeirrar áherslu að
manntjón verði þarna í gljúfrinu,
og margt hefir eins ólíklegt borið
við eins og það, að þess þurfi ekki
lengi að bíða. (Frh.)
Kennslustarfið
við fræðsluhérað Mosvallahrepps,
í Vestur-ísafjarðarsýslu, er laust
til umsóknar fyrir næstkomandi
skólaár. Laun samkvæmt gildandi
lögum um laun barnakennara.
Um kenslustarfið geta sótt tveir
kennarar.
Umsækjendur snúi sér til við-
komandi fræðslunefndar, skriflega
eða simleiðis, fyiir 10. sept. næst-
komandi.
21. júlí 1919.
Fræðslunefnd Mosvallahrepps.
Gengur sumum til ókunnugleiki á
málinu, og muni þeir ílestir. En
þar að auki eru til í þinginu menn,
sem eru fylgjandi þessum þræla-
dómi af eigingjörnum hvötum.
Kröfur sjómannanna eru full-
komlega réttmætar í alla staði. —
Meðferðin á hásetunum hefir verið
ill og óiúannleg. Þó ekkert mælti
með kröfum þeirra um slcaplega
hvíld annað en almennar mann-
úðar- og drengskapar-hugmyndir,
þá væru þær meiri en nógu þungt
lóð á metuuum hjá öllum sæmi-
lega hugsandi mönnum, til að vera
með frumvarpi þessu.
í*ar við bætist, að alheims-
reynsla og vísindalegar tilraunir
hafa sannað, að það er vinnu-
veitendum mestur gróði, að unna
starfsfólki sínu hæfilegrar hvíldar
og aðbúðar. Langur og óreglulegur
vinnutími og ónógur svefn, dregur
fjör Og þrótt úr hverjum manni,
og sé þannig haldið áfram árum
saman, er heilsan farin, og úr-
kynjunin handviss í afkvæmunum.
Þannig mæla þrjár höfuð-ástæður
með verndarlögum fyrir hásetana
á togurunum. Fyrst eru almennar
mannúðarkröfur. í öðru lagi sú
margsannaða staðreynd, að reglu-
leg hvíld og svefntími er óhjá-
kvæmilegí skilyrði þess, að vinnan
verði arðsöm. Lögverndunin er þess
vegna sérstaklega eftirsóknarverð
fyrir vinnuveitendur. í þriðja lagi
er þjóðfélagið aðili. Það er því fá-
tækara og veikara, sern fleiri
hraustir menn eru gerðir heilsu-
veiklaðir með heimskulegum vinnu-
aðferðum. Á þess herðar kemur
byrðin, þegar sjúkdómar og úr-
kynjunin fer að herja á landið. Og
vegna þjóðfélagsins er það skylda
Alþingis, að taka i taumana og
samþykkja lögnemdan svefntíma
fyrir háseta eins og frumv. mælir
fyrir jafnvel, þó að mannúð og
þjóðhagslegar ástæður viðvíkjandi
afrakstri vinnunnar kunni að vera
léttar á metunum hjá sumum sem
þar eiga hlut að máli.
Erlendis hafa fyrir löngu verið
sett lög um þessi efni, hjá öllum
siðuðum þjóðum. Fyrir 10 árum
var lögbannaður lengri vinnutími i
bresku kolanámunum en 8 stundir
á sólarhring. Þótti það þá hámark
þeirrar áreynslu, sem Ieggja mætti
að skaðlausu, á hrausta menn, við
þá erfiðu vinnu. Drenglundin og
hagsýnin hafa alstaðar nema á
íslandi leitt löggjafana inn á þá
braut, að setja nákvæmar reglur
til að vernda heilsu og starfsafl
þjóðarinnar.
J. J.
Fréttir.
Tíðin. Endalausar úrkomur og
kuldar. Eru þeir teljandi sólskins-
dagarnir á þessu sumri. — Afar-
mikil síldveiði alt af fyrir norðan.
Dönskn knattspyrnumcnnirnir
komu með Gullfossi á mánudags-
kvöld. Var þeim fagnað með sam-
komu í Iðnaðarmannahúsinu um
kvöldið. Fyrsti knattspyrnuleikur-
inn fór fram í gærkvöldi, og léku
menn úr félögunum Val og Víking
á móti Dönum. Var veður svo ilt
að trauðla var unt að leika, út-
synningshrynur og kuldi. Fóru svo
leikar, að Danir unnu og skoruðu
7 mörk en íslendingar ekkert. —
Var sá munur síst meiri en verð-
skuldaður.
Leikurinn var afbragðsgóð lif-
andi mynd af muninum á viti
og striti. íslendingarnir lögðu
mikla meira á sig, hlupu miklu
meira, keptust miklu meira við
og lögðu sig sannarlega alla fram.
En það kom fyrir ekki. Danirnir
léku af svo miklu meira viti, að
svo hlaut að fara sem fór. Þeir
gáfu sér tíma til að heyra og at-
huga hvert þeir ættu að koma
hnettinum næst og það brást varla
að hver maður var ávalt á hinum
rétta stað, og þeir kunnu vel að
skifta með sér verkum.
Það er íslendingum engin skömm
að bíða lægri hlut fyrir þessum
lcnattspyrnumönnum, því að þetta
eru afbragðsgóðir leikmenn. Að
vísu má búast við því, að úrvals-
liðið, sem keppir á föstudaginn,
haldi betur velli, en það munu
flestir telja öldungis víst, sein
sáu leikinn í gær, að það muni
bíða greinilegan ósigur. Og það á
að bíða ósigur, því að það er ekki
eins vel viti borið um knattspyrnu
eins og þessi danska sveit.
Knattspyrnan er einhver hin
besta allra íþrótta, vegna þess,
að hún á eigi síður að æfa hug-
ann en Iíkamann. Höfuðlærdóm-
urinn, sem islensku knattspyrnu-
mennirnir eiga að nema af Dön-
um í þetta sinn er að leika með
meira viti. Þá hliðina af knatt-
spyrnu-uppeldinu eiga þeir eftir að
nema að miklum mun. Og þegar
það er numið megum við gera
okkur bestu vonir um knattspyrnu-
menn okkar, því að þeir sýndu
það, að þeir hlupu ágætlega, eru
ótrauðir, óragir og þolnir í besta
lagi.
Ritstjóri:
Tryggvi Þórhallsson
Laufási. Simi 91,
Prentsmiöjan Gutenberg.