Tíminn - 08.05.1920, Side 4

82
TlMINN
AOal-mloð á hlandi
fyrir hina nafnkendu
Gyldendals bókaverslun,
í Kaupmannahöfn
hef eg undirritaður nú fengið.
Nýjar bækur verða mér sendar jafnskjótt og út koma,
og forði af bókum ávalt fyrirliggjandi á staðnum. Bók-
salar fá bækur til útsölu eftir vild.
Fjölbreyttasta úrval á landinu af alls konar merkisbókum.
Bókamenn, gerið svo vel og lítið inni

Laug'aveg- 4. — Reykjavík.
hvöt, og lýsingin á hverri hvöt
fyrir sig fremur laus.
Loks telur höf. stigin í þróun
viijans þessi: eðlishvöt — fýsn —
tilhneiging(l) og ástríðu, en gleym-
ir þvl stiginu, sem einna mest er
komið undir, hugðastiginu, svo og
því, sem ætli að vera aðalviðfangs-
efni hverrar uppeldisfræði, að sýna
fram á, hversu eigi að fara að
innræta börnum og unglingum
hugðir þær, sem geti helst haft
siðbætandi áhrif á hvatir þeirra
og sveigt þær í »samfelt kerfi sið-
ferðilegrar skapgerðar«. Raunar
eru holl ráð og góðar bendingar
um þetta víðsvegar um bókina,
en hér hefði höf. þó getað lært
mikið og margt af bók Mc. Dougall’s:
Social Psychology, og bók
hans sjálfs hefði þá orðið miklu
betri, orðið veruleg uppeldisfrœði,
ef hann hefði lagt aðaláhersluna á
að sýna fram á þetta.
Eg hefi nú með nokkrum orð-
um bent á það, sem mér þólti
áfátt við bók sr. Magnúsar. Er
þetta ekki mælt af neinum kala
til hans né bókar hans, heldur
þvert á móti. Eg .vildi meira að
segja óska, að bók sr. Magnúsar
seldist upp sem allra fyrst, svo að
honum entist heilsa og aldur til
að endurbæta hana. Því að lengi
getur gott batnað. Og satt að segja
treysti eg engum manni betur en
sr. Magnúsi til þess að skrifa upp-
eldisfræði, er tali lil hjartnanna og
hafi siðbætandi og göfgandi áhrif
á liina upprennandi kynslóð. En
það mun þessi bók vissulega hafa,
livernig svo sem á hana er litið
frá sálfræðilegu sjónarmiði.
Læt eg svo af minni hálfu út-
rætt um þetta mál.
Ágúst H. Djarnason.
^OFgin eilífia
eftir
all j^ainÆ.
»Já, en enginn veit neitt með
fullri vissu, því að það urðu engin
réttarhöld. En þeir breyttu allir
um nöfn«.
»Hvers vegna?«...........tautaði
Rossí veikróma.
»Hversvegna? Af því að það var
búið að sakfella þá alla hér og
þess var kralist að þeir yrðu fram-
seldir. En þetta vitið þér miklu
betur en eg. Gamli vinur yðar í
London gekk líka undir fölsku
nafni«.
»Pað er mjög sennilegt — þótt
eg haíi ekki vitað það«.
»Sagði hann yður það aldrei?«
»Ekki beinlínis. Hann gat ekki
treyst öllum til fulls og lil þess
að koma i veg fyrir svik og upp-
ljóstan« ....
»Það er öldungis rétt. Djöfullinn
er alstaðar á ferð. En eg er hissa
á því að þessi gamli vinur yðar,
sem var yður eins og faðir, skuli
ekki hafa trúað yður fyrir öllu
áður en þið skilduð« ....
»Pað kann að hafa verið ætlun
hans og þá hefði eg ekki nú . . .«
Davið Rgssi greip hendi um
ennið og fór aflur að ganga fram
og aftur. Blaðasali kallaöi niður á
torginu og Brúnó skundaði ofan
að ná í blaðið.
Það var orðið alveg dimt. Stjörn-
urnar skinu skært og í órjúfandi
kyrð niður úr dimmblárri hvelf-
ingunni. Davíð Rossí reyndi að
láta frið næturinnar ná inn í sál
sína, en það var árangurslaust.
Endurminningarnar hertóku hann
á ný. Hann stóð í London undir
glerhvelfing járnbrautarstöðvarinn-
ar og eimreiðarnar kvinu alt í
kring um hann, Hann var að
kveðja gamlan mann. »Vertu sæll,
sonur minn. Eg mun skrifa þér,
þá er tíminn er kominn og þú
færð þá ef til vill það að lieyra,
sem kemur þér á óvart. Verlu sæll.
Guð fylgi þér«. — Og alt varð aft-
ur kyrt, andlitið hvarf, röddin
þagnaði; fangelsisdyrum er lokað
fyrir lifandi manni og opnast aftur
fyrir líki. — önnur mynd birtist.
Hann var í Róm og maður sem
verið hafði fangi á Elbu, hitti
hann i þinginu: »Egflytyður síð-
ustu orð deyjandi manns«, sagði
sá og lét af hendi litinn böggul.
»Hann mátti dveljast utan fang-
elsisins, átti garð, ræktaði blóm og
gaf börnunum, en hann mátti ekki
skrifa bréf og það voru hafðar gæt-
ur á póstinum«. Það var gammó-
fónplata í bögglinum og var skrif-
að utan á: »Fáist D. L. sjálfum í
hendur — viti Davíð Rossí ekki
hvar hann er, þá að gera að engu«.
Tíber-elfan rann undir fótum
hans með hraða sem líktist hinum
órólegu hugsunum hans. Það sem
barst með straumnum var svo ægi-
legt að hann þorði ekki að skoða
það. En um leið og klukkan sló
átta, fanst honum hann heyra rödd
sem sagði:
»Vertu hughrausturl Kannaðu
leyndardóminn til þrautar! Guð er
öllu ofar!«
Elena var að hátta Jósef litla þá
er Rossí kom ofan. Brúnó var að
lesa blaðið og las hátt ummælin
um hina nýju Pompadour og ná-
kvæma frásögn um ræðu Rossis á
torginu.
Davíð Rossí sneri við honum
bakinu og gekk inn í dagstofuna.
Eldur brann á arninum og vegna
geðshræringarinnar hrökk hann við
er hann sá logann speglast í glugg-
anum og horfa á sig eins og gló-
andi auga. Hann opnaði grammó-
fóninn. Hann tók plötuna út úr
skrifborðsskúlfu sinni og lét hana
á grammófóninn. Síðan lokaði hann
dyrunum og sneri lyklinum í
skránni.
VII.
»Elene«, sagði Brúnó, »eg ætla
ofan, til að lesa greinarnar fyrir
föðurþinum.VesalingsDonnaRóma;
eg er hræddur um að hún verði
að hypja sig burt. . . En það er
að sjá að hr. Rossí telji sig glæpa-
mann, eftir andlitinu á honum að
dæma. Það er langt síðan annað
eins hefir við borið, að sjálf hetja
dagsins skuli bera sig þannig . . .«
Og Brúnó fór ofan, en Jósef litli
var ófáanlegur til að fara upp að
hátta, nema Davíð frændi bæri
hann upp. Elena vonaðist eftir að
Rossí kæmi aftur og Jósef lagðist
á legubekkinn á meðan. Það leið
og beið og drengurinn fór að dotta
og sofnaði. Móðirin sat fyrir fram-
an hann og breiddi ofan á hann.
Hún hrökk upp við það að hún
heyrði rödd innan úr dagstofunni.
Pað var ekki Rossi sem talaði. Pað
var veikari rödd og óskýrari. Var
einhver inni hjá honum? Hver-
vegna hafði hún ekki heyrt barið
að dyrum? Hún reyndi að hlusta,
en heyrði að eins orð á stangli.
Pá heyrðist önnur rödd, sem hún
þekti vel, og það var titringur og
sársauki í röddinni: Eg sver það
við Guð í himnunum!«
Það var rödd Rossís. Það fór að
fara um Elenu. Við hvern var hann
að tala. Hann fór einn inn. Hann
sat einn inni í myrkrinu og þó
heyrði hún tvær raddir. Hávaðinn
heyrðist aftur. Hún heyrði suð og
því næst þessa ókunnu rödd. Nú
skildi hún að það var grammó-
fónninn. En henni var aftur órótt
þá er hún heyrði sársaukann í
rödd Rossís, er hann tók fram í
hvað eítir annað. Hann var í
mikilli geðshræringu. Ósjálfrátt
læddist hún að hurðinni og hlust-
aði, og heyrði mjög ógreinilega:
»Davíð!« sagði röddin, .... »þá
er þetta kemur þér 1 hendur . . .
í hinni miklu sorg minni . . . .
þú mált ekki misvirða bæn mína
.... hvað sem þú afræður . . .
vertu mildur við barn mitt . . . í
Guðsfriði sonur minn . . . afmái
dauðinn ekki .... lijálpara og
árnaðarmann á himni . . . í Guðs-
friði!«
Rossí tók fram í klökkur við og
við og endurtók: »Eg sver það viö
alt sem heilagt er!«
Elena þoldi ekki mátið lengur.
Hún herti sig og barði að dyrum.
Hún varð að berja aftur áður en
hún fékk svar.
»Hver er þar?«
»Pað er eg, Elena. Er eitthvað
að yður, Eruð þérveikur, hr. Rossí?«
Hún heyrði að skúffa var opnuð
og lokað aftur og Davíð Rossí
opnaði dyrnar og kom fram. Hann
leit við um leið og hann kom út
eins og hann ælti von á ósýnilegri
hönd innan úr mjnkrinu. Hann
var mjög fölur og slórir svitadrop-
ar voru á enni honum, en hann
brosti og sagði:
»Hefl eg gert yður hrædda,
Elena?«
»Pér eruð veikur! Setjist og fáið
yður að drekka«.
»Pakka yður fyrir, . . . þetta er
gott. Nú líður mér vel, en það var
leitt að eg gerði yður hrædda. Eg
bið yður að brjóta ekki heilann
um þetta. Og verði eg stundum
eitthvað undarlegur bið eg yður að
hafa ekki orð á því«.
»Pér þurfið ekki ' að biðja mig
um það«.
Elena reyndi að hugsa um
annað.
»Litið á Jósef. Hann var aftur
óþekkur og vildi ekki hálta fyr en
þér kæmuð og bæruð hann upp«.
»Vesalingur litli«, sagði Rossí
og gekk að legubekknum. En það
var eilthvað raunalegt i svipnum
og hann sneri sér við:
»Hvar á Donna Róina heima?«
»í Trinila de Monli nr. 18«.
»Hvað er klukkan?«
»Hún mun vera yfir hálf niu«.
»Við skulum koma barninu í
rúmið«.
Hann tók hendi undir hinn sof-
andi dreng og ætlaði að fara að
lyfta honum upp, þá heyrðist fóta-
tak í stiganum og hratt barið að
dyrum.
Pað var gamli Garíbaldistinn,
berliölðaður og móður.
»Pabbi!« kallaði Eleua.
»Pað er húnl Hún er að koma
upp sligann«.
Á næsta augnabliki stóð skrúð-
klædd kona f ganginum; það var
Donna Róma.
»Get eg fengið að lala við lir.
Rossí«, sagði hún, en svo kom hún
auga á hann og það var eins og
hana sundlaði.
Davíð Rossí roönaði út undir
eyru. Hann gekk áfram eitt skref
og hneigði sig og gekk á undan
henni inn í dagstofuna.
»Gerið svo vel að koma inn.
Elena kemur þegar með lampann.
Eg kem aflur að vörmu spori«.
Pví næst tók hann Jósef í fang
sér og bar hann í rúmið, hlúði
vel að honum sló krossmark yfir
enni honum, gekk þvi næ*t aftur
í stofu sina og var því likasl sem
hann gengi í svefni.
Frá útlönduin.
Verkföll eru enn töluverð í Dan-
mörku, einkum meðal sjómanna
og þeirra verkamanna, sem vinna
að fermingu skipa. Heflr það eink-
um komið hart niður á bændum,
þar eð margar vörur þeirra þola
illa geymslu. Hafa samvinnufélögin
það við orð, að annast sjálf út-
flutninginn, ef ekki linnir verk-
föllunum.
— Málaferli hafa staðið lengi í
Frakklandi gegn Cailleaux fyrver-
andi forsætisráðherra. Var hann
sakaður um landráð. Var hann
sakfeldur og dærndur í 3 ára fang-
elsi, en var talinn hafa afplánað
það í gæsluvarðhaldinu og var þvi
látinn laus.
— Kapp prófessor, sá er var
annar aðal-maðurinn í þýsku gagn-
byltingunní, ílýði til Sviþjóðar og
hefir fengið leyfi fyrir landvist.
— Danir eiga að taka við yfir-
ráðum i nyrsta atkvæða-umdæmi
Suður-Jótlands hinn 5. þ. m. —
Annað umdæmið, Flensborg, verð-
ur látið fylgja Pýskalandi áfram,
eins og atkvæðagreiðslan gaf úr-
skurð um.
— Ráðstefna Bandamanna hefir
nú skorið úr um skipun ýmissa
landa í Austurlöndum. Gyðinga-
land og Mesopótamía, eiga að
hverfa undir enska forsjá, en Sýr-
land undir franska. Þá eiga Grikkir
að hirða Tyrkjalönd i Norðurálfu,
önnur en sjálfan Miklagarð og er
ekki úr þvi skorið enn hvað um
hann verður. Loks hefir einstök-
um ríkjum verið leyft að semja
sérstaka friði við Bolchevicka.
— Amundsen heimsskauta-
farinn norski er sagður hættur
við för sína til norðurheims-
skautsins.
— Stór ráðstefna er nú haldin
í Lundúnum um endurreisn Mið-
Evrópu. Hafa Bandamenn sam-
þykt að lána Þjóðverjum hráefni
og peninga til að styðja þýska
iðnaðinn. Aftur á móti er hert á
kröfunum um að Þjóðverjar af-
vopni herinn.
Fréttir.
Tíðin. Brugðið er til betri tíðar,
í bili a. m. k., froslleysur og still-
ur siðustu dagana, en úrkomu-
laust. Afladrögð hafa verið ágæt
viðast undanfarið. í Veslmanna-
eyjum t. d. heiir aldrei annar eins
afli borist á land í einni vertíð.
Skipaforðir. Gullfoss er á leið-
inni frá New-York. — ísland fór
til Englands í fyrradag.
Umsækjendur um Helgafells-
prestakall eru prestarnir, sfra Páll
H. Jónsson á Svalbarði í Pislil-
I>akbarorð.
Eg sem hefi orðið fyrir þeirri
sáru sorg, að missa fyrst mann
minn og svo uppkomna einkadótt-
ur á eftir, finn mér bæði ljúft og
skylt, að votta hér með hr. hjálp-
ræðisherformanni á ísafirði Oddi
Ólafssyni, mitt hjartanlegasta þakk-
læti fyrir þá velvild og gjafir er
hann hefir auðsýnt mér, og bið
góðan Guð að launa honum fyrir
mína hönd, þegar hans alvíska sér
honum það lientugast. í sama
máta bið eg Guð að launa öllum
þeim skildum og vandalausum sem
hafa sýnt mér hluttekningu og hjálp.
Súðavík 6. apríl 1920.
Guðbjörg Halldórsdóttir.
firði, síra Þorsteinn Kristjánsson
á Breiðabólsslað á Skógarströnd
og kandfdalarnir Sigurður Ó. Lár-
usson og Magnús Guðmundsson.
Jóu H. Þorbergsson bóndi á
Bessastöðum er ný-kominn úr
Skotlandsför. Var aðal-erindi hans
að kynna sér nýjustu búnaðar-
framkvæmdir þar í landi. Hefði
hann getað fengið fé til kynblönd-
unar með góðum kjörum, en það
strandaði eins og áður á þvi, að
inuflutningsleyfi fékst ekki á Iand
hér. Hann hafði heim með sér
meðal annars skoskan fjárhund
af besta fjárhundakyni heimsins
(Schottish Colljó- Segir Jón á-
gæla velmegun skoskra bænda
yfirleilt og hafi hagur þeirra blómg-
ast í stríðinu, enda verið góðæri
hvað tíð snerlir, veturinn í vetur
t. d. verið með þeim bestu, kart-
öflur settar niður nálægt Edinar-
borg í byrjun mars, en blóm
sprungin út áður í kringum hús.
Daufari svipur var þó yfir sveit-
unum, ungu mennirnir sem fóru
í stríðið eru tregir að fara i sveit-
irnar aftur nema þeir fái sjálfstæð
býli. Gengur hið opinbera svo langt
sem unt er í því, að fjölga býlum,
með þvi, að taka af stærstu jörö-
unum og með öðru móti, og styrkir
menn ríflega til að koma upp sjálf-
stæðum býlum. Kynbótagripir hafa
aldrei verið í eins gifurlegu verði
og nú, enda auka Skotar jafnt og
þétt kynbætur búfjár. Verkfæra-
notkun við landbúnað hefir tals-
vert aukist, dráttarvélar víða not-
aðar við plægingu, bindingu og
ýmsa aðra vinnu. Sparnaður og
aðgæsla i viðskiftum hefir aukist
að miklum mun; sykur var t. d.
svo skamtaður um tíma í vetur,
að heimilin voru sykurlaus þrjá
daga vikunnar, og var ekki mikið
fengist um. — Stakk töluverl í stúf
um ástandið í bæjunum. Fólkið
orðið það talsvert fleira. Kvartað
um húsnæðisleysi og vinnuleysi og
drykkjuskapur meir áberandi en
áður var, einkum hjá kvenþjóðinni.
Er það farið að liggja í loftinu,
að lcoma þar á vínbanni. Ein aðal-
ástæðan, sem þar er færð á móti
banni, er sú, að svo margir missi
atvinnu, ef vínframleiðslan og salan
leggist niður.
Sálarrflnnsóknarfélftgið á von
á enskum miðli hingað í sumar,
sem heitir Mr. Vout Peters.
Soxtngsflfmæli átti Bogi Th.
Melsted meistari 4. þ. m.
Mjólbnrfélflg Reykjavíknr hefir
keypt hús inn á Lindargötu og
ætlar sér að hafa komið þar upp
fullkominni mjólkurmeðferðarstöð
fyrir haustið. Á að gerilsneyða
(pasteurisera) alla mjólkina og setja
hana á flöskur.
AVI Hafið þér gerst kaupandi
að Eimreiöinni?
Ritstjóri:
Tryggvi Pórhallsson
Laufási. Sími 91.
Prentsmlöjan Gulenberg.