Tíminn - 31.12.1921, Blaðsíða 2

154
T 1 M I N N
Jördin Hof
í Dýrafirði fæst til kaups og ábúðar frá næstu fardögum. Jörðin
er 6 hundruð að fornu mati með feiknamikilli útrækt, íbúðarhús (bær),
2 hlöður (taka 230 hesta), fjós fyrir þrjár kýr; fjárhús fyrir 50—60;
hesthús fyrir 3, safnhús, smiðja, hjallur, geymsluskúr með öllu húsinu
&XÍ2 álna. Túnið girt með 1 þræði, móskurður við túnfótinn, engjar
og tún samliggjandi. Lysthafendur snúi sér til
Nathanael Mósesson,
Þingeyri.
JTörðist Zifstibær
í Skorradal fæst til kaups og ábúðar frá næstu fardögum. Túnið, sem
er slétt og vel girt, gefur af sér um 200 hesta. Útheys fjallaslægjur
miklar. Sauðíjárland mikið og gott. Hús öll sterklega bygð, undir járni.
Vatnsleiðsla í fjós og íbúðarhús. Skógarítak í Vatnshornshlíð. Tilboð
sendist Bjarna hreppstjóra Péturssyni á Gfrund.
Geitabergi 12. des. 1921.
Bjarni Bjarnason.
Söngskemtun.
Herra Sigurður Birkis söng í
fyrrakveld í nýja kvikmyndahús-
inu fyrir allmörgum áheyrendum
og var honum tekið mjög vel og
enda kallaður fram til þess að
endurtaka sum lögin, hvað eftir
annað. — pessi ungi, efnilegi
söngvari er að ýmsu ólíkur öðr-
um íslenskum söngmönnum, sem
komið hafa fram hér, og vildi eg
með örfáum orðum gera grein
fyrir þessu áliti mínu.
Ilann mun efalaust hafa num-
ið meira á skömmum tíma, held-
ur en nokkur annar iðkari söng-
listar, sem hingað hefir komið frá
Iiöfn. Honum hefir á mjög stuttu
námskeiði tekist að samlaða
tvö raddsvæði, sem hann lagði af
stað með, ótamin, til skólans.
Blærinn á röddinni er þegar orð-
inn samfeldur yfir mjög vítt rúm,
og er þannig nú svo snemma á
námstíma hans hægt með réttu að
gera sér miklar vonir um ágæta,
umfangsgóða rödd hjá nýjum
söngvara þjóðar vorrar — og er
það gleðiefni fyrir fámenni vort,
sem er svo bráð lífsþörf að því
að sönn list megi verða heyrð og
séð hér heima hjá oss sjálfum.
En annað atriði er það sem er
ekki minna vert um hr. S. B.
Hann hefir miklu framar öðrum
söngvurum vorum verið svo hygg-
inn og samviskusamur við sín^
eigin framtíð, að hann hefir und-
ir eins í byrjun haldið því afli í
röddinni aftur, sem óæft~ var.
Hann hefir fylgt, svo að segja,
hinni gullnu norrænu reglu, að
„ganga ekki framar vopnum sín-
um“ í sinni ungu list, sem er hjá
honum á fyrsta unglingsaldri
enn. Hann sleppir engu því lausu
frá sér sjálfum, sem hann finn-
ur að hann ræður ekki við til fulls
að svo komnu. Hann hefir með
þessu sýnt að hann hefir þetta
fágæta þrek og hógværð, sem er
besta veganestið fyrir hvern sann-
an listamanna — að vita, á hverju
stigi sem er, hvað hann á ónumið
bæði af sjálfum sér og öðrum. —
í fyrrakvöld heyrðist þetta mjög
greinilega á því að hann beitti
röddinni svo varlega, að hún varð
veik og blátt áfram, eins og hún
kom frá náttúrunni, í sumum tón-
erindum sem hann treysti henni
illa við, eða lágu miður fyrir
henni á því námstigi, sem hún
er til þessa dags.
Hæfileikar raddarinnar komu
þar á móti skýrt fram. Hún er
gervileg og fjölhæf og mun skap-
ast mjög eftir menning söngvar-
ans sjálfs. þeir straumar og
stefnur sem verða til mestra á-
hrifa um meginskoðanir hans í
lífi og list, munu ráða því á
hverja braut söngment hans fer.
það sem honum hefir verið gef-
ið af eðlinu er mikið og fært í
margan sjó.
Á einstöku stað lét hann þó
lieyra svo frá sér að aflið gaf sig
fullkomlega í skyn, enda þótt alt
beri vott um það ennþá að alúð
og innilegar kendir séu efst á
baugi í eðlisfari þessa söngvara.
Án þess að eg vilji spá neinu um
þróun og þroska hans á komandi
árum vil eg þó segja, að mig
mundi síst furða þó hann yrði
norrænni og hugdýpri eftir því
sem líður fram, einkanlega þegar
hann hefir hrifist til fulls af .skóla
Wagners og ýmsum öðrum stór-
skáldum tónmentarinnar utan
Danmerkur, þar sem andinn tek-
ur hjartað í samvinnu og þjón-
ustu.
Flestum mun hafa þótt einna
mest varið í „Arie úr Afrikaner-
inden“ (Meyerbeer), síðasta lag-
ið á söngskránni, sem hann varð
að syngja upp aftur — en mér
þótti best að heyra hann í lagi
Sigfusar Einarssonar: Sefur sól
hjá ægi. 1 ljómandi fallegu lagi
eftir Árna Thorsteinsson: Nótt,
fanst mér hann hlífa röddinni
svo sumstaðar, að það fór í mola.
Alt í alt megum vér fagna þess-
um nýja mannvænlega söng-
krafti. Hann gengur að ætlunar-
verki sínu með miklum gáfum og
sterkum, stefnuföstum vilja.
S.
----o----
Á við og dreif.
Mjólkin í Rvík.
Bændur kring um Rvík byrj-
uðu í vor, af eigin hvöt, þá lofs-
verðu framkvæmd, að hreinsa og
drepa sóttkveikjur í mjólk þeirri
er þeir seldu til bæjarins. Reistu
þeir til þess dýra verksmðju.
þessi hreinsun er erlendis álitin
aiveg sjálfsögð. M. a, geta skæðir
sjúkdómar, berklar, taugaveiki o.
fl. útbreiðst hraðfara með óhreins
aðri mjólk. En nú er að því kom-
ið að þessi verksmiðja verði lögð
niður, fyrir alveg óverjandi og ó-
sæmilega framkomu borgarstjór-
ans í Rvík og nokkurra af bæjar-
íulltrúunum. þeir hafa gert alt
sem í þeirra valdi stóð til að eyði-
ieggja þessa framkvæmd. Mjólk-
urféiagið heíir boðið hin bestu
boo: Að hreinsa alla mjólk fyrir
utanfélagsmenn líka, og að kostn-
aður við þá hreinsun fari eftir
mati sem gert sé að tilhlutun
bæjarstjórnar. Að láta fitumæla
alla mjólk, og taka tillit til þess
við verðlagningu. Bráðlega verður
skorið úr í bæjarstjórn hvort for-
ráðamenn bæjarins þora að taka
á sig ábyrgðina að halda vernd-
arhendi yfir sjúkdómum og óþrifn
aði. Munu nöfn þeirra sem svo
eru hugaðir, birt hér í blaðinu síð-
ar til fróðleiks fólki út um land,
um leið og sagt er nánar frá mál-
inu,
----o---
Fyrirspurnir.
Landsreikningurinn fyrir árið
1920 mun vera rétt ókominn. Er
mælt að þar kenni margra grasa.
Verður rækilega að honum vikið
síðar. En í þetta sinn skal ein-
ungis drepið á eftirfarandi.
Hámarkslaun embættismanna,
nálega allra, eru 9500 kr. sam-
kvæmt launalögunum.
Sagt er að landsreikningurinn
sýni þó alt annað.
það er sagt:
að póstmeistari hafi 13500 ki'.
laun samkvæmt reikningnum.
að landsímastjóri fái 1500 kr.
aukalaun fram yfir 9500 kr.
að ekki verði annað séð en ^ð
Einar Arnórsson prófessor hafi
2550 kr. fram yfir 9500 kr. laun-
in.
Hvernig getur landsstjórrán
varið það að fara þannig með fé
landsins ?
----o-----
Vísir segir frá því að Pétur
Jónsson atvinnumálaráðherra
muni ætla að segja af sér á
næsta þingi. — Svo kvað þor-
steinn:
„En þá er að vita hver signir
nú sig
og „sannfærist“ eins og .hann
Pétur“.
þýskur botnvörpungur kom
hingað nýlega og taldist vera
á leið til Nýfundnalands. Feikna
mikið af áfengi var í skipinu.
Skipstjóri var yfirheyrður og varð
tvísaga um mörg atriði. Meiif en
helmingi meira áfengi var í skip-
inu en skipstjóri sagði frá og
farmskrá sýndi, alls um 20 smá-
lestir. Var skipstjóri dæmdur í 3
mánaða einfalt fangelsi, 800 kr.
sekt og alt áfengið gert upptækt.
Gullfoss hrepti afleitt veður á
leið hingað í síðustu viku norðan
við Orkneyjar. Voru á þilfarinu
tunnur fullar af tjöru og karból-
íni. Losnuðu tunnurnar í veðrinu
og brutu loftrásar opin sem liggja
frá fyrsta farrými upp á þilfar.
Rann tjaran niður á fyrsta far-
rými og varð sjóveiku fólki ill-
vært vegna lyktarinnar.
Frestað er því, að framkvæmd
verði einkasala landsstjórnarinn-
ar á áfengi. Heyrst hefir að lyf-
sali frá Seyðisfirði, Mogensen að
nafni, muni ráðinn til að veita
versluninni forstöðu. Verður að
þessu máli nánar vikið.
Slys. Maður að nafni Bárður
Sigurðsson, háseti á botnvörp-
ungnum Agli Skallagrímssyni,
féll út af bryggju á Flateyri og
druknaði.
Árbók háskólans 1920—1921 er
nýkomin út. Fylgirit eftir há-
skólarektor Guðmund Finnboga-
son og heitir: Land og þjóð.
Verður þess nánar getið.
----o----
Óþörf eyðsla
á laudsfé.
Tillaga kom fram um það á
þingi, ekki alls fyrir löngu, að
sameina biskupsembættið og for-
stöðumannsembætti prestaskól-
ans. Sú tillaga náði þá ekki fram
að ganga. Með hinni nýju kirkju-
löggjöf er biskupsembættið orð-
ið að mun umsvifaminna. Bisk-
upi er það mjög nauðsynlegt
að hafa náin kynni af prestaefn-
unum. það er tvímælalaust með
öllu að heppilegt væri að láta
biskup gegna einu kennaraem-
bættinu við guðfræðisdeild há-
skólans. Drjúgur sparnaður væri
það til langframa.
Áður hefir verið vikið að land-
læknisembættinu hér í blaðinu.
Hinir föstu læknaembættismenn
hér í bænum ei’u alt of margir..
Mætti vafalaust leggja landlækn-
isembættið alveg niður og sam-
eina kenslu við háskólann, yða
forstöðuembættunum við Lauga-
ness, Vífilstaða eða Kleppsspítal-
ann.
Loks væri ekki úr vegi að at-
huga á ný hvort nauðsynin sé
brýn að hafa ráðherrana þrjá.
Fjölyrt verður ekki um það nú,
en athugað nánar síðar.
A + B.
Ritstjóri:
Tryggvi þórhallsson
Laufási.____________Simi 91,
Prentsmiðjan Acta.
Komandi ár.
Sameignarflokkurinn íslenski hlýtur hér sem annars-
staðar að hafa aðalrætur sínar í bæjunum, og ná fyrst
og fremst til öreiganna, sem selja vinnuafl sitt. Tak-
mark þess flokks 1 öllum löndum er að öðlast fjárhags-
legt sjálfstæði með því að þjóðfélagið eignist og reki
framleiðslutækin.
Á liðnum öldum hefir máttur ráðið, en ekki réttur,
í skiftum stéttanna. Sá sterki hefir hlotið sigurlaunin.
En eins og áður er tekið fram, heldur engin stétt undir-
tökunum mjög lengi. það þarf sterk bein til að þola
góða daga. Með valdinu fylgir löngum auður, auðnum
sællífi, og sællífinu hrörnun og úrkynjun. Á báðum ytri
brúnum félagslifsins eru lífsskilyrðin hættuleg mannlegri
heilsu. Annarsvegar er hungur, ill húsakynni, klæðleysi
og hverskonar skortur. Hinsvegar ofát, ofdrykkja, si-
feldar skemtanir, engin vinna. Hvortvcggja er hættulegt,
og hið síðara verra, þó að flestir hyggi einstaklingunum
þann kostinn betri. Hér sem endranær er hinn gullni
meðalvegur hollastur, er til lengdar lætur: Hæfileg að-
búð, og líkamleg og andleg áreynsla. Reynsla mannkyns-
ins hefir margsinnis skorið úr þessu máli og ætíð á
sama veg. Hinsvegar gengur þrá flestra manna í gagn-
stæða átt við dóm reynslunnar, og í samkepninni mynd-
ast, svo að segja óhjákvæmilega þær tvær andstæður,
sem óæskilegastar eru fyrir heilbrigða framþróun mann-
kynsins.
Nú er það sannreynt, að engin þjóð eða stétt hefir
nokkurn tima verið svo vel að sér ger, að kunna að
fara vel með alveldi yfir annari þjóð eða stétt. íslend-
ingar þekkja Dani, Suðurjótar þjóðverja, írar Englend-
inga, Finnar Rússa. Sama er sagan um stéttimar. Flest-
um er kunnugt um grimdarmeðferð hvítra manna í suð-
urríkjum Bandaríkjanna við þrælana. Jafnvel prestar
þar í landi lögðu í nafni kristninnar blessun yfir þræla-
haldið, og vitnuðu 1 biblíuna um fordæmi. í byrjun 19.
aldar var alsiða í Englandi að taka fátæk böm, niður-
setninga, og selja þau í einskonar þrældóm til verk-
smiðjueigenda. í einni bómullarverksmiðju skamt frá
Glasgow, sem nafnkendur mannvinur keypti um það
leyti, voru 500 börn 6—14 ára, sem hann slepti úr áþján
og kom til manns. Slik dæmi eru eftirtektarverð, þegar
þau gerast hjá þeirri af nútímaþjóðunum, sem er allra
best ment, og í fremstu röð um alla mannúð.
Hingað til hefir engri þjóð, og engri stétt verið
trúandi. til að fara með alveidi yfir annari, án
þess að misnota það. þetta kemur af því, að enn sem
komið er hefir meiri hluti manna i hverju þjóðfélagi
skoðanír í samræmi við lífskjör sín. Á meðan svo er,
litur hver stétt og hver þjóð fyrst og fremst á sinn hag,
og breytir samkvæmt því, þótt alþjóð manna, og eftir-
komendurnir biði tjón af, þegar ranglætið hefnir sín.
Flokkar nútimans, sem eins og áður er sagt, eru að
miklu leyti bygðir á stéttum, eru þess vegna nauðsyn-
legir i tvöföldum skilningi. í fyrsta lagi til að koma
skipulagi á mátt einstaklinganna, og gera unt að leysa
erfið verk með margra manna átaki. í öðru lagi verður
hver hópur að gæta sín, að vera ekki troðinn undir.
í nútíma þjóðfélagi er einskonar vopnaður friður milli
stéttanna. Enginn flokkur eða stétt þorir að trúa öðrum
óskorað fyrir málum sínum. Reynslan hefir kent að óhlut-
drægir, vísindalegir dómar, miðaðir við réttlæti og fram-
tiðarheill, eru sjaldgæfir. þessvegna hefir hver hópur gát
á sínum hlut. Nýfengin reynsla um islenska embættis-
mann, sem trúðu ekki meir á réttlæti alþingis í launa-
inálinu 1919, en að þeir létu brugðið sverð verkfallsins
blika yfir höfðum löggjafanna, meðan verið var að ráða
málinu til lykta.
þessi vopnaði friður milli stéttanna er ill nauðsyn.
Hann er samt hærra stig heldur en það sem horfið var
frá: Varnarleysi veikari stéttar gagnvart þeirri sterkari,
sem leiddi til tvöfaldrar úrkynjunar. En fram undan
liggur hærra stig en jafnvægisgangur stéttanna, og að
því stefnir þrá framsýnna manna i öllum löndum. Tak-
mark þeirra er að mannfélagsmálum verði ráðið til lykta
með aðstoð óhlutdrægra félagsvísinda. Að um réttmæta
skiftingu náttúrugæðanna verði ekki deilt fremur en
gang himintungla eða hreyfingu skriðjökla. Sannleikans
terði leitað, en ekki þess hvað einni stétt eða þjóð
kann vel að líka í það skiftið. þessu stigi verður ekki
náð fyr en meiri hluti mann^ i siðuðum löndum metur
framtiðarheill mannkynsins meir en stundargengi ein-
staklingsins. Eftir þvi sem einhver þjóð, stétt eða flokk
ur á meira af mönnum, sem geta haft skoðanir í ósam-
ræmi við lífskjör sín, því nær er sú þjóð, stétt eða flokk-
ur þessu takmarki.
Víkjum nú aftur að kringumstæðum hér á landi.
þjóðin liggur nú i fjörbrotum eftir siðasta kapphlaupið,
velgengni stríðsáranna. Framundan liggur langvint starf
til að gera íslendingum lífvænt i landinu. þjóðin fylkir
sér um þrjár stefnur, og þær stefnur eru þektar úr sögu
landsins, og þó einkum nágrannaþjóðanna. það stoðar
ekki að tala um, hvort ein eða fleiri eða aliar þessar
stefnur séu heppilegar eða óheppiiegar. Nú sem stendur
eru þær fullvalda hver um sig í vissum hlutum af and-
legum heimi íslendinga. Ef til vill hverfur einhver þeirra
eða þær allar úr sögunni, víkja fyrir nýjum og ef tU
vill betri andlegum straumum. En allir spádómar um
það heyra framtíðinni til. Alt sem menn vita nú er það,
að nokkur hluti íslendinga trúir á samkepnina, aðrir á
samvinnuna, þriðju á sameignina. þetta er staðreynd sem
ekki verður komist fram hjá. það sem nú skiftir mestu
máli, er að jafnhliða því sem þessar stefnur þreyta leik
innbyrðis, að svo takist til að með þeim verði eðiileg verk-
skifting. Að hver stefnan skilji hvar verksvið hennar
liggur og að ekki verði barist að óþörfu, þó að senni-
lega verði ekki um neinn Fróðafrið að ræða fyrst um
sinn. Takmark hvers flokks er, eins og alment er á litið,
sjálfsvörn, að vera ekki steðji undir sífeldum höggum
nábúans. En jafnframt þarf að gæta pess að stefnt sé
hærra að alhliða framförum mannkynsins, og felagsað-
gerðum bygðum á þekkingu, en ekki aflsmun.
Frá þessu sjónarmiði er mikil framför í flokkaskift-
ingu þeirri, sem nú er að gerast. Með því verða kraftar
einstaklinganna nothæfir. Flokkamir eru starfsvélar, óhjá-
kvæmilegar hverri þjóð sem vill vinna að félagsmálum
sínum. Hitt er annað mál, að seinna kemur væntan-
lega það tímabil þegar flokkarnir verða ónauðsynlegir.
En það á noklcuð í land enn.
-----0-----