Tíminn - 14.04.1923, Blaðsíða 2

Tíminn - 14.04.1923, Blaðsíða 2
32 T I M I N N Smásöluverð á tóbaki má ekki yera hærra en hér segir: ZE^/e-yktólosLk;: G-arrick Mixture. . . Waverley Mixture . . Glasgow Mixture . Glasgow Mixture . . Capstan Mixture Med Capstan Mixture Med Capstan Navy Cut Med V4 lbs. dós á kr. 4,60 stk. - — á — 3,45 — - — á — 3,45 — - — á — 1,80 — a 3,30 - — á — 1,75 — V4 — — á — 3,60 — lU V4 ]/8 ]/4 ]/8 Utan Reykjavíkur má verðið vera því liærra, sem nemur flutn- ingskostnaði frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2°/0. XjSLncis-versl\ixx-. i Moelven Brug, Moelv, Norge, anbefaler sine sommer og vinterarbeidskjöredskaper, hjul og axler. Prisene betydelig reduceret. Porlang katalog og prislister. Telegramadresse: „Aktiebrugetu, Norge. Ágætar fermingar- og sumargjafir í Sleipni Hnakkar (frá 40 kr.) Söðlar, Beisli, Töskur, Svipur o. m. fi. Mjög miklu úr að velja. Ennfremur: Erfiðisaktýgi ogjvagnar. Söðlasmíðabúðin „S L EIP N I R “ S í m i 6 4 6 Símnefni: Sleipnir Þrír Jónar og ,Esjan‘. Frh. Eins og áður er sagt, fékk lands- stjórnin í vor frumteikningar að strandi'erðaskipi, sem hafði 1. farrými gott handa alt að 50 mönnum, en lítið og lélegt annað farrými, svokallaða vesturfaralest, þar sem átti að mega slá upp rúmum handa fólki, an ann- ars nota fyrír vörur. þar að auki hefði lestin orðið höfuðfarkosturinn. Stjóm- in fékk sér þegar forstjóra Eimskipa- félagsins fyrir sérfrœðilegan ráðunaut. Hr. Nielsen lagði til að bygð yrðu tvö strandferðaskip fyrir landið. Við minna yrði varla unað. Hann var fús að aðstoða stjórnina við það, sem telja mœtti sérfræðilegs eðlis, þ. e. að skipið yrði traust, vandað efni, vélar o. s. frv. En um hina pólitisku hlið málsins vildi hann ekki ráða, þ. e. að hve miklu leyti skipið yrði farþega- eða vöruskip. það væri stjórnarinnar og þingsins að dærna um. í fyrstu mun stjórnin hafa ætlað að láta byggja tvö skip, og lét bjóða verk- ið út hjá skipasmiðum erlendis. Komu nokkur tilboð, og reyndist hið aðgengi- legasta frá Flydedokken, sem bygt hefir skip Eimskipafélagsins. En verð- ið var nokkuð mikið, um 700 þús. danskar krónur fyrir skip af þeirri stærð, sem Nielsen taldi þurfa. Ýmsir menn, einkum úr hópi and- stæðinga Framsóknar, létu óspart þá skoðun í ljós, við Klemens Jónsson, sem mest hafði málið með höndum, að best væri að byggja ekki nýtt skip, heldur kaupa ódýran norskan skips- skrokk. þessu andmælti Nielsen harð- lega. Hann taldi gagnslaust að kaupa skip, sem bygt væri fyrir siglingar innan skerja i Noregi. þau væru alt of veik, og þyldu ekki haust- og vetrar- sjóana hér. það væri ómögulegt að fá gömul skip erlendis, sem væru hent- ug hér. Ef skipið ætti að koma að gagni til lengdar, yrði að miða það við þarfir þjóðarinnar og eðli lands- ins. Stjórnin hvarf því alveg frá því ráði. Miðstjórn Framsóknarflokksins spurðist fyrir, hvað málum þessum liði. Hún taldi sér koma mikið við, hver yrðu málalokin. Strandferðaskip- in eru höfuð samgöngutækin milli hinna dreifðu bygða landsins. þús- undir manna hafa undanfarin ár orð- ið að velkjast í lestinni, dögum og vikum saman, á hægfara skipum, sem miðað hafa ferðir sínar við vöruflutn- inga. Stærsti flokkur landsins, og sá, sem mest stefnir að menningarfram- förum í landinu, gat ekki með öllu setið hjá, þegar ráða skyldi þessu máli til lykta. Og af þvi að svo mikið hefir verið talað um afskifti Framsóknar- flokksins af þessu máli, og ekki altaf gætt fullrar sannsögli, þykir hlýða að birta hér það stutta álitsskjal, sem hér er um að ræða. „Breytingartillögur frá miðstjóm Framsóknarflokksins við teikningar að tveim strandferðaskipum: 1. Á öðru skipinu sé fyrsta farrými minkað um 12 manna rúm, til að auka farmrými. 2. Á hinu skipinu, sem aðallega myndi fara hraðferðir lcring um land- ið, sé fyrsta farrými óbreytt. En ann- að farrými sé stækkað með þvi að leggja undir það bæði lestarrúmin á miðþiljum. Á það þá að hafa rúm fyrir 100 íarþega (á því farrými) með þeim, sem sofið geta í borðsalnum. 3. Reynt sé að hafa eingöngu fjögra manna herbergi og helst eitthvað af tveggja manna herbergjum á 2. far- rými. í hverju herbergi bæði á 1. og 2. farrými sé loftrás þannig, að loíti sé þrýst inn með rafmagnsvél, en þó svo um búið, að farþegar geti i hverju lier- bergi takmarkað innstreymið, eða lok- að alveg fyrir. þvottaskál sé í hverju herbergi á 2. farrými. 5. Reynt sé að búa svo um, að siðar megi koma upp kælirúmi í skipinu án stórbreytinga. 6. Hafa á 2. farrými 1—2 steypi- baðklefa. 7. Gert ráð fyrir, að farþegaflutning- ur að frátöldum liandtöskum, verði geymdur í sérstöku lestarrúmi, þar sem farþegar hafi ekki aðgang að, heldur skipsmenn einir“. þegar til samninga kom, treystist landsstjórnin ekki til, sökum fjárhags- ástandsins, að kaupa nema eitt skip að sinni. En hún ákvað að hafa skip- ið svo traust og vandað, sem frekast væri unt, og hopa þar livergi frá ítr- ustu kröfum, sem Nielsen kynni að gera um gerð skipsins. Og í öðru lagi ákvað hún, að skipið skyldi fyrst og fremst vera miðað við að bæta úr mannflutningaþörfinni. Að því leyti var stjórnin sammála miðstjórn Fram- skónar um aðalatriði málsins. þegar kom til endanlegra samninga við Flydedokken, tókst stjórninni og Niel- sen að fá nálega allar þær breyting- ar á farþegarúmi skipsins, sem lýst er bér að framan, og mjög margar breyt- irigar á gerð skipsins að öðru leyti, samkvæmt tillögum Nielsens, án þess að hækka verðið frá fyrsta tilboði smiðjunpar. Nú skal víkja að starfi Nielsens við- vikjandi „Esjunni", þvi að það hefir mjög verið afflutt. Við samningana við skipasmiðjuna var lögð til grundvall- ar afarnákvæm lýsing af skipinu, og einstökum hlutum þess, bæði vélum og öðru. Nielsen athugaði vandlega livert einasta smáatriði, og gerði á fjölmörgum stöðum kröfu um sérstaka gerð, þannig, að efni eða stærð hvers einstaks „stykkis“ í skipinu yrði betra en vera þyrfti, eftir stærðarflokki skipsins. þeir sem lesa þá lýsingu myndu óska, að honum yrði einhvern tíma þökkuð fyrirhyggja lians, fram- sýni og umönnun í þessu máli, því meir og betur, sem hann hingað til hefir orðið fyrir ósanngjörnum dóm- um og jafnvel mannskemmandi árás- um, eins og síðar mun sýnt. Viðvíkjandi þeirli hlið, sem Nielsen taldi verk þings og stjórnar að ráða fram úr, varð vart tveggja gagnstæðra slrauma. Frá „kærleiksheimilinu" fékk stjórnin ótæpt að heyra tillögur í þá átt, að nægilegt væri að hafa gott fyrsta farrými og stórt lestarrúm, svo að efnamennirnir gætu látið fara vel um sig, rnilli hafna, og heildsalarn- ir í Reykjavík komið vörum sínum eftir hendinni í smáþorpin út um land. Frá liálfu samvinnumanna kom „nóta“ sú, sem birt er hér að framan. Stjórn- in var í þessu efni mun meira sam- mála samvinnumönnunum, og tók til greina ýmsar af tillögum þeirra, eft- it' því sem við varð komið. Stjórnin vildi hafa skipið traust, gott í sjó, vandað og lientugt til fólksflutninga. Hún gat þessvegna tekið bendingum, sem gengu í þá átt, hvað sem leið skoð- anainun að öðru leyti. Höfuðbreytingin, sem Framsókn ósk- aði eftir, var einmitt það, sem stjórn- in hafði áður ákveðið, að skipið yrði íyrst og fremst miðað við mannflutn- inga. Af því leiddi hraðar ferðir og tíðar ferðri. Af því leiddi, að póst- göngur hljóta að breytast. Hringferð- ir landpóstanna að leggjast niður, en í stað þess að koma tíðar póstferðir frá aðalhöfnum um undirlendin. Hve miklu það munar fyrir hin afskektu lióruð og dreifðu býli, geta þeir best sagt, sem kunnugastir eru. Önnur stór- breytingin var að fá gott annað far- rými fyrir 100 menn, skift í smáher- bergi, með þægilegum húsbúnaði. Ekkert skip hér við land hefir veru- lega góða loftræstingu, nema „Island", og þar aðeins á fyrsta farrými. A Esj- unni áttu allir, bæði á 1. og 2. far- rými að fá að njóta hreina loftsins, og fá þar með því vörn móti veikindum, sem drýgst verður á sjónum. Bað hef- ir aldrei fyr verið á 2. farrými á skip- um hér við land. Oskin um, að hægt yrði að bæta kælivélum í skipið, án stórbreytinga, var bygð á því, að síð- ai kynni að verða þörf að flytja ný matvæli með skipinu áleiðis á erlend- an inarkað. Farþegaflutningur hefir oft tapast og spilst í almenningnum i Icstinni. Á Esjunni á farþegaflutningur að vera jafn örugglega geymdur eins og póstbögglar á pósthúsi. Að liverju miða allar þessar breyt- ingar? Að því að bæta úr samgöngu- þörf liinna dreifðu héraða. Að fá margai' ferðir og fljótar. Að vel fari um farþegana og þeim liði svo vel á ferðalagiriu, sem kostur er á. Óslíii' Framsóknarflokksins voru fyllilega teknar til greina, að því leyti, að öllu lestarrúminu var skift niður 1 smáherbergi, sem. i skipslýsingunni er í'éttilega kallað annað farrými. það er þessvegna fullkomlega rétt, sem oft hefir verið sagt hér í blaðinu, að 2. farrými rúmaði 100 menn. Samning- arnir við Flydedokken gera ráð fyrir þessu, og stjórnin ákvað, að svo skyldi vera. En af grein í sjómannablaðinu „Ægi“ er sagt, að í nokkrum hluta af 2. farrými, 32 rúmum, eigi eklci að láta frá skipsins hálfu rúmföt nema undii'- dýnur. Farþegar eigi að leggja sér til rúmföt. Og „Ægir“ kallar þetta svo 3. farrými, og Jón Bergsveinsson gleðst mikið af því, að eitthvað sé þó hægt að liafa útbúnaðinn ófullkomnari handa sjómönnunum, heldur en sam- vinnumenn hafa ætlast til. En gullliringur verðui' ekki að eir- hring þótt hann falli í leir í bili. Og framlestinni á Esjunni var breytt með samningi við skipasmiðjuna í 2. far- í'ými, í smáherbergi, með loftræstingu, sem ekki á sinn lika á skipum liér nema dýrasta skipi Dana, sem gengur hér við land til að keppa við Eim- skipafélagið. Og þetta farrými verður aftur jafngott og til var ætlast, undir eins og þingið heimtar, að samskonar rúinfatnaður verði látinn í þessi her- bergi, eins og hin, sem aftar eru í skipinu. Annars verður ekki nógsamlega vitt frammistaða þeirra Jóns Bergsveins- sonar og ritstjóra „Ægis“, sem nota sína litlu krafta til að draga niður far- kost sjómannanna. Ritstjóri „Ægis“ fer í blaði sínu með barnalegt fleipur, er hann talar um, í sambandi við Esj- una, um að sumir menii hafi aðeins viljað hafa 1. farrými á skipinu. Slíkt liefir aldrei neinum komið til liugar. Áfengið og andinn. Kaflar úr ræðu fluttri fyrir kirkju- g-estum sumarið 1922, af Gunnari Benediktssyni presti að Sauvbæ. „Verið því ekki óskynsamir, heldur reynið að skilja, hver sé vilji drottins, og í stað þess að drekka yður drukna í víni, sem aðeins leiðir til spilling- ar, skuluð þér fyliasl andan- um“. Ef. 5, 17. 13. --------Hví varar þá postulinn við ofneyslu vínsins? IIví kennir hann ekki heldur söfnuði sínum að neyta víns á réttan hátt? Hví kennir hann mönnunum ekki að hagnýta sér hin blessunarríku áhrif þess? Nú heyrum við því hreift hér á landi, að það þurfi að kenna mönnum að drekka, — það myndi hafa blessun í för með sér. En Páll postuli mælir ekki eitt orð í þá átt. það verður hvergi séð, að Páll postuli hafi haft neina trú á nautn áfengra drykkja, — ekki heldur á hófdrykkjunni. Hann tekur það fram á einum stað um tvo flokka manna, að þeir geti ekki öðlast guðsríkið, og annar sá flokkur eru ofdrykkjumennirnir. Og í texta mínum lýsir hann því yfir, að vín- ið leiði aðeins til spillingar. Sjálfsagt þykir einhverjum ykk- ar það harður dómur um vínið, að það leiði a ð e i n s til spillingar. — En tíðast mun þeirri kvöldstund, er setið hefir verið við gleði vín- guðsins, fylgja svefnþungur morg- un. Hugsjónir vínsins hafa horfið við nætursvefninn, vöðvamir hafa slappast, krafturinn og þrekið, sem yljaði hverja taug, hefir kvatt. Sorgirnar, sem sofnuðu, svíða að nýju hálfu sárar, og áhyggjumar leggjast á með auknum þunga. pú, sem heldur á lofti stundargleði vínsins, kannast við þetta með mér. Áhrifin vara aðeins um stund, og eru tíðast keypt ein- hverju verði. Sumum finst ef til vill ekki hægt að kalla þessi eftirköst spill- ingu. En þið þekkið spillingu vín- nautnarinnar, sum af reynslu að einhverju leyti, önnur af umtali og ritgerðum. Sumum hefir þótt þar víða fullmikið upptalið, og hafa kent um ofstæki, pó hefir aldrei verið hægt að lýsa henni í sinni skuggalegustu mynd. Eg ætla heldur ekki að reyna það nú. Eg ætla að fara mjög í sakir. Eg ætla aðeins að leggja fyrir ykkur þess- ar spumingar: Hafið þið þekt nokkurn mann, sem hefir tekið framförum við það, að hann hefir tekið að neyta víns? Hafið þið þekt nokkum, sem við það hefir reynst ástríkari og umhyggjusam- ari eiginmaður og heimilisfaðir, eða hæfari til að starfa fyrir fjöl- skyldu sína ? Eg er viss um, að þið þekkið ekkert dæmi slíks. En hins vitið þið að til eru dæmin, að heita má í hverju héraði, að áhrifin hafa orðið til hins gagnstæða, að heimilisfaðirinn hætti að geta al- ið önn fyrir heimili sínu, þegar vínið tók hann á vald sitt, um- hyggjusemi hans hefir þorrið, hann hefir orðið kross á heimili sínu og börnum sínum oft fyrir- mynd til þess, er síður skyldi. — Fátt gætuð þið hugsað ykkur fjar- stæðara en það, að konan yrði hæf- ari til sinna ábyrgðarríku og há- leitu starfa sem eiginkona og móð- ir, þegar hún tæki að dýrka vín- guðinn. Og öllum mæðrum og feðrum, sem hér eruð stödd, myndi óa við þá tilhugsun, að slíkt ætti að koma fyrir dætur þeirra. Hafið þið þekt nokkurn æskumann, sem hefir verið ótrauðari að ryðja sér braut að háu og göfugu takmarki fyrir áhrif áfengra drykkja? Myndi nokkurt ykkar geta ráðlagt æskumanni, sem væri ykkur hjart- fólginn, að snúa sér til Bakkusar, til að fá liðveislu í baráttu sinni? þið svarið öllum spurningun- um neitandi. En hitt vitið þið, að margir eru þeir æskumennirn- ir, sem hafa gereyðilagt lífsferil sinn með nautn áfengra drykkja. Með henni hafa þeir kveðið til grafar björtustu vonir aðstand- enda, — vonir, sem reistar hafa verið á líkamlegu og andlegu at- gjörfi. En vínguðinn hefir kipt þessum stoðum í burtu, og alt hef- ir fallið í rústir. Vínið leiðir til spillingar. Allir verða að kannast við það. þið þekkið flest lítið til svörtustu spllingar vínsins. Líklega þekki eg meira til hennar en þið flest. Eg þekki að minsta kosti betur, hver áhrif vínið hefir haft á suma ungu mennina, sem hafa ætlað sér að brjótast áfram örðugan mentaveg- inn. pó þekki eg ekki svöriustu spillinguna, og get sjálfsagt ekki gert mér hennar nægilega grein. — Eg hefi heyrt sögu af málara nokknim, sem hafði tekið sér það fyrir hendur að gera málverk af síðustu kvöldmáltíð Jesú Krists með lærisveinum sínum. Ungan mann einn hittir hann svo svip- fagran og sviphreinan, að hann velur hann sem fyrirmynd Krists í málverkið. — Og þar kemur, að hann hefir fengið alla höfuðdrætt- ina í málverkið, nema einn. Hann vantaði Júdas. Hann hafði ekki komið auga á neinn, sem honum þótti nógu skuggalegur til þess að vera fyrirmynd ræmdasta svikara heimsins. Loks kom hann þó auga á einn, sem honum þótti til þess hæfur, og hann fékk að mála hann. Honum fanst hann kannast við manninn og spurði hann, hvort þeir myndu nokkru sinni áður hafa sést. Já, þeir höfðu sést áður. þetta var sami maðurinn, sem mál- arinn hafði nokkrum árum áður valið sem fyrirmynd Krists á mál- verkið. Ekki getum við hugsað okkur meiri spillingaráhrif en þau, að maðurinn breytist úr Kristi í Júd- as. Og eg á erfitt með að hugsa mér slíka spillingu, án þess að setja hana í samband við ofnautn áfengra drykkja. það er öflugt meðal til að lama starfsáhugann og skapa fátæktina og baslið, og efla um leið dirfskuna til að stíga fyrstu sporin út á skuggabrautir ti! þeirra athafna, sem hleypa flótta og óheilindum í svip og til- lit. Meðal þeirra, sem eyðilagt hafa lífsferil sinn með óreglu, ólifnaði eða glæpum, munu fáir hittast, sem ekki hafa eytt margri stundinni við borð áfengra drykkja í og fengið þaðan fleiri og færri or- sakir til eyðileggingarinnar.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.