Tíminn - 10.05.1924, Blaðsíða 1

'W w w w w w r n
Reykjayík 10. maí 1924
Jón Meistari.
Eftir Einar Benediktsson.
Höfðitigi almúgans óx við hans kjör,
ástfólginn lýðnum frá grunni.
Oreigi réðst hann í róðrarvör,
með rómversku stefin á munni.
Látlaus í háttum, en hár í mennt,
högum þess smáa hann utini.
Af andagift ríkar hér aldrei var kennt,
né auðugri hjartans brunni.
En víðsýnn og glöggur hann vitnaði margt
um vítin í hóp þeirra stóru.
Hans skeyti ei gleymast. Hann henti hart
og hárbeitt til marks þau fóru.
Hann krafði þá reiknings um eiða efnd,
sem embættum skyldaðir vóru —
en boðaði svikum og hálfvelgju hefnd,
svo hnykkti við ýmsum, er sóru.
Hve margur reis ófús frá könnum og krá
og kirkjunnar starf tók sem nauðverk.
En helvítið málsvörn máttuga á
hjá meinhægum, jarmandi brauðklerk;
sem lét úti grjót fyrir lífsins auð,
með langdregna orðaprjálið —
því ritning er hljómlaus, hol og dauð
ef hjarta les ekki í málið.
En voldugast tjón hinni trúandi þjóð
var tylldur þess prestvígða hroka,
sem hræsnandi, flár við' guðs fótskör stóð
— að fylla út hempunnar poka;
Með klerkdómsins hefð og hin köldu ráð,
hann kunni leikmann að oka. —
En sóknin um himneska huggun og náð
var hungruð til æfilóka.
Meistari fólksins, jafnt fyrrum sem nú,
förumanns herra og bróðir —
hann signir hér ennþá byggð og bú;
þar brenna þær fornhelgu glóðir.
Við bæina dvelja bændur og hjú —
þótt bekkir verði nú hljóðir.
Á hyllunni er bók. Hún boðar trú,
sem blessar og reisir þjóðir.
Hann þegir ef fjandlega forvitnin spyr;
þeim fræðum lét Vidalín hafnað.
Hann klappaði aldrei á djöfuls dyr,
né draugærði kristinna safnað.
Hann lýsti sín háborð í helgi og kyrrð,
þótt heimstötrum væri hann búinn —
en sveið ekki vængi hjá Vítis hirð.
Hans vegur til sannleiks var trúin.
Hans köllun skal lifa i kirkjunnar stétt.
Hann klerka vors lands stendur hæstur.
Hann virti ei strangleik véanna létt.
Hann vissi einn prest sem er æðstur.
Sá kom ei í heiminn að rjúfa rétt,
sem ruddi musterið forðum.
Sé hneykslið á staðinn heilaga sett,
guð hjálpi þeim lýðum og storðum.
Og aldrei féll þarfar hans þróttarmál
en þruman um dómstólsins bófa.
Þar hreykist í metnaði meineiða sál;
en mauragirnd klæjar í lófa.
Hann ranglætið hýsir í hjarta innst
en harðdæmir aumingjann snauða.
Hvað sjálfur hann framdi—þess síðar skal minnst.
Guðs son þekkir lifandi og dauða.
Lm samsekt í þögn yfir þjóðarvömm
var þungur lestur hans reiði.
Hvar frekja sig ræmdi og raupaði af skömm,
þar reiddi hann öx að meiði.
Hver illgresi bannvænu biður hlíf
hann bælir og traðkar í eyði.
Sé drepinu hlúð visnar heilbrigt líf;
en hefndin grær á þess leiði.
Enn finnst sem hann verndi hinn vígða reit
— svo vakir oss nær hans andi;
þótt vísindi og efi villist í leit
um veráldar haf, eftir landi.
Þótt brjóst reynist. köld í kristinni sveit
og krosstréin seinustu brotni,
í breyskleik og kærleik hans bæn var svo heit,
hún ber enn vort mál fyrir drottni.
— Svo hneig hann í faðm á fósturjörð,
með fjallsvipinn sterka og hreina.
Um dýrðling fólksins hans dreifða hjörð
dánarsögn bjó sér eina:
Þá flugu yfir biskups ferðatjald
tveir fuglar, dökkur og bjartuv.
Þar áttu hið góða og illa vald
einvíg — og tapaði svartuv.
— Hann talaði vonlausum traust og kjark
á tungu sem hjartað skildi.
Þar reist hann sér andans aðalsmark,
sem aldrei máist af skildi.
Hann gnæfði sem hæðin með hjavnsins fald
svo harðgev — en brosti af mildi.
Hans meistaraorð á þann eld og það vald,
sem eilíft variv í gildi.

Ofaíbtei
oq afgret&slurra&ur Ctmans er
Sisurgcir ^ribrifsfon,
Santbaubsfyústnu, ReYfjaoif.
VIII. ár.
Kjöttollurinn
og Morgunblaðið.
J>rem dögum eftir að Tíminn
flutti fregnina um góðar horfur í
kjötollsmálinu, birtist fregnin í
Morgunblaðinu. Vissi Mbl. þó
jafnsnemma um sem Tíminn. Er
þetta gott dæmi um áhuga Mbl. á
þessu máli. Fullkomið áhugaleysi
hefir verið einkennið á allri af-
stöðu þess til málsins. Svo þýðing-
arlítið taldi Mbl. kjöttollsmálið, að
það taldi það ekki þess vert að
birta fregnina um væntanleg úrslit
heldur lét það dragast lengi.
þegar Mbl. svo loks birtir fregn-
ina, lætur það fylgja þrjá bögla.
Fyrsti er skammir og aðdróttan-
ir til Tímans út af rekstri málsins.
það tekur Tíminn ekki nærri sér.
Tímanum stendur alveg á sama
hvað Mbl. segir um það. Tíminn
mun aldrei leita ráða í þeirri átt
um það með hverjum hætti rétt sé
að berjast fyrir hagsmunum
bænda.
Annar böggullinn er til Islend-
inga yfirleitt, skammir um að allur
dráttur málsins sé íslendingum að
kenna. Hefði. slík rödd þótt ein-
kennileg hefði hún komið úr ein-
hverri átt annari en frá Morgun-
blaðinu, Isafold eða Islendingi,
þessum þrem málgögnum Ber-
lemés á Islandi. Aage Berlemé hef-
ir í mörg ár lagt það í vana sinn
að skamma Islendinga. Verður því
enginn hissa þótt þetta aðalmál-
gagn hans og landsstjórnarinnar
feti nú í fótspor þessa læriföður og
skammi íslendinga. Enginn tekur
mark á þessu aðkasti til Is-
lendinga, fremur en hinu fyrra til
Tímans.
J>á er þriðji böggullinn ótalinn
og hann er allra einkennilegastur.
Mbl. gefur það fyllilega í skyn að
úrslit málsins séu Ihaldsstjóminni
og Ihaldsliðinu að þakka.
Út af því skal það fyrst sagt, að
illa á það við a. m. k. meðan ekki
er séð fyrir enda málsins að fara
að hefja deilur um málið innan-
lands. Mun Tíminn leiða hest sinn
frá því, enda er ekki hægt að ræða
málið til neinnar hlítar, meðan
mörg megingögn mega ekki opin-
berlega segjast.
En þó er óhætt að geta þess, að
öllum þingmönnum a. m. k. mun
koma það mjög einkennilega fyrir
að þakka Jóni Magnússyni og Jóni
J>orlákssyni nokkuð úrslit málsins.
Verður sú saga að bíða síðari tíma
og verður þó ekki að fyrra bragði
hafin deila um það af Tímans
hálfu. ‘
Loks mun það koma mörgum
kynlega fyrir, ætli Ihaldsmenn og
Ihaldsblöðin að eigna sér bróður-
partinn af því að íslenskir bændur
fengu þessi rétting mála sinna í
kjöttollsmálinu. J>ví að það er
mála sannast, um mikinn hluta
Ihaldsfíokksins, að fylsta áhuga-
leysi var þar um alt sem snerti
hag íslenskra bænda í kjöttolls-
málinu. Og Morgunblaðið og fylgi-
blöð þess hin dönsku voru málinu
á engan hátt til gagns, nema síður
væri. — Eða ætli það sé reglan, að
hinir allra áhugalausustu og dáð-
lausustu vinni mest gagn?
Morgunblaðið er það sem byrjar
þennan mjög svo óviðeigandi met-
ing um mál þetta. Morgunblaðið er
það sem byrjar á því að sparka í
og skamma suma aðila, en eigna
öðrum heiðurinn. Hefði þá verið
hreinlegast af blaðinu að fullyrða
að það væri í rauninni Aage Ber-
lemé, John Fenger, Jensen-Bjerg
o. s. frv. sem bændur ættu það að
þakka að linun fékst á kjöttollin-
um.
J>eir eni hvort sem er peninga-
valdið sem stendur á bak við
Morgunblaðið, Ihaldsflokkinn og
landsstjórnina.
Hversvegna flytur Morgunblaðið
ekki þakkarávarp sitt til þeirra?
Fenger og Berlemé hafa áreið-
anlega ekki verið verri í kjöttolls-
málinu en Morgunblaðsliðið yfir-
leitt. það var yfirleitt ekki hægt að
vera dáðlausari í málinu en mikill
íjöldi Ihaldspostulanna var.
Berlemé og Fenger hafa þó a. m.
k. selt allmargar íslenskar kjöt-
tunnur um dagana.
Nýr læknisdómur.
Læknum tekst oft með sérstök-
um meðulum að finna eðli hættu-
legra sjúkdóma. Læknislyfið lætur
sjúkdóminn koma í ljós, svo að
ekki verður um deilt hver mein-
semdin sé.
Sama aðferð á stundum við í
landsmálum. Nú í þinglokin tókst
með heppilegri aðferð í þinginu að
sanna það, að íhaldsflokkurinn og
a. m. k. einhverjir af ráðherrunum
standa í mjög nánu tilfinninga-
sambandi við blaðfyrirtæki Cop-
lands og Berlemés. Jafnvel Mbl.
sjálft hefir fundið að þetta átti vel
við og líkt fyrirspurn minni um af-
stöðu Ihaldsflokksins til hinna er-
lendu blaðeigenda, við hin fræg-
ustu læknislyf. Skortir síst á rétt-
mæta viðurkenningu frá hálfu
sjúklinganna.
Eftir að Halldór Steinsson hafði
misnotað fundarstjóravald sitt í
efri deild til að hindra umræður
um aðstöðu stjórnarinnar til „Ber-
lemske Tidende“, við 3. umr. fjár-
laganna, var því lýst yfir, að mál-
ið yrði tekið upp aftur. Mátti velja
tvær leiðir: Knýja stjórnina til
svars með þingsályktun eða með
fyrirspurn. J>ingsályktun gat kúg-
að fram umræður, þó að stjórnin
og lið hennar væri dauðhrætt við
umtal. Fyrirspurn gaf stjórnar-
meirihlutanum betra tækifæri til
að renna af hólmi, orustulaust.
þessvegna var sú leið farin. Grunn-
hygnir menn, kjarklitlir og með
stei'ka tilfinningu fyrir óverjanleg-
um málstað hlutu að falla í þessa
gildru. Sú varð líka raunin.
Höfuðritstjóri íhaldsflokksins,
J>. G., hefir nýverið 1 Lögréttu við-
urkent að eðlilegt hafi verið, að
beint hafi verið til íhaldsflokksins
fyrirspurn um þetta efni. Einstaka
menn hafa fundið að því, að í fyr-
irspuminni var tekin upp lýsing á
sumum eigendum Mbl. úr Lög-
1E í m a n s cr í Sambanbsþúsinu.
©ptn baglega 9—\2 f. þ.
Shnt 496.
19. blað
réttu. Varla gat J. M. talið það
misráðið. Hann hefir þrásinnis á
þingi lýst ritstjóra Lögréttu sem
fyrirmynd í blaðamannastétt.
Sama hefir Björn Líndal sagt fyrir
munn kaupmanna og síldarspekú-
lanta. J>. G. þekkir eigendur Mbl.
áreiðanlega mjög vel. Og íhalds-
flokkurinn getur varla talið illa
fara á því, þó að skarplegar at-
huganir hans komi í þingtíðindum.
Fyrirspumin gaf stjórninni
tækifæri til að lýsa aðstöðu sinni
til Berlemés, Coplands etc., og um
leið hvort hún viðurkendi þjón-
ustupilt þeirra, Jón Kjartansson,
svokallaðan þm. Skaftfellinga, sem
stuðningsmann.
Jón Magnússon gat valið um
þrjár leiðir, tvær sæmilegar og eina
skaðhættulega. Hann valdi þá síð-
astnefndu, af því að þar hallaði
mest undan fæti.
Fyrsta leiðin sem J. M. gat farið
var að segja sannleikann blátt
áfram og ekkert annað. Játa að
hann og lið hans hefði stuðst við
hið erlenda fjámiálavald við kosn-
ingar bæði fyr og nú. Hann hefði
án efa getað með góðri samvisku
lýst yfir, að útibú Standard Oil
hefði af sinni fátækt lagt fram fé
til stuðnings sr. Eggert, Bimi Lín-
dal, Jóni J>orlákssyni 0. s. frv. Að
sönnu hefði J. M. þá orðið að játa
líka, að eigendum Mbl. kæmi ofboð
vel að fá 20% verðtoll. Jensen-
Bjerg, Jacobsen, Natan og Olsen,
Höepfner (Berlemé) 0. fl., sem
áttu stórkostlegar vörubirgðir,
stórgræða á því.
önnur leiðin var að afneita Ber-
lemé algerlega, og þá um leið Jóni
Kjartanssyni. J>etta hefði hver ein-
asti ráðherra í öðrum siðuðum
löndum gert, eftir það sem fram
hefir komið. J>á hefði J. M. sagt
eins og I. C. Christensen í Dan-
mörku, þegar Albertí-hneikslið
kom í Ijós: Eg vissi ekkert um at-
hæfi þessa manns. Hann hefir ver-
ið félagsbróðir minn, en um
hneikslishliðina á lífi hans hefir
mér verið ókunnugt. Slíkt svar
hefði þjóðin getað virt og metið.
Stjói’nin hefði að vísu mist eitt at-
kvæði, þar sem „Kjartansen" var.
En hún tapar áreiðanlega mörgum
fleiri fyrir að halda Berlemé.
þriðja leiðin var að þora ekki að
svara. J>á leið fór stjórnin. Hún
knúði Hjört, sr. Eggert, Steinsen,
Jóhannes, Jóhann úr Eyjum, B.
Kr. og Ingibjörgu til að „gaa i
drúllen" með sér. Sumir hafa
vafalaust verið viljugir og skuld-
bundnir áður. Aðrir látið teyma sig
hálfblindandi.
Mbl. hafði vonast eftir að „dót-
ið“ þyrði að kannast við útlendu
áhrifin, og Valtý tetrinu urðu það
mikil vonbrigði, að Jón Magnússon
skyldi aðeins með þögninni og flótt
anum viðurkenna samband íhalds-
manna við „Berlemske Tidende".
En íslenska þjóðin hefir fengið
ótvírætt svar. Fyrirspurnin hefir
sannað fyrir alþjóð manna, það
sem ýmsir vissu, marga grunaði,
en flestir vonuðu að ekki væri,
nefnilega að erlendir fésýslumenn
standa í óeðlilegu, óvenjulegu og
óheppilegu sambandi við töluvert
stóran hóp manna hér á landi, sem
fást við landsmál. Nú er eftir að
vita hversu þjóðinni verður um
þessa vitneskju. J. J.