Tíminn - 12.09.1925, Blaðsíða 3

TlMINN
161
Alfa-
Laval
skilvindnr
reynast best
Pantanir annast kaupfé-
lög út um land, og
Samband ísL samviélaga.
Til kaupfélaga!
H.f. Smjörlíkisgerðin í Reykjavík er stofnuð í
þeim tilgangi, að koma kér á smjörlíkisframleiðslu, sem geti fyllilega
jafnaat á við samskonar iðn erlendis, bæði hvað gæði og verð snertir.
Eflið íslenskan iðnað.
Biðjið uni ,Smára‘-smjörlíkið.
Orgel-harmonínm
hin bestu og vönduðustu sem til landsins flytjast eru frá B. M. Haugen
í Noregi. Umboðsmaður á íelandi er Sæmundur Einarsson Þórsgötu
2 Reykjavík, sem gefur allar upplýsingar.
mesta og besta uppsk-eru — á
einum stað, ekki altaf gerir það
á öðrum. Yfir í Danmörku eru
t. d. ræktuð mörg afbrigði af
rauðsmára. Á tilraunastöðvum
Dana eru innlend og útlend af-
brigði borin saman. Hin fyrnefndu
ganga svo að segja altaf með
sigur úr býtum. (Hér er átt við
seinan rauðsmára).
í Skáni í Svíþjóð, sem hefir
svipað loítslag og Sjáland/reynast
best þau afbrigði, sem þar eru
mynduð og ræktuð; þar geta
dönsku af brigðin ekki kept við þau
skánsku, enda þótt þau síðar-
nefndu séu lakari, þegar þau eru
reynd í Danmörku. Hér kemur því
fleira til greina en loftslagið og
oft getur verið erfitt að skilja til
fuíls bvað það er, sem orsakar
þennan mismun.
þetta, að afbrigði, sem eru
þai’ vanalega þau bestu, eða bafa
a. m. k. skilyrði fyrir að vera
það, þótt þau annarsstaðar ekki
geti kept við önnur þarverandi
afbrigði, er mjög veigamikið at-
riði í öllum landbúnaði og' ekka
síst bjá okkur íslendingum. það
segir okkur neínilega ótvírætt að
við eigum sjálfir að mynda af-
brigði af okkar íslensku fóður-
jurtum og rækta þau.
Eg geng þess ekki dulinn, að
hér er við marga örðugleika að
stríða og þó einkum loftslagið, þvi
eins og áður er bent á, er fræ-
rækt þess örðugri, sem norðar
dregur. það befir þó sýnt sig við
þær tilraunir, sem Ræktunarfé-
lag' Norðurlands gerði, meðan
Sigurður Sigurðsson búnaðannála-
stjóri var þar framkvæmdarstjóri,
að fleiri íslensk grös geta borið
þroskað fræ, sem gefa all-góða
uppskeru. þessum tilraunum þarf
að halda áfram til þess að fá svar
upp á þau áríðandi spursmál
sem að framan er drepið á.
Ef til vill eru það sumir, sem
hafa reynt að safna íslensku gras-
fræi og sá því. Nokkrum þeirra
hefir sjálfsagt gefist það vel,
öðrum illa. Hinir fyrnefndu eru
að líkindum á sömu skoðun og
eg, hinir standa mér á öndverð-
um meiði. Til þessar manna vil
eg segja, að þeir hafi ekki leyfi
til þess að draga þá ályktun að ís-
lenskt fræ sé ónothæft, þó að
þeim hafi ekki lánast vel með það.
þeir gátu fyrst og fremst hafa
borið sig skakt að, þegar þeir
söfnuðu íræinu og sáðu því og
í öðru lagi gátu þeir hafa valið
fræ af slæmum plöntum.
þær plöntur, sem vaxa úti í
náttúrunni hafa (eins og allar
aðrar plöntur) misjafna eigin-
innhaldi (blöndun mínus 15) af
egg-jahvítuefnum og fitu til sam-
ans, 46%. þar af hrein eg'gja-
hvíta 32—33%. — Fóðurblönd-
unin er gerð úr baðmullarfræi,
jarðhnetu, sólsikk, raps og kókus-
kökum, með meiru.
Enn má nefna Koldings-fóður-
blöndun. Hún inniheldur 35% af
eggjahvítuefnum og fitu til sam-
ans. þar af hrein eggjahvíta,
meltanleg 23%. Samsetningin á
þessari fóðurblöndun er svipuð
og’ sagt er að Langelundsfóður-
blöndunina.
Mysa eða „drukkur“ er ágætur
fóðurbætir handa öllu ungviði,
vetrungum, folöldum og lömbum,
fullorðnum hestum og fé, þó að
ekki sé þar um kjarnfóður að
ræða. Kúm má einnig gefa mysu.
Næringin í mysunni er mestpart
sykur. — En mysan og drukkur-
inn má ekki vera súr, þegar
skepnum er gefið það að drekka.
Og best er að mysan sé volg,
25—30° C. — Af mysu þurfa
5—6 kg. á móti 1 kg. af töðu.
Um fóðurgildi þessara ýmsu
kjarnfóðurstegunda, miðað við
góða meðaltöðu má svo að orði
kveða að sé hér um bil þetta:
Jafngildir
1 kg. rúgur 2y% kg. töðu
— mais 214 — —
ieika. Sumar gefa mikið hey, aðr-
ar mikið fræ, sumar þola kalt
loftslag vel, aðrar illa o. s. frv.
Við myndun afbrigða eru þær
bestu plöntur valdar ur og notaðar
til fræræktar. þessi afbrigði eru
mjög misjöfn eftir því hverja
kosti maður vill fá' fram, og þar
sem útlendu afbrigðin oftast vanta
þá kosti, er við hljótum að krefj-
ast, verðum við sjálfir að mynda
okkar eigin afbrigði. Flestar
menningarþjóðir álfunnar hafa á
síðari árum lagt mikla áherslu á
þetta atriði, jafnvel þó þær hafi
átt hægra með að ná í fræ við
þeirra liæfi en við eigum.
Einhver hinn mesti örðugleiki
íslenska landbúnaðarins eru þúf-
urnar. Besta sverðið á móti þeim
er fræsléttan. Skilyrði fyrir því
að hún hepnist vel er gott fræ.
Gott íslenskt fræ á í framtíðinni
að bjóða vetrarhörkunum og vor-
hretunum byrginn, breyta þýfðu
túnunum og óræktarmóunum í
frjósöm,' slétt, véltæk tún, sem
gefa meiri, betri og fljótunnari
uppskeru.
Takmarkið á að vera: íslenskt
fræ handa íslenskum bændum.
Skrifað í Danmörku í ágúst.
Guðm. Jónsson
búnaðarkandidat.
----o----
JriaÉ íslenskrar tunou“.
Nokkur orð.
I „Tímanum" 4. og 11. júlí kom
út allhörð ádeila á ritdóm minn í
,,Eimreiðinni“ síðastl. vor um bók
S. Kr. Péturssonar: Hrynjandi
íslenskrar tungu, eftir höf. sjálf-
an. þessi mæti maður er nú því
miður látinn og eg gleymi gjarna
þeim óverðskulduðu og að sumu
leyti ósæmilegu orðum, er hann
fór um mig í þessum greinum
sínum. Eg virti þenna mann vegna
gáfna hans og mannkosta og er
fús á að láta í ljósi, eins og eg
hefi gert áður, að bók.hans er að-
dáunarverð vegna þess, hve hún
er vel og skipulega rituð, en hitt
var mér þegar ljóst, að grund-
vallarskoðanir hans eru rangar og
veik eg einmitt að þeim í þess-
um áðurnefnda ritdómi mínum.
Eg hefi sýnt fram á, að höf. hafi
ekki þekt áherslulögmál íslenskr-
ar tungu í fornöld, að hann þekti ekki mismuninn á tónhæð og áherslu, að hann virti að vettugi allar tónasveiflur setningarlags og að hann (af þjóðarmetnaði, eins og hann sagði mér sjálfur) vildi ekki afla sér fræðslu um
— síld W2 - -
— síldarmjöl
besta teg. 3 — —
— síldarmjöl
laklegt 2V3 — —
— olíukökur 3 — —
— Langelunds-
fóðurbl. 22/3
— Koldings-
' fóðurbl. 22/3
— grútur 2 — —
— hafrar 21/3
þetta eru einskonar meðaltöl, en
getur eðlilega munað einhverju
til eða frá, eftir gæðum kjarn-
fóðursins eða verkanir hans hlut-
fallslega meiri, þegar heyið sem
skepnunum er gefið, er laklegt,
hrakið eða skemt.
Fóðúrbætir geta menn senni-
lega útvegað sér, nálega í hverj-
um kaupstað í landinu. — Hér
syðra hefir Mjólkurfélag Reykja-
víkur útvegað bændum í nágrenni
bæjarins kjarnfóður um mörg ár.
Nú mun það vera að færa út
kvíarnar með þær útveganir og
ætla hér að reka víðtæka kjarn-
fóðursverslun.
Um verð á á fóðurbæti hjá fé-
laginu hefir það leyft mjer að
birta þetta:
Mais 100 kg. kr. 40,00
Síldarmjöl 100 kg. —• 40,00
þessi efni hjá erlendum vísinda-
mönnum, er hefði orðið bók hans
til ómetanlegs gagns. þessi áðm’-
nefndu grundvallaratriði eru svo
mikils virði, að án þeirra hlaut
bókin að verða gagnslítil og kenn-
ingar höf. rangar. Eg get ímynd-
að mér, að ef undirstaðan hefði
verið rétt lögð, myndi höf. með
gáfum sínum og skarpskygni hafa
komist langt í rannsókn þessa
vandasama máls. 1 utanför minni
í sumar mintust ýmsir merkir
málfræðingar á þýskalandi og í
Danmörku á bók þessa og voru
þeir vitanlega allir sammála um
þessa höfuðgalla á bókinni. í
ádeilu sinni í sumar reyndi höf.
að sýna fram á, að dæmi mitt úr
nútíðamáli: „þegar eg kom til
bæjarins í gær“ væri rangt mál
(dönskuskotið), ætti að vera:
Langelunds fóðurblönd-
un 75 kg. — 34,00
Haframjöl 80 kg. — 31,00
Hafraklíð 70 kg. — 20,00
Fóðurblöndun Mjólkurfé-
lagsins 75 kg. — 32,00
þetta sem sagt hefir verið á
undan um kjarnfóður 0. s. frv.
eru lauslegar bendingar til at-
hugunar fyrir bændur áður en
veturinn gengur í garð. — Töðu-
aflinn, að minsta kosti hér um
Suðurland, er þannig í „garðinn
búinn“ að ekki veitti af, að hann
væri „bættur upp“ með einhverj-
um fóðurbætir. Og það sagði Hall-
dór skólameistari á Hvanneyri
mér í morgun, að sjaldan eða al-
drei hefði hann átt lakari hey
en nú.
Um ásetning eða fóðurforða
bænda að öðru leyti, ætla jeg
ekki að ræða í þetta sinn. —
En vel mega menn rouna eftir
þessu, að gott er að vera við öllu
búinn, hvað sem í skerst og á
eftir fer.
Reykjavík 4. sept. 1925.
Sigurður Sigurðsson
ráðunautur.
----o----
þegar eg kom í gær til bæjarins.
þetta skiftir ekki miklu máli, er
dæmt er um kenningn höf., en
einnig þetta er rangt hjá höf.
Setning þessi er góð og gild ís-
lenska og skal eg aðeins nefna
eitt dæmi tíl samanburðar: hversu
vel þóttist þú leika við konung
þinn í gær (Fritzness orðab.).
Aðalkenningar höfundar í bók
þessari eru rangar og er það ein-
í’óma álit allra þeirra málfræð-
inga, er eg þekki til; bókin mor-
ar þessvegna af villum og mun eg
síðar sýna fram á, að hvert ein-
asta atriði í ritdómi mínum í Eim-
reiðinni var rétt að undantekinni
einni prentvillu, sem höf. réyndi
að smíða vopn úr gegn mér í áð-
urnefndum Tímagreinum sínum.
Alexander Jóhannesson.
---o---
Frá útlöndum.
Vegna húsnæðisvandræða í 01-
.ló, hefir húsaleigunefndin þar ver-
ið allströng um að vísa útlend-
ingum burt úr borginni. þykjast
þjóðverjar hafa orðið sérstaklega
hart úti. Berst sú fregn frá Ber-
lín að þjóðverjar hafi í hótunum
um að vísa öllum norskum fjöl-
skyldum úr landi með fjögra
vikna fyrirvara.
— t London' hefir verið stofn-
aður almennur skóli í fluglist. Er
því haldið fram að hægara sé að
læra að stýra flugvél en að stýra
bíl. Mikil aðsókn er að skólanum.
— Um miðjan ágústmánuð fyr-
ir fimm árum voru herir Rússa
komnir svo langt inn í Pólland að
þeir áttu aðeins örstutta leið
ófarna til höfuðborgarinnar. það
leit svo út sem úti væri um Pól-
land. En þá tóku Pólverjar á öllu
sem þeir áttu til. Frá Frakklandi
kom þeim nokkur hjálp, og sjálf-
ur yfirforinginn og um mánaða-
mótin var fullnað „kraftaverkið
við Weichsel“, sem Pólverjar
kalla. Sigurför Rússa var brotin á
bak aftur. Stuttu síðar var friður
saminn og alla tíð síðan hafa Pól-
verjar lagt hið allra mesta kapp
á að auka og bæta herinn. 0,g nú
í sumai’, í fimm ára minning síð-
asta stríðsins, fóru fram á Pól-
landi meiri heræfingar en nokkru
sinni fyr. Voru viðstaddir hers-
höfðingjar frá Frakklandi, Eng-
landi og fleiri löndum. Áttu her-
æfingarnar einkum að sýna
hversu varist yrði fjandmanni er
sækti að úr austri — Rússlandi.
Og um sama leyti létu Rússar
miklar heræfingar fara fram á
endilöngum vesturlandamærum
sínum og flotaæfingar í Svarta-
hafi. Er fullyrt af kunnugum, að
vart geti liðið nema fá ár uns
aftur hefst ófriður austur þar.
— Caillaux, fjármálaráðherra
Frakklands, lýsir þvi yfir að
Frakkland geti eklti endurgreitt
Englandi meira en 9 miljónir
sterlingpunda árlega af stríðslán-
unum. En Englendingar heimta a.
m. k. 20 miljónir sterlingpunda
greiðslu árlega. Skuldin er alls
630 milj. sterlingpunda.
— Á Englandi er verið að und-
irbúa að koma á föstum póstferð-
um í lofti til Indlands. Síðan á að
lengja leiðina, fyrst til Singapore
og því næst til Ástralíu.
— þrír kommunistar voru
dæmdir til dauða á Póllandi.
Reyndi sendiherra Rússa að fá
áftöku frestað, en tókst ekki.
þeir voru skotnir 21. f. m. Víða
um Norðurálfu hafa kommunistar
haft í hótunum út af þessu við
sendiherra Póllands og einkum á
Frakklandi létu þeir ófriðlega. En
hingað til hefir setið við orðin
tóm.
— þjóðbankinn danski hefir
lækkað forvextina úr 7% í 6% og
síðan aftur úr 6% 1 51/4%.
— þjóðbankinn norski hefir
lækkað forvextina úr 6% í 51/2%.
— íhaldsstjórnin í Búlgaríu
heldur áfram sömu stefnu, að láta
dæma til dauða pólitiska andstæð-
inga. Voru 90 menn dæmdir til
dauða nýlega, en þá neitaði Boris
konungur að rita undir dauða-
dómana, svo að það verður að
breyta þeim í æfilangt fangelsi.
— 25. f. m. sendu þjóðverjar
fyrstu stóru afborgunina af stríðs
skuld sinni við England sam-
kvæmt Dawes-samningnum. Var
flugvél send með greiðsluna.
Flutti hún B,660,000 pund sterl-
ing í þýskum ríkisskuldabréfum,.
i 20 innsigluðum pokum, sem
fluttir voru þegar til geymslu í
Englandsbanka.
— Fyrir stríð höfðu þjóðverjar
reist mikla flotastöð" og eitt hið
strekasta vii’ki í eyjunni Helgo-
land í Norðursjó. Var þetta Eng-
lendingum mikil þymir í auga,
enda réðu þeir því að í Versala-
friðnum var það ákveðið að allar
víggirðingar á Helgolandi skyldu
rifnar -niður, sem og hefir verið
gert. Og nú er svo að sjá sem
ekki eigi að verða ein báran stök
um eyju þessa. Hafa brim og
sjávarflóð gert svo mikinn usla í
eyjunni að íbúarnir hafa beðið
um hjálp frá þýskalandi. Er jafn-
vel gert ráð fyrir að flytja verði
alla íbúana til lands, nema vita-
vörðinn.
— Seint í f. m. flugu japansk-
ir flugmenn frá Tokíó til Lund-
úna. þeir áttu að standa við í
Moskva og þar tóku á móti þeim,
í lofti, 18 rússneskar fulgvélar.
því næst hélt utanríkisráðherra
Rússa veislu mikla fyrir flug-
mennina og hélt þar ræðu, sem
mikið er um talað. þakkaði hann
fyrst sérstaklega hinar óvenju-
legu og ágætu viðtökur, sem sendi-
herra Rússlands hafi átt að fagna
í Japan og sagði að það bæri vott
um réttan skilning á að Austur-
landamenn ættu að halda fast
saman gagnvart öðrum. Taldi
hann Rússa hiklaust í þeim hóp.
'þar sem það er nú talið eitt-
hvert stórfeldasta mál nútímans
hver úrslit verði mála í Kína og
Indlandi, gagnvart Norðurálfu-
mönnum er að vonum tekið eftir
slíkum orðum frá utanríkisráð-
herra Rúshsa.