Tíminn - 19.03.1927, Blaðsíða 3

vfunrn
lega laugahitun í Reykjavík. Tel-
ur hann varhugavert að leiða
laugavatnið sjálft til bæjarins,
því steinefni þau eða hverahrúð-
ur, sem í því eru, muni setjast
í leiðsluna og valda táhnun á
rensli. Leggur hann til, að vatn
úr Gvendarbrunnum, sem ligggja
allmiklu hæra en laugarnar, sé
leitt í gegnum þær og hitað á
þann hátt, en síðan notað til hit-
unar. Með þessu telur hann og
vinnast það, að komist verði hjá
því að nota dælur.
Ármannsglíman fór fram í
Reykjavík 6. þ. m. Kept var í 2
flokkum eftir þyngd. 18 tóku
þátt í glímunni. 1 þyngri flokkn-
um (yfir 70 kg.) varð Ottó
Marteinsson sigurvegari. önnur
verðlaun fékk Þorsteinn Krist-
jánsson og þriðju verðlaun Jörg-
en Þorbergsson. 1 léttari flokkn-
um sigraði Sigurjón Guðjónsson,
en Jakob Gíslason fékk 2. verð-
laun og Bjöm Bl. Guðmundsson
3. verðlaun. Á eftir glímunni fór
fram hnefaleikur. Færeyskur
maður, Peter Vigelund, sem
kennir þá íþrótt hér, fékst þar
við nokkra menn, en eigi var
kapp í þeim leik.
Fregnir berast um það með er-
lendum blöðum að þýskt félag
muni ætla að koma á föstum
flugferðum til Grænlands, New-
foundlands og New York með
viðkomustað í Reykjavík. En
varlega ber að trúa slíkum lausa-
fréttum.
Fundur Alþýðuflokksmanna í
Hafnarfirði hefir sent þingmönn-
um Gullbringu- og Kjósarsýslu
áskorun um að beitast fyrir því,
að Hafnarfjörður verði sérstakt
kjördæmi og lýsir vantrausti á
þingmönnunum ella.
Rúml. 400 sjómenn hafa sent
Alþingi áskorun um að breyta
togaravökulögunum svo, að hvíld-
artími skipverja verði 8 stundir
á sólai-hring í stað 6 áður.
Sundhallarmálið er nú komið á
góðan rekspöl; áhugi almennur
hjá íþróttamönnum og þeim sem
bera fyrir brjósti umbætur í
þrifnaði og heilbrigðismálefnum.
Vilja nú íþróttamenn að bærinn
og landið leggi fram 50 þús. kr. í
tvö ár og ætti þá byggingin að
geta orðið fullger 1930. Málið
hefir vakið eftirtekt erlendis. 1
Mbl. stóð fyrir skömmu um það
þessi klausa: Sundhallarmálið.
Nýlega fékk Iþróttasamband Is-
lands tilboð frá norskum bygg-
ingameistara, Henrik Haldin að
nafni, viðvíkjandi hinni væntan-
legu sundhöll, sem gert er ráð
fyrir, að hér verði reist. Hann
hefir séð um byggingu sundhall-
arinnar í Björgvin, og sendi
teikningar af henni, ásamt bréfi,
sem stjóm 1. S. 1. hefir nú sent
bæjarstjóm Reykjavíkur til at-
hugunar. Svo mikla athygli vek-
ur þetta menningarmál erlendis,
að verkfræðingar þar hyggja að
keppa við ísl. verkfræðinga um
byggingu sundhallarinnar“.
Sundhallarmálið var fyrst til
meðferðar á þingi 1923. Sund-
höUin var fyrsta málið sem Jón-
as frá Hriflu beitti sér fyrir á
þingi, og hélt um það fyrstu
þingræðu sína, og um það mál
deildu þeir fyrst í Ed. Jónas og
Jón hei'tinn Magnússon. Nú eru
allir flokkar orðnir sammála um
að hér eigi að reisa sundhöll við
Reykjavík, og að sú framkvæmd
verði í einu bæ og landi til
gagns og sæmdár.
Skipafregnir. Goðafoss var í
Hamborg 17. þ. m. Sama dag i
fór Gullfoss frá Vestmannaeyj-
um á leið til útlanda. 18. þ. m.
fór Lagarfoss frá Seyðisfirði á
útleið og Esja frá Isafirði á suð-
urleið, en Brúarfoss, kæliskipið
nýja, kom til Vestmannaeyja.
Vigfús Einarsson er skipaður
skrifstofustjóri í stjómarráðinu í
stað Odds Hennannssonar.
-----o----
Sanmnnumál.
Nú í sumar í ágúst verður háð
í Stockhólmi allsherjarþing sam-
vinnufélaga. Eru slíkir fundir
haldnir þriðja hvert ár í stór-
borgum heimsins. Islensku kaup-
félögin hafa enn ekki gengið í
alþjóðasambandið, en líkur em
til að þau minnist aldarfjórðungs-
afmælis Sambandsins með því að
láta þá byrja samstarf við skyld
félög í öðmm löndum. Mætti vel
fara svo að áður langt um líði
yrði beinn hagnaður að aukinni
kynningu við ensku kaupfélögin,
þegar markaður fyrir ísl. sveita-
vömr fer einkum að verða í Eng-
landi. Nú fyrir skemstu hefir
borist hingað boð frá erlendum
samvinnukonum, um væntanlega
þátttöku ísl. kvenna í fundi
þeirra í Stockhólmi. Þó að konur
hafi fram að þessu lítið beitt sér
fyrir sérstökum samtökum í því
efni, þykir rétt að geta þess,
hversu konur hafa myndað sam-
vinnufélög í mörgum næstu lönd-
um. I stórborgunum er húsfreyj-
an fjármálaráðherra heimilisins.
Hún fær vikulaunin og undir
ráðdeild hennar er það komið,
hversu afkoma fjölskyldunnar
verður. Slíkar konur læra fljótt
að meta tekjuafgang kaupfélag-
anna. Hér á landi er þessu öðm-
vísi farið í sveitunum. Bænd-
umir fara í kaupstaðinn og þeir
kaupa inn hver fyrir sitt heim-
ili meirihlutann af því sem fyrir
það er keypt árlega. Þetta hefir
orðið til þess, að hér á landi eru
Árift 1904 var
1 fyrata sinn
þaklagt 1 Dan-
mörku úr
— Icopal. —
Notað
nm allan
heim.
Besta og ódýrasta efni í þök. Tíu ára ábyrgð á þökunum,
Þurfa ekkert viðhald þann tíma.
Létt -------- Þétt --------- Hlýtt
Betra en bárujárn og málmar. Endist eins vel og skífuþök
Fœst alstaðar á Islandi.
Jens Villadsens Fabriker,
Köbenhavn K.
Biðjið um verðskrá vora og sýnishorn.
P.WJacobsen&Sön
Timburverslun.
Símnefni: Granfuru. Carl Lundsgade
Stofnað 1824. Köbenhavn
Afgreiðum frá Kaupmannahöfn bæði stórar og litlar pantanir og
heila skipsfarmu frá Svíþjóð. — Sís og umboðssalar annast pantanir.
£ik og ofni i þilfar til skipa.
bændurnir yfirleitt meiri sam-
vinnumenn en konumar, og svo
hlýtur að verða, þar til konum-
ar fara að taka meiri þátt í
verslunarmálum heimilanna. í
Englandi hefir kvenfólkið fund-
ið að framtíð samvinnunnar þar
í landi er að afarmiklu leyti
komið undir þroska þeirra. Þess
vegna hafa þær stofnað fjölmörg
kvenfélög út um alt England til
að efla og útbreiða samvinnu-
hreyfinguna. Þessi kvenfélög
vinna að því að auka þekkingu
kvenna á eðli samvinnusamtak-
anna, og er álitið, að þessi félög
hafi unnið kaupfélagsskapnum
hið mesta gagn. Samskonar fé-
lög eru nú mynduð í flestum
þettbygðari löndum álfunnar.
Þau hafa með sér allsherjar-fé-
lagsskap, er heldur fund þriðja
hvert ár um leið og allsherjar
sambandið heldur fund sinn.
---o----
Svikin sveitamanna.
Hinn 20. dag nóvembermánað-
ar síðastl. flutti stjómarblaðið
Vörður grein eina, um tekjuskatt
og eignar, eftir Gunnar hagfræð-
ing Viðar. Er ritsmíð þessi svo
úr gerði ger, að ilt er við henni
að þegja fyrir menn úti um land.
Bregður höf. sveitamönnum um
stórkostleg skattsvik. 1 49. tbl.
Varðar, 4. des., áréttar hann
þetta, og segir m. a.:
„Mér þykir ihugunarvert hve ger
samlega tekjuskatturinn bregst
til sveita. Eg þykist hafa sýnt
fram á það með fræðilegum rök-
um, að ástæða hafi verið til þess
að ætla, að tekjuskatturinn yrði
ekki goldinn til sveita, svo sem
vera ber — og sannað með töl-
um, að svo hefir reynst. En
hvorttveggja er, að eg hefi ekki
gögn í höndum til þess að sýna
nákvæmlega, hvað mikið ein-
staklingar skattsvíkja*), né
47
heldur myndi eg telja rétt, að
brennimerkja fáeina menn, af
handahófi, fyrir sakir, sem svo
ahnennar eru“*).
Eg hafði búist við því, að grein
Gunnars yrði fljótlega andmælt
úr flokki sveitamanna, svo al-
vaiiegai- ásakanir, sem í henni
i'elast. Að vísu hefur form. einn-
ar yfirskattanefndar, sýslumað-
ur bnæfeilinga, svarað, og gert
það prýðiiega, svo sem von var
og visa þess mæta manns. — En
frá sveitamönnum hefi eg engin
andmæh séð, og furðar mig
stóriega.
Það er reyndar sagt, að vér
bændur séum seinþreyttir til
vandræða. Vera má, að engi sé
það ókostur, eí eigi er úr hófi
fram. En þá erum vér sein-
þreyttir langt úr hófi fram, ef
vér tökimi þegjandi sérhverri sví-
virðingu, sem til vor er beint,
iivort heidur er af skrifstofu-
mönnum í Reykjavík eða ein-
hverjum öðrum. —-
Guxmar Viðar ásakar bændur
íyrir ahnenn skattsvik. En jafn-
framt ásakai’ hann og aðra fyrir
annaiskonar svik. — Fáir hrepp-
ar, eða engir, munu vera svo
stórir á voru landi, að undir-
skattanefndir geti ekki, þess
vegna, farið nærri um eignir og
tekjur fiestra hreppsbúa, eða
alira. Eigi er heldur atvinnu-
rekstur sveitamanna svo fjöl-
breyttux-, eða margþættur, að
fyrir þær sakir geti þeir skotið
undan, svo nokkuru nemi, án
vitundar skattanefndar og vilja.
Segja má líkt um sýslu hverja,
eða umdæmi hverrar yfirskatta-
nefndar. Mjög er það ólíklegt,
að í nokkurri yfirskattanefnd
sitji þeir sauðii’, að eigi vissi þeir
geria, ef sá væri almennur sið-
ur í umdæmi þeirra, að svíkja
skatt.
Fyrir því er það sýnt, að sé
það rétt, sem Gunnar Viðar stað-
hæfii’, að almenn skattsvik eigi
sér stað til sveita, þá hlýtur það
að vei’a bæði undir- og yfir-
skattanefndum fullkomlega Ijóst.
Þær hljóta, að hilma yfir með
svikunum. — Skattanefndarstörf
eru opinber trúnaðarstörf. Stað-
hæfing um almenn svik skatt-
þegna, óleiðrétt og óhegnd af
skattanefndum, er því hvort-
tveggja í senn: ásökun á hendur
skattþegnum sjálfum, og jafn-
framt ásökun á skattanefndar-
menn, um að þeir séu svikarar í
trúnaðarstarfi. — Engar eru það
smásakir, ef sannar væri.
Hagfræðingurinn segist vera
fús að rökræða staðhæfingu sína
um skattsvikin. það er allrar virð-
ingar vert. En eg tel það vera
langt fyrir neðan virðingu vora,
sveitamanna, að rökræða það,
*) Auðk. hér.
fyrstu umræðu. Þessir sjö vildu
ekki auka aðhaldið að drukkn-
um embættismönnum eða for-
ráðamönnum skipa og báta á sjó:
1. Jón Þorl., 2. Jóhannes Seyð-
firðingaþingmaður, 3. JÓhann úr
Eyjum, 4. I. H. B., 5. Halldór
Steinsson læknir í ólafsvík, 6.
Einar á Geldingalæk og 7. Jónas
Kristjánsson læknir á Sauðár-
króki. J. Kr. drap þannig með
atkvæði sínu við fyrstu umræðu,
fyrsta málið um áfengisvarnir,
sem hann greiddi atkv. um.
Stormur hafði skilið manninn
betur en templarar. Þar sem J.
Kr. drekkur ekki sjálfur, má telja
fullvíst að hann hefir gert þetta
óhappaverk móti betri vitund.
En íhaldsflokkurinn hefir kúgað
hann svo hroðalega, sem raun
bar vitni um. En með þessari at-
kvæðagreiðslu var endanlega
skorið úr um viðhorf íhalds-
flokksins til áfengisvamanna í
landinu. Héðan af vita menn að
loforð íhaldsins í því máli eru
vísvitandi blekkingar ætlaðar til
að ginna fáfróða.
Tr. Þ. ber -enn fram frv. um
að gefa Búnaðarfélaginu einka-
sölu á tilbúnum áburði og að
landið greiði kostnað við flutn-
ing á aðalhafnir. Er framgang-
ur þess meginskilyrði fyrir mik-
illi nýrækt í landinu. Magnús dó-
cent og Árni í Múla tóku með
skætingi 'þessu stórmáli. 1 fyrra
drápu íhaldsmenn í Ed. frv., en
sú deild er ef til vill betur skip-
uð vegna þess máls en þá.
Samskólinn er í þann veginn
að komast úr nefnd. Tilætlunin
að byggja skólahús mikið við
Tjörnina. Aðalbyggingin er
nokkrum metrum styttri en
Landsspítalinn, en hæðin svipuð.
Þar að auki á að byggja hjá
vélaverkstæði og áhaldastofur og
er sú bygging eftir teikningu að
dæma á stærð við steinhúsið
nýja á Kleppi, sem kostar um
i/2 miljón. 1 þessum húsum á að
vera gagnfræðaskóli fyrir bæinn,
iðnskóli, kaupmannaskóli og vél-
stjóraskóli. Aðeins einn af þess-
um skólum er nú landsskóli. Ætl-
ast er til að föst embætti verði
stofnuð við skóla þennan eftir því
sem bekkjum fjölgar, og kemur
meginhluti launanna beint úr
landsjóði. Búist er við að íhalds-
menn geri þetta að flokksmáli
eins og að reisa heimavistarhús
við mentaskólann fyyrir 150 þús.
kr. sem allir íhaldsmenn í Nd.
samþyktu. Jón Guðnason og
Bemharð spurðu íhaldsmenn í
mentamálanefnd Nd. hvort sömu
fríðindi um stofnkostnað og
rekstur frá hálfu landsjóðs, gætu
hlotnast Hvítárbakkaskóla, Núpi*
og Laugum, en því var neitað.
Er þá auðséð, að tilgangurinn
er sá að verja mörg hundruð
þúsundum úr landssjóði í hús
fyrir unglingaskóla í Reykjavík,
og tugum þúsunda í föst kenn-
aralaun, en halda unglingaskólan-
um út um landið við á óvissum
og lágum styrk.
Titansmálið var nýl. til annarar
umræðu í Nd. Með því hafa tal-
að Kl. J., M. Guðm. og M. Torfa-
son, en móti Þórarinn og Jakob
Möller. Þykir furðu sæta að Þór-
arinn var gallharður jámbrautar-
maður fyrir nokkrum árum, en
hefir nú snúist. Mikill ljóður er
á ráði þeirra Titansmanna að
þeir vilja enga tryggingu setja,
fremur en „Dynjandi“ í fyrra og
hefir Magnús Guðmundsson mælt
það upp í félaginu. Er það lít-
ill greiði við bændur á Suður-
landi ef M. G. veit að félagið vill
ekki setja tryggingu að tefja
framkvæmd málsins með hum-
bugsráðgerðum. Tregðan við að
setja tryggingu er nú sem stend-
ur ský á vonarhimni þeirra er
treyst hafa Titan til að bæta úr
j árnbrautarþörf inni.
1 fyrra beittist J. Þorl. fyrir
að létta skatti af útgerðinni, og
nam sú lækkun 4—500 þús. kr.
En hann gleymdi þá landbúnað-
inum. Nú vildi 1. landkjörinn (J.
J.) bæta úr þessu og flutti frv.
um að fella skyldi niður út-
flutningsgjald af landafurðum.
Myndi tap landssjóðs hafa orðið
um 100 þús. kr. Sýnist útlitið með
sölu landbúnaðarafurða nógu erf-
itt, þótt ekki sé þyngt með tolli.
Sjö íhaldsmexm gengu móti frv.
og feldu það við 1. umræðu: Jón
Þorl., Jóh. Jóh., Steinsen, Einar
á Geldingalæk, I. H. B., B. Kr.
og Jóhann úr Eyjum. Sýnir þetta
fremur hug íhaldsins til bænda,
heldur en þótt miðstjóm flokks-
ins og Fenger dreifi út gjafa-
blöðum, til að fá bændur til að
styðja andstæðinga sína.
Að lokum hefir ÓI. Thórs borið
fram lítið og Ijótt frv. Vill hann
að bílaskatturinn leggist á bens-
ínið, en ekki á hestafl vélanna
eins og í öðrum löndum. ól. og
nokkrir af frændum hans eiga
„luxus“-bíla, með allmiklu véla-
afli, en sem varla munu notaðir
að staðeldri. ól. vill koma skatt-
inum af þessum bílum yfir á þá
bíla, sem mest aka, og eyða
mestu bensíninu, og eru það þá
fyrst og fremst flutningsbílar.
Méð frv. þessu hefir íhaldið
komist einna lengst í sérgæðings-
áttina.