Tíminn - 21.04.1928, Blaðsíða 3

TIMINN
78
Herfi
Diskaherfi,
Hankmoherfi,
FjaSraherfi,
Rúlluherfi,
RúSÓIfsherfi
og
ÁvinsluherfL
Samhand isl. samvinnufél.
Hljómteikar
15. þ. m. hélt Jón Guðmundssori
hljómleika í Gamla Bíó.
það kom ótvírætt í ljós að söng-
maðurinn liefir með mikilli elju og
astundun, vakað yfir því að kynna sér
og i'æra sér í n>d alt það besta í söng
og musik er okkar musikheimur
hefir haft að bjóða. Hefir honum með
tilstyrk músikgáfu sinnar, orðið svo
vel ágengt á 'þessu sviði að maður
gat oft dást að því í dag.hversu hag-
lega liann beitti röddinni og hversu
greindarlega hann flutti viðfangsefni
sín.
Tónmyndun eða „Technik“ er að
vísu ekki án lýta e n n þ á, en maður
gladdist samt sem áður yfir því, að
íinna jafn álitlega musikmenningu
vaxna upp úr alíslenskum reit.
Fenginni kunnáttu fylgir einnig sá
góði kostur, að söngmanninum hefir
tekist að helga sér hana, án þess að
skerða að nokkru leyti sína uppruna-
legu rödd „die Naturstimme" eða sitt
einstaklingseðli „Induvidialitat" en
einmitt það ■ er mjög algengur kvilli
hjá söngnemum á vissum þrepum á
þroskabraut sinni.
það sein mér fyndist rétt að benda
á aí því sem betur mætti fara í söng
þessa tápmikla tenorsöngvara, er
einkum það, að röddin er oft ekki
eins eins mjúk og hún gæti verið, ef
allir hinir bestu hljómgjafar raddar-
innar nytu sín til fulls. Sumstaðar
virtist nokkuð ósamræmi milli sterkra
og veikra tóna. Sterku tónarnir hafa
mikið burðarmagn, en veikir tónar
missa stundum besta höfuðhljóminn
„die Kopfresonanz" og um leið nægi-
legt dráttarmagn og þá mýkt, sem
söngmaðurinn annars á í fórum sín-
um.
Á stöku stað urðu loturnar „die
Phrasen" nokkuð óákveðnar, er óvíst
hvort þar réði meira um, skortur á
íullkominni andardráttarleikni, eða
hin illa fylgja söngmanna, sem nefn-
ist „Nervösitat", sem ekki er ólíklegt,
að sá maður hafi, sem í fyrsta sinm
kemur fram á söngpallinn, sem máls-
vari sjálfstæðs „Konserts".
Páll ísólfsson lék undir og leysti
það hlutverk af hendi á þann veg,
sem aðeins hinum þroskaða lista-
manni er -auðið.
Fagnaðarlæti áheyrenda voru mikil
og væri óskandi að miklu fleiri hefðu
notið þessara ánægjulegu hljómleika.
Rvík, þ. 15. apríl 1928.
pórðor Kristlelfsson.
-----o-...
firiisSrí Heilsubælisins
o. fl.
Út af ummælum, sem komið hafa
fram á Alþingi og í frásögn blaða um
umræður þar viðvíkjandi Oddfellow-
íélaginu og fé þvi, er safnast hefir á
liðnum árum til Ártíðaskrár Heilsu-
hælisins, teljum vér rétt að taka fram
það, sem hér segir:
Ártíðaskráin var gefin Heilsuhælis-
félaginu. það félag tók allar tekjur
af henni þangað til Heilsuhælisfélag-
inu var breytt í „Berklavamafélag ís-
lands“ árið 1924. Síðan hefir það félag
tekið allar tekjur af Ártíðaskránni.
Saxon Petroleum Co.,hér á landi
hafa einnig brotið hlutafélaga-
lögin með því að tilkynna félag-
ið ekki til hlutafélagaskrár.
Stjórnendur h/f. Shell á íslandi
hafa og brotið hin sömu lög með
því að tilkynna til hlutafélaga-
skrár að hlutaféð væri innborg-
að, þó að upplýst sé að það sé
rangt. Við þessu broti liggur
mjög alvarleg hegning fyrir
stjómina í hlutafélaginu. Menn
sem hafa brotið lög hreinlega er
auðvelt að taka og refsa, öðrum
til viðvörunar. Hið allra alvarleg-
asta er leppmenskan. íslensk
leppmenska er það, að íslenskir
menn eða félög, gera á pappímum
samninga, sem á yfirborðinu eru
í samræmi við landslög, en eru
gerðir til þess að komast á snið
við þau og afla erlendum auð-
möxmum eða félögum íslenskra
sérréttinda, og sá raunverulegi
samningur, er því hreinasta lög-
brot. Þetta hafa hinir alkunnu
síldar-skipa-leppar þráfaldlega
gert. Atvinnulausir braskarar
fara norður á Siglufjörð á sumr-
in, kaupa þar á pappímum skip
af erlendum mönnum, gefa út
skuldabréf fyrir andvirði skipsíns
og veðsetja seljandanum það fyr-
ir söluverðinu með rá og reiða;
síðan draga þeir íslenska fánann
við hún og láta sigla skipinu inn
Öllum kröfum út af meðferð þess
fjár, sem safnast hefir til Ártíöaskrár-
innar, hlýtur því að eiga að beina
til Berklavarnafélags íslands.
Enn fremur viljum vér taka það
fram, að gjafir þær, sem aðalfundur
Berklavarnafélags íslands hefir gefið
ýmsum stofnunum og félögum hér á
landi til útrýmingar berklaveikinn-
ar, eru gefnar úr hinum almenna
sjóði félagsins, og bæði það fé, svo
og sjóðfé það, sem félagið nú á, staf-
ur uuðvitað ekki einungis frá Ártíða-
skrárgjöfum, heldur einnig frá öðr-
um tekjum Heilsuhælisfélagsins og
Berklavarnafélags íslands ,t. d. gjöf-
um og áheitum einstakra manna
beint til félaganna, tillögum deilda
og junsu fleira.
i Hm alt þetta hefir stjórn Berkla-
j varnafélags íslands ritað stjómar-
■ ráðinu, að gefnu tilefni, rækilegt bréf
: þ. 15. ágúst 1926, en efni þess bréfs
sjáúm vér að svo stöddu enga ástæðu
ti lað rekja. Teljum vér þetta sem
þegar er sagt nægja til leiðréttingar
og skilningsauka fyrir þá, sem
ókunnir eru málavöxtum. Annars
munum vér að sjálfsögðu fúsir til
þess að gefa allar frekari skýringar
um málefni þessi, ef frekara tilefni
gefst.
Reykjavík, 4. apríl 1928.
Stjórn Berklavarnafélags íslands.
Eogert Olaessen.
Sighvatur BJamason.
Sæmundur Bjamhéðinssou.
Magnús Pétursson.
Haraldur Árnason.
ATHUGASEMD.
„Leiðrétting" þessi leiðréttir ekki
mikið. Hver „gaf“ gjafirnar fyrir
dánarspjöldin til félags sem afiiendir
göfina aftur Oddfeilowreglunni'? Al-
menningur sem gefið hefir fé þetta
mun liiklaust hafa ætlast til að gjaf-
ir þessar yrðu að notum sjúklingum
á Vífilstöðum, en nú er séð að svo
er ekki. En svo mikið má fullyrða að
viðkunnanlegast væri að dánargjaf-
irnar rynnu hér eftir a. m. k. til
sjúklinga á Vífilstöðum, en ekki til*
félags þess er tekið hefir við þeim
undanfarin ár. Ritstj.
Fréttir.
ELnar Ólafur Sveinsson frá Hvammi
í Mýrdal hefir lokið námi í norræn-
um frœðum við Hafnarháskóla 25.
febr. þ. á. Hann hefir lagt mesta
stund á norræna bókmentasögu og
var sérgrein hans íslensk æfintýri.
Hjúkrunarfélagið Likn hélt aðal-
fund sinn 17. f. m. Hefir Tímanum
borist skýrsla um starfsemi þess á
árinu. þrjár lærðar hjúkrunarkonur
voru ráðnar hjá félaginu og er starf
þeirra oinkum að liðsinna fólki, sem
ekki hefi ráð á, að afla sér hjálpar
í veikindum. Ennfremur heldur fé-
lagið uppi hjálparstöð fyrir berkla-
sjúklinga og „barnavernd", sem er í
því fólgin að veita fátækum mæðrum
leiðbeiningar og aðstoð um meðferð
barnanna. Læknarnir, Magnús Pét-
ursson og Katrín Thoroddsen veita
félaginu aðstoð ókeypis við hjálpar-
starfsemina.
í íslenska landhelgi til >ess að
veiða þar síld og leggja upp og
salta á landi — sem er erlend-
um skipum óheimilt. Allir vita að
hinn raunverulegi samningur er
ekki svona. Hhm rétti samning-
ur milli leppsins og útlendingsins
er, að útlendingurinn kaupir lepp-
inn fyrir ákveðið peningagjald til
þess að svíkja sitt eigið föður-
land, með því að skrifa undir
þessa samninga til málamynda.
ÍJtlendingurinn á skipið eftir sem
áður, það er jafn útlent og það
hefir altaf verið, en leppurinn
hefir með sviksamlegum sanm-
ingi veitt því íslensk sérréttindi
á kostnað landsmanna, sem einir
eiga að njóta þeirra gæða.
Atvikin, sem gerst hafa í sam-
bandi við hið svokallaða íslenska
Shell, eru nokkuð hliðstæð því
sem gerist oft norður á Siglufirði
í sambandi við síldina. Hið svo-
kallaða Shell félag virðist hafa
nokkuð af sjúkdómseinkennum
leppmenskunnar. Það ei' upplýst
að Hallgr. Benediktsson & Co.
sóttu um leyfi handa hinu er-
lenda auðfélagi til að byggja hér
við Skerjafjörð. Hversvegna
kaupir svo ekki félagið, heldur
fyrnefndir menn, lóðarspilduna?
Þeir halda áfram að kaupa lóðir
og leigja félaginu út um alt land.
Skyldi þetta ekki vera vegna þess
Vestur-íslendingar hafa kosið nefnd
til að annast undirbúning heimferðar-
inn 1930. Stjóm Manitoba-fylkis hefir
heitið nefndinni 1000 dollurum árlega
í 3 ár til starfsemi sinnar. Eru allar
horfur á, að ýms önnur fylki, og jafn-
j vel Kanadaríki sjálft muni veita ís-
lendingum styrk til heimferðarinnar.
Alþingismenn, sem heima eiga utan
Rvíkur, eru flestir famir eða á för-
um. Með íslandi fóru norður á
þriðjud.: Ingólfur Bjarnarson, Einar
Árnason og Erlingur Friðjónsson.
Með Esju fóru austur á fimtudag
þingmenn Múlasýslna og þorleifur
Jónsson, þm. Austur-Skaftfellinga.
þingmenn Húnvetninga og Skagfirð-
inga fóru með Suðurlandi í gær og
ætluðu landveg norður yfir Holta-
vörðuheiði.
Shell-félagið bauð blaðamönnum að
skoða olíustöðina við Skerjafjörð
síðastl. þriðjud. Er ekki ofsögum sagt
af þeim mannvirkjum, sem þar hafa
verið gcrð. Aðalgeymamir þrír taka
8000 smálestir af oliu og bensíni. Auk
þeirra eru nokkrir minni geymar sem
rúma samtals á þriðja hundrað smá-
lesta. Rúml. 300 metra löng bryggja
gengur í sjó fram. Ber hún leiðslur
j' þær sem olían fer eftir, þegar henni
j er dælt úr skipum upp í geymana
eða þaðan aftur. Er hægt að dæla
! gegnurn þær 100 smálestum á klukku-
I stund. Félagið hefir nú fengið hing-
að skip, sem á aö flytja olíuna út
um land til hinna minni stöðva, og
er í því olíugeymir, sem rúmar hátt
á annað hundrað smál.
Stúdentablað með nýju sniði hóf
göngu sína síðasta vetrardag. Er það
í sama broti og blað það er stúdentar
hafa geíið út 1. des. undaníarin ár,
en á að koma út mánaðaidega. það
á að flytja greinar um bókmentir,
listir og þjóðfélagsmál en gerist eigi
málsvari sérstakra stefna. — Ritstjóri
er Lárus Sigurbjömsson. — Árg. kost-
ar 5 kr.
Víðvangshlaup fór fram hér að
vanda á sumardaginn fyrsta. þátt-
takendur voru 12. Fyrstur varð að
marki Geir Gígja kennari (13 mín.
3 sek.), amiar Jón þórðarson (13
min. 17.4 sek.) og þriðji þorsteinn
Jósefsson (13 mín. 26 sek.). Knatt-
spymufél. Rvfkur vann hlaupið.
Mokafli var i vestmannaeyjum um
miðjan þennan mánuð. Á Homafirðc
og Djúpavogi er afli tregur.
Slys. Gömul kona varð undir bfl
hér í bænum síðastl. miðvikud. og
beið bana af.
Alþingi
LUg írá Alþingi.
43. Frv. um nokkrar breytingar til
bráðabirgða á hegningarlðggjöfiimi
og viðauka við hana. (stj.frv.).
44. Frv. um tilbúinn áburð. (stj.-
frv.).
45. Frv. um Menningarsjóð. (stj,-
frv.).
46. Frv. um fjáraukalðg fyrlr árlð
1927. (stj.frv.).
47. Frv. um friðun pingvalla. (stj.-
frv.).
48. Frv. um heimild fyrir veðdeild
að félagið má ekki kaupa hér
land nema með nýjum leyfum
Stjórnarráðsins, en Magnús Guð-
mundsson og félagar hans hafa
álitið og áreiðanlega með réttu,
að leyfin yrðu ekki eins auðsótt
eftir stjórnarskiftin. Dettur
nokkrum í hug, að þessir menn
hafi lagt til peningana 1 lóðar-
kaupin og eigi lóðimar í raun og
veru? Sér ekki allur landslýður
til hvers leikurinn er gerður og
hvað hér er að gerast? Síðan á
hið svokallaða íslenska Shell fé-
lag að kaupa öll þessi lönd og öll
þessi mannvirki fyrir miljónir.
Það er upplýst að hlutafé þess
félags er alt útlent — nema kr.
8000.00 —, sem Magnús og fé-
lagar hans segjast hafa lagt f
félagið. Þetta félag ætlar að veð-
setja allar sínar eignir hinu er-
lenda félagi, meira að segja hluta-
bréf sín. Þetta félag á svo að
öðlast réttindi eins og íslenskir
þegnar og íslensk félög, — rétt-
indi til að kaupa hér land ótak-
mai'kað, réttindi til þess að versla
hér, réttindi til þess að eiga hér
skip, sem sigli undir íslenska fán-
anum o. s. frv., yfirleitt öðlast
hin bestu íslensku réttindi. En
álíta menn nú að það sé 1 raun
og veru Magnús Guðmundsson
og félagar hans, sem eiga þetta
félag og eignir þess að mestu
Landsbanka íslands til að gefa út
nýja flokka (seríur) bankavaxtabrófa.
(stj.frv.). í!
49. Fjárlðg fyrir árið 1929. (stj.frv.).
50. Frv. um varðskip landsins og
skipverja á þeim. (stj.frv.).
51. Frv. um varnir gegn því, að
gin- og klaufaveikl og aðrir alidýra-
sjúkdómar berist til landsins. (stj.-
frv.).
52. Frv. um aandgræðslu i landl
Strandarkirkju.
53. Frv. um heimild fyrir rlkis-
stjómina til þess aö innheimta
tekju- og elgnaskatt með 25% við-
auka.
54. Frv. um einkasðlu á útfluttri |
síld. |
55. Frv. um bann gegn dragnóta-
veiði i landhelgi.
56. Frv. um atvinnuleysisskýrslur.
57. Frv. um atkvæðagreiðslur utan
kjðrstaða vlð alþingiskosnlngar.
58. Frv. um hlunnindi fyrir láns-
félag.
59. Frv. til áfengislaga.
60. Frv. um samstjórn tryggingar-
stofnana landsins.
61. Frv. um breytiug á lögum nr.
48, 31. maí 1927, um Landsbanka ís-
lands.
62. Frv. um smíði og rekstur
strandferðaskips. (stj.frv.).
63. Frv. um bráðabirgða-ungmenna-
iræðslu í Reykjavík (stj.frv.).
64. Frv. um vemd atvinnníyrir-
tækja gegn óróttmratum prentuðum
ummælum (stj.frv.).
65. Frv. um dómsmálastarfa, lðg-
reglustjórn, gjaldheimtu o. fl. i Reyk-
javik.
66. Frv. um einkasðlu á áfengi.
67. Frv. um að undanskllja ís-
landsbanka inndráttarskyldu seðla
árið 1928.
68. Frv. um hvalveiðar.
— Nokkrar þál. bíða næeta blaðs.
Á fundi sameinaðs þings þriðjud.
16. þ. m. fór fram hlutfallskosning
ýmsra nefnda samkv. nýjum lögum,
ennfremur yfirskoðunannanna lands-
reikninganna. Kosning fór sem hér
segir (Listar eru merktir A., B. og C.):
Utanrikismálanefnd:
Benedikt Sveinsson, Ásgeir Ás-
geirsson, Bjarni Ásgeirsson (A), Jón
þorláksson, Sigurður Eggerz, Ólafur
Thórs (B), Héðinn Valdimarsson (C).
Yffrskoðunarmenn
landsreikninganna:
Pétur þórðareon í Hjörsey, Gunnar
leyti, eða dettur mönnum í hug,
að það sé hið erlenda auðfélag,
sem í raun og veru á öll fyrir-
tækin, en notar Magnús og fé-
laga hans til þess að smeygja
hér inn hramminum? Halda menn
að þetta félag sé í raun og veru
íslenskt, eða dettur mönnum í
hug, að þetta sé erlent auðfélag
með íslenskt yfirborðsnafn til
þess að öðlast hér íslensk rétt-
indi? Hver er eiginlega munurinn
á þessu Shell-félagi og lepp-
menskunni á Siglufirði? Hvort-
tveggja kaupir stóreignir fyrir
ekkert, hvorttveggja gefur út
skuldabréf fyrir öllu andvirðinu,
hvorttveggja veðsetur seljandan-
um allar eignirnar sem hann
kaupir, hvorttveggja fær þóknun
fyrir — Magnús Guðmundsson
fær dálítið árskaup fyrir að vera
formaður í Shell-félaginu. Það er
best að landsmenn svari spum-
ingunni sjálfir. En í ofanálag á
dóm almennings í málinu, mun
mörgum Islendingi þykja sem
réttvísin hafi stundum lotið að
lægra, en að rannsaka þjóðemi
Shell á IslandL a-fb.
-----o-----
A sýalnfimdi Eyjaljarð,ar«ýsln sem
nýlega er lokið, var ákveðið að veita
á þessu ári 50 þús. kr. til vega innan
sýslunnar.
25 Verðlaun
samtals 1200 krónur, verða veitt
þeim, er kaupa Fjallkonuskósvert-
una, sem er langbesta skósvertan.
Sjáanlegt er að allir taki þátt
í samkepninni, það er engin fyr-
irhöfn, aðeins dálítil pössunar-
semi.
Lesið verðlaunareglumar, sem
em til sýnis í sérhverri verslun.
H/f. Efnagerð Reykjavíkur.
Sigurðsson alþm. (A), Árni Jónsson
frá Múla (B).
• Mentamálaráð:
Sigurður Nordal próíessor, Ragnar
Ásgeirsson garðyrkjumaður, Stefán
Jóh. Stefánsson lögmaður (A), Ingi-
björg H. Bjarnason, Árni Pálsson
bókavörður (B).
þlugvallanefnd:
Jónas Jónsson ráðherra, Jón Bald-
vinsson alþm. (A), Magnús Guð-
mundsson alþm. (B).
Landsbankanefnd:
Aðalmenn: Sveinn Ólafsson, þor-
leifur Jónsson, Guðm. Ólafsson, Lár-
us Helgason, Ingólfur Bjamarson,
Einar Ámason, Halldór Stefánsson
(A), Jón þorláksson, Magnús Guð-
mundsson, Ólafur Thórs, Ingibjörg H.
Bjamason, Halldór Steinsson, Björn
Kristjánsson (B), Héðinn Valdimars-
son, Haraldur Guðmundsson (C).
Varamenn: Hannes Jónsson alþm.,
Bjami Ásgeirsson, Gunnar Sigurðs-
son, Bjami Bjarnason skólastj. í
Iiafnarfirði, Bjöm Bimir í Grafari
holti, Hannes Jónsson dýralæknir,
Helgi Bergs (A), Pétur Ottesen, Jón
A. Jónsson, Jónas Kristjánsson, Jó-
hann JóseísSon, Hákon Krístófersson,
Jón Sigurðsson (B), Stefán Jóh. Stef-
ánsson, Sigurjón A. Ólafsson (C).
Landsbankanefndin er kosin til 6
ára. Hún velur 4 manna bankaráð,
en stjórnin skipai- oddamann.
Milliþing anefnd
tll að athuga tolla- og skattalðg-
gjðftna:
Halldór Stefánsson, Haraldur Guð-
mundsson (A), Jón þorláksson (B).
Ú t fln tningsnef nd
samkv. lðgnm um síldareinkasðlu:
Aðalmonn: Böðvar Bjarkan lög-
maður, Erlingur Friðjónsson alþm.
(A), Bjöm Líndal (B).
Varamenn: Jakob Karlsson banka-
ritari, Guðm. Skarphéðinsson Siglu-
firði (A), Guðmundur Pétursson (B).
Utanríkismálanefnd kaus Benedikt
Sveinsson sem formann og Ásgeir
Asgeirsson sem ritara.
Formaður Landsbankanefndar er
Sveinn Ólafsson. Kosning, í bankaráð-
ið fór svo, að fyrir vali urðu Jón
Árnason framkv.stj., Jón Baldvins-
son alþm., Bjami Ásgeirsson alþm.
og Jóhannes Jóhannesson bæjarfó-
geti. Bjarni Ásgeireson var kosinn
með hlutkesti milli hans og Magn-
úsar Jónssonar alþm., af þvi að at-
kvæðafjöldi þeirra var jafn.
þinglausnir fóm fram miðvikud.
18. þ. m. Forseti sameinaðs þings,
Magnús Torfason, gaf yfirlit yfir
störf þingsins og gat þess, að það
hefði ráðið mörgum merkum málum
til góðra lykta. þá las forsætisráð-
herra upp boðskap konungs og sleit
þinginu.
Alþingi hefir að þessu sinni setið
91 dag, að halgidögum meðtöldum.
Fundir hafa alls orðið 157. þingið
hefir haft til meðferðar 162 mál. —
frv., þáltill. og fyrirspurnir. þar af
I hafa verið afgreidd 68 lög (30 st.j.-
frv. og 38 þingmannafrv.), 23 þings-
ályktanir
þetta þing er hið 40. í röðinni BÍÖ-
an íslendingar fengu löggjafarvald
að nýju.