Tíminn - 09.06.1928, Blaðsíða 3

TlMINN
108
Samvinnuskólinn
1928—29
Skólatíminn 7 mánuðir frá 1. okt. til aprílloka. — Kenslu-
greinar: Samvinnusaga, félagsfræði, hagfræði, verslunarsaga,
verslunarlöggjöf, verslunarlandafræði, bókfærsla, reikningur, versl-
unarreikningur, skrift, vélritun, íslenska, danska, enska, og fyrir
þá sem þess óska sérstaklega byrjunarkensla í þýsku og frönsku.
Rannveig Þorsteinsdóttir, Sambandshúsinu tekur á móti um-
sóknum og svarar fyrirspumum skólanum viðvíkjandi.
70 ára reynsla
og víslngalegar rannsóknir
tryggja gæði kaffibætisins
fólk hans eigi vart fyr en baðstofu-
þekjan stóð 1 björtu báli. Fátt mun
hafa bjargast af innanstokksmunum.
Prófi í forspjallsvísindum við Há-
skólann luku i byrjun þessa mánað-
ar 25 stúdentar: Alfred Gíslason, stud.
jur. (II. eink.), Axel Dahlmann stud.
med. (II eink.), Bjami Guðmundsson
stund. mag. (II. eink.), Dagbjartur
Jónsson stud. theol. (I. ág. eink.),
Finnbogi Valdemarsson stud jur. (I.
ág. eink.), Garðar Svafarsson stud.
med. (I. ág. eink.), Garðar þorsteins-
son stud. theol. (I. eink.), Guðmundur
Gíslason stud. med. (I. eínk.), Guð-
mundur þórðarson stud. jur. (I.
eink.), Halldór Vigfússon stud. med.
(I. ág. eink.), Haraldur Bjamason
stud. jur. (I. eink.), Hörður þórð-
arson stud. jur. (II. eink.), Jóhann
Sveinsson stud. phil. (II. eink.),
Jón Geirsson stud. med. (I. eink.),
Jón þorvarðsson stud. theol. (I.
eink.), Kristján Guðlaugsson stud.
jur. (II. eink.), Kristján Hannes-
son stud. med. (II. eink.), Lisbeth
Zimsen stud. pharm.(I. eink.),Matthías
Matthiasson stud. med. (II. eink.),
Ólafur Jóhannsson stud. med. (I.
eink.), Ólafur Sveinbjömsson stud.
jur: (II. eink.), Pétur Jakobsson stud.
med. (I. eink.), Ragnár Jónsson
stud. jur. (I. eink.), Sigurður Schram
stud. med. (I. eink.) og þorsteinn
Simonarson stud. jur. (I. ág. eink.).
Bæjarstjóm Rvikur hefir ákveðið
að afla fjár til sundhallarinnar með
sölu skuldabréfa. Verða gefin út
skuldabréf fyrir 100 þús. kr. og hljóða
á 500 kr. hvert. Vextir af láninu verða
7% og Vio bréfanna dreginn út ár-
lega, svo að alt féð endurgreiðist
á 10 árum. Ætlast bæjarstjórnin til,
að byggingunni verði lokið snemma
á árinu 1930.
Lítil stúlka varð fyrir bifreið hér í
bænum á fimtudaginn var. Var hún
á hjóli enn féll af því og meiddist
allmikið. Önnur biíreið ók á fullorð-
inn mann fyrir nokkru síðan. Meidd-
ist hann allmikið í baki, og er rúm-
fastur.
» Prestskosningar, Sr. Helgi Konráðs-
son er kosinn prestur i Bíldudal
vestra og sr. Jón Pétursson á Kálfa-
fellsstað.
Kristján Karlsson bankabókari á
Akureyri er skipaður bankastjóri við
íslandsbanka í stað Jens B. Waage,
sem lét af starfi vegna veikinda.
Sildar hefir orðið várt fyrir Norður
landi. Bátar frá Siglufirði hafa veitt
alt að 60 tunnum á einni nóttu.
Samvinna-Þjóðnýting
Morgunblaðið segist vera á
móti þjóðnýtingu — og víst er
um það, að stjómmálastarfsemi
þess blaðs mun seint verða talin
þjóðnýt. Það þykist fylgja sam-
vinnu. En á meðan að það hefir
einungis samvinnu við lakari
hluta Ihaldsflokksins, er ekki
mikilla heilla af því að vænta.
Nýlega birtir það grein með
sömu yfirskrift og á þessari og á
hún að vera svar við því sem
eg hefi sagt í þessu blaði um
ábyrgð ríkissjóðs fyrir sam-
vinnufélag Isfirðinga.
Greinin er eins og önnur skrif
Morgunblaðsins aðdáanlegur
hrærigrautur af ósannindum út-
úrsnúningum og hugsunarvillum.
Blaðið segir að eg haldi
því fram, að af ábyrgðinni stafi
engin hætta. En það eru ósann-
indi. Hitt er aftur á móti fullyrt,
að engin hætta stafi af henni
fram yfir aðrar ábyrgðir, er ríkið
hefir gengið í fyrir aðra kaup-
staði landsins, sem bæði eru mikl-
ar og margháttaðar. Og hinu er
líka haldið fram, að meiri áhætta
gæti verið að veita ábyrgðina
ekki, þar sem að framtak ein-
staklinganna hefir farið þannig
með kaupstaðinn, að til hallæris
horfir, ef ekki er undinn bráður
bugur að því, að rétta við atr
vinnulíf hans. Það er slíkt hall-
æri sem Samvinnufélagi Isfirð-
inga er ætlað að koma í veg fyr-
ir, svo að ekki þurfi að veita
hallærislán síðar, eins og orðið
hefir að gera í einum hreppi í
tryggasta íhaldskjördæmi lands-
ins og sem engin von er um að
fá endurgreitt. En fjármálspeki
Ihaldsflokksins virðist einmitt
vera í því fólgin að bíða eftir
þesskonar ástandi.
Blaðið segir að vélbátaútvegur-
inn sé áhættumesti útvegur lands-
ins næst togaraútgerðinni, og þar
til skógræktar hér á landi. Hann
hafði eldheitan áhuga og trú á j
þessu máli. Hann kom því til j
leiðar að stofnað var til skóg- !
græðslu hér á landi. Um starf ,
það sem hún hefir leyst af hendi j
ætlum vér eigi að ræða hér nema j
að Iitlu, en frá því viljum vér
skýra í stuttum dráttum hver
raun hefir á orðið með sáningu
og gróðursetningu trjáa og runna
hér á landi, aðallega síðan um
aldamót, og byrjum vér þá með:
Trjái*æktarstöðinni á Akureyri,
sem var stofnuð 1899. Eg sá um
undirbúning og starfrækslu henn-
ar að mestu þar til eg fluttist hér
suður 1919. Tilgangur trjárækt-
arstöðvarinnar var sá, að gera
tilraunir með sáningu og gróður-
setningu ýmsra trjá- og runna-
tegunda, sem ætla mætti að
þrifist gæti hér á landi.
Trjáræktarstöðin liggur sunnan
við kirkjuna á Akureyri, því í
góðu skjóli. Haustið 1900 var þar
fyrst sáð trjáfræi og gróður-
settar trjáplöntur sem fengnar
voru frá Noregi. Nær öll árin
síðan hefir trjáfræi verið sáð,
meira eða minna. Á stríðsárunum
var erfitt að ná í útlent fræ.
Fyrstu árin voru aðeins fengn-
ar trjáplöntur frá Noregi til gróð-
ursetningar, því reynslan sýndi
skjótt að happasælast væri að ala
hér upp trjáplöntur af fræi, sem
fyrstu árin væru látnar þróast í
trjáræktarstöðinni og síðan gróð-
ursettar þar sem þeim var ætlað
að vaxa til fulls.
Vér ætlum oss eigi að rekja
sögu þessara tilrauna, en aðeins
skýra frá hverjar tegundir trjáa
og runna hafi náð hér mestum
þroska. Flest þeirra trjáa sem
nefnd verða eru vaxin upp af
fræi en fá gróðursett af útlendum
plöntum.
A. Barrtré:
Fjallaf ura (Pinus montana).
Hæstu trén eru nú 3,40 m. Þau
eru þroskaleg og hafa vaxið mik-
ið síðustu árin.
Skógf ura (Pinus silvestris).
Hæsta tréð er orðið 4 m. og er
þroskalegt.
Greni (Picea excelsa). Nokkur
tré af því hafa náð miklum
þroska. Þar af er Grenikóngur-
inn svonefndur hæstur, 5,15 m.
Nokkrar aðrar grenitegundir
hafa verið reyndar, en allar eru
þær þroskaminni.
Lævirkjatré (Lárix europea og
sibirica) hafa þrifist mjög vel.
Hæstu trén um 4,80 m.
B. Lauftré:
Ilmbjörk (Betula oderata). Hef-
ir þrifist ágætlega og mikið verið
alið upp bæði af útlendu og inn-
lendu fræi. Hæstu trén eru nú
5,65 m.
Reynir (Sorbus aucuparia)
þrífst ágætlega í hæfilega rökum
og næringarríkum jarðvegi.
Hæstu trén eru 6,90 m.
enda er hann heimsfrœgar
og hefir 9 sinDuni hlotiö
gull- og silfurmedallur vegna
framúrskarnndi gæða sinna.
Hér á iandi hefir reynslan
sannað að VKRO er mikla
betri og drýgrri en nokkur
annar kaffibætir.
Notið að eins VERO,
það marg borgar sig.
I heildsölu hjá:
Malldóri Eiríkssyui
Hafnarstræti 22 - Reykjavik
ai ieiðandi sé ábyrgðin stórhættu- i
leg.
En má spyrja:
Fyrst vélbátaútgerðin er svona
hættuleg, er þá ekki sama hætta
lóigin í því að iána til hafnarbóta
og bryggjugerða á þeim stöðum,
sem byggja alla sína afkomu á
þeim tu-vegi ? Þetta hefir þó verið
gert bæði í Vestmannaeyjum og
víðai'. Eða hvers virði eru þessi
mannvirki, þegar að útgerðin er
komin í kalda kol ? Munurinn virð-
ist satt að segja ekki mikilL
Og enn: Þar sem ekki mátti
ganga í ábyrgð fyrir Samv.f. Isf.
vegna hinnar miklu áhættu vél-
bátaútvegsins, hvaða afsökun hef-
ir þá Ihaldsflokkurinn í því að
samþykkja margfalt stórkostlegri
ábyrgð fyrir togaraútgerðina fyr
á árum, þar sem hún þó að dómi
blaðsins er enn hættulegri en vél-
bátaútgerðin ? Ef Isafjarðar-
ábyrgðin er að draga landið inn
í áhættufyrirtæki, hvað var þá
hitt?
Og sé það satt að Ihaldsmenn
vilja styrkja einstaklingana til
þess að ráðast í fyrirtæki, hvers
vegna stóðu þeir þá sem einn
maður á móti því að styrkja ein-
staklingana á Isafirði til þess að
koma upp sínu eigin atvinnufyrir-
tæki? Eru það máske aðeins
Ihaldseinstaklingarnir, sem þeir
vilja styrkja?
Þá klykkir blaðið greinina út
með þeim ósannindum að sam-
vinnuflokkurinn hafi felt að starf-
rækja síldarverksmiðjuna á sam-
Silfurreynir (Sorbus hybrider).
Vex öllu fljótar en vanalegur
reynir. Hæsta tréð er 6,20 m.
Heggur (Prunus padus). Af
honum eru hæstu trén 4 m. há.
Auk hinna nefndu trjátegunda
eru tré í trjáræktarstöðinni af
Eldri, Hlyn, Lind, síbrriskum
eplatrjám o. fl. sem mörg hafa
náð allgóðum þroska.
C. Runnar:
Margar runnategundir hafa
verið reyndar í trjáræktarstöðinni
og tilraunastöð Ræktunarfélags
Norðurlands. Ruxrnar sem hafa
náð þroska eru:
Rauðber, Sólber, Fjallarósir,
Snjóber, Geitblað, Gullregn, Gul-
víðir, síbiriskt baunatré, Þyrnir,
Snækvistur, Yllir, Hindber o. fl.
Tilraunastöð Ræktunarfélags
Norðurlands var sett á laggirnar
1904, og var þá þegar gróðursett
allmikið af trjám þar úr trjá-
! ræktarstöðinni. Síðan hefir trjá-
fræsáning og gróðursetning verið
stunduð á báðum stöðunum.
Árangurinn er líkur. I tilraunar
stöðinni er skjól og jarðvegur
breytilegt, og eftir því hefir
þroski trjánna farið að miklu.
Þar sem trén standa í frjóum
jarðvegi vaxa þau vel. Þar gefur
að líta langar raðir af lævirkja-
tré, beyki, birki og reyni, sem
eru um 4 m. há. — I holti með
frjóefnasnauðum jarðvegi eru
í, trén þroskalítil og kyrkingsleg.
Má af þessu sjá hve þýðingar-
Slá tt u vélar
Þrátt fyrir það þótt slátturinn byrji ef til vill mánuði fyr en
i meðalári er ennþá tími til þess að tryggja sjer hinar ágætu
Herkúlessláttuvjelar. -
Vjelar með 31/2 fets greiðu kosta nú ekki nema 395 krónur
með framhemlum og dráttartaugum.
Samband ísl. samvinnnfél,
Erindi tii Mentamálaráðs
samkvæmt lögura nr. 7, frá 12. apríl 1928, skal senda
skrifstofu iilþingis.
í Mentamálaráði íslands, 1. júnl 1928.
Sigurður Nordal, Ingibjörg H. Bjarnason, Stefán Jóh. Stefánsson
formaður varaform. ritari
Ragnar Ásgeirsson, Árni Pálsson
Er góður og
innlendur.
Notið hann
vinnugrundvelli. Sannleikurinn er,
að lögin einmitt gera ráð fyrir því.
En tveir Framsóknarmenn báru
fram breytingartillögu í þá átt að
gera ákvæði þetta enn skýrara og
ótvíræðara. En sú tillaga var tek-
in aftur þegar atvinnumálaráð-
herra lýsti yfir að hann legði ein-
initt þennan skilning í lögin og
mikið það er, að gróðursetja tré
í frjóan jarðveg, ef maður vill
flýta þroska þeirra. Frá trjárækt- ;
arstöðinni hefir verið seldur í
fjöldi trjáplantna víðsvegar um
land. Trjáræktarstöðin og til- '
raunastöð Ræktunarfélagsins eru
nú einhverjir fegurstu blettir á
landinu. Þar hefir mannshöndin
breytt beru og gróðurlitlu landi
1 hina fegurstu blóm- og trjáreiti. ;
I
Nokkrir trjá- og runnagarðar
á Norðurlandi.
Þegar trjáræktarstöðin var
komin á fót og sýnt var að til-
raunimar þar báru góðan árang-
ur, vaknaði mikill áhugi með trjá-
rækt á Norðurlandi. Margir fóru
þá að gróðursetja tré og runna
við hús sín og bæi. Mest kveð-
■ur að þessum framkvæmdum á '
Akureyri. Þar er fjöldi trjá- og
blómagarða, sem er til mikillar
prýði og ánægju fyrir bæinn.
Stærstur er hinn svonefndi ;
„Lystigarður" á Eyrarlandstún- 1
inu gamla, sunnan við Gagnfræða- j
skólarui. Kvenfólkið hefir séð um
stofnun og alla umönnun á þess- j
um garði, og er það því til mikils j
heiðurs, þvi garðurinn er hinn
fegursti.
Á allmörgum bæjum í -Eyja- !
fjarðar- og Þingeyjarsýslu eru !
trjá- og blómagarðar. Margir J
þeirra eru vel hirtir og í þeim
vaxa ýmsar trjá- og runnateg-
undir.
Á Hólum í Hjaltadal hefir verið
myndi framkvæma þau á þeim
grundvelli er til kæmi. Munurinn
er því þessi, að Framsóknarmenn
samþyktu málið á samvinnu-
grundvelli, en Ihaldsmenn reyndu
að fella það — á samvinnugrund-
velli. b.
gróðursett allmikið af trjám og
runnum. Reynir, birki og ýmsir
runnar þrífast þar vel.
Þá er næst að minnast þess
staðar, þar sem mest alúð og
vinna hefir verið lögð í hér á landi
að rækta tré, en það er í garðin-
um „Skrúð“ að Núpi í DýrafirðL
Sá garður var gerður árið 1909,
en hefir slðan verið ræktaður og
hirtur með dæmafárri umhyggju
og nákvæmni, enda er árangurinn
góður.
Skrúður liggur í góðu skjóli,
garðinum hallar mót suðaustri,
í skjóli fyrir vestan næðing-
um. Vatn er leitt um garðinn í
pípum. Frá þeim er með slöng-
um hægt að vökva allan garðinn.
Þar eru grashvammar og fossar.
Steinhæð, blómum skrýdd. Grasi-
vaxnir hólar. Láréttir stallar,
gróðursettir með blómum og
trjám, og kvosir (eða skápar)
með ýmiskonar trjágróðri hring-
inn í kring, sem með tímanum
getur myndað laufskála.
Þá eg sá „Skrúð“ 1925 voru
þar 14 runna og trjátegundir.
Hæstu trén voru 3,6 m. að hæð.
Þá voru þar 30 fleirærar blóma-
tegundir auk fjölda sumarblóma
og flestar matjurtir er þrífast
hér á landi.
Víðar á Vesturlandi eru fallegir’
trjá- og blómagarðar, svo sem ft
Laugabóli við Isafjarðardjúp,
Hóli í önundarfirði og víðar.
NiðurL