Tíminn - 17.11.1928, Blaðsíða 4

202
TlMINN
Að gera blakkar
tennur hvítar
og ná húð af tönnum að sér-
fræðinga ráði.
BLAKKAR tennur má gera furðanlega
ljósar, oft meira að segja mjallahvítar.
Til er ný aðferð til að hirða tennur og
tannhold. Aðferð, sem nær burtu þeirri
dðkku húð, sem liggur á tönnum yðar.
Rennið tungunni um tennurnar og þér
finnið þá þessa húð. Hún loðir við tenn-
urnar, sezt í sprungur og festist. Hún gerir
tannhold yðar varnarlaust við sóttkveikju-
ásðknum, tennur yðar varnarlausar við
sýkingu.
Nú hafa nýjustu vísindi fullkomnað öfiugt
meðal gegn húðinni. Það heitir Pepsodent.
Það gerir húðina stökka og nær henni
síðan af. Það styrkir tannholdið og verndar;
fegrar tennurnar fljótt og á réttan hátt.
Reynið Pepsodent. Sendið miðann í dag
og þér fáið ókeypis sýnishorn til 10 daga. '
3384 A
<ÍS2S BipZSUiVl
A. H. RIISE, Bredgade 26 E
Kaupmannahöfn K.
Sandið Pepsodent-sýnishorn til 10 dags til
Nafn..............................
Heimili...........................
kostar rétt hermt. Útgerðarmenn
sögðu ekki upp samningnum heldur ,
aðeins sjómenn. Lágmarkskaup há-
seta er nú kr. 196.70, en þeir vilja fá
hækkun upp í 230 kr., en útgerðar
menn vilja ekki borga nema 200 kr.
Kaupfélag Skagfirðinga slátraði fé
í annað sinn nú í haust og fékk alls
1100 tunnur af kjöti. Sláturfélagið
fékk 600 tunnur en Kristjáu Gislason
kaupm. um 500.
Óðinn fór í eftirlitsferð á fimtudag-
inn. Með skipinu fóru tveir farþegar
til Þatreksfjarðar. Voru það þeir
llalldór Kr. Júlíusson sýslumaður og
Ein'ar Jónasson fyrverandi sýslu-
maður Barðstrendinga. Hefir dóms-
málaráðuneytið falið Halldóri Júlíus-
syni að hefja sakamálsrannsókn á
liendur Einari Jónassyni út af em-
liættisafglöpum og mótþróa gegn
stjórnarvöldum.
Bókfærsla sýslumanna. Við skoðun
þá, sem þegar er framkvæmd á
embættum nokkurra sýslumanna,
he.fir komið í Ijós, að bókfærsla
þeirra or mjög ósamræmd og mis-
jafnlega glögg. Nú hefir dómsmála-
ráðherrann skipað nefnd manna, þá
Bjöm Steffensen, Stefán Jóh. Stef-
ánsson og Helga Briem til þess að
gera nýtt bókfærslukerfi fyrir em-
hættin til þess að samræma og létta
bókfœrsliina, gera eftirlit auðveldara.
Jafnframt verða sýslumönnum öllum
fengnar nýjar bækur um leið og
hin nýja skipun gengur í gildi.
Ný skólaborð. I Laugarvatnsskóla
verða skólaborðin af nokkuð annari
gei'ð en þeir pínu- eða þrælabekkir,
sem tíðkast hafa í skólum landsins.
Verður hverjum nemanda fengið lít-
ið borð og sérstakur stóll til afnota.
Dýrtíðaruppbót ríkisins á nú, sam-
kvæmt útreikningi Hagstofunnar, að
lækka úr 40% í 34%. En það hefir i
för með sér lækkun á launum þannig,
að þeir, sem hafa 4500 kr. föst laun
fá 1500 kr. uppbót i stað 1800 kr. i
fyrra, þeir, sem hafa 4000 kr. fá 1360 í
stað 1600, þeir, sem hafa 3000 kr. fá
1020 í stað 1200, þeir sem hafa 2000
kr. fá 680 í stað 800 og þeir, sem
hafa 1500 fá 510 í stað 600. Launa-
lækkunin mun nema ca. 100 þús. kr.
fyrir ríkissjóð.
Dýrtíðin í Reykjavík hefir, samkv.
útreikningi Hagstofunnar minkað um
1 % síðan i fyrrahaust, en dýrtíðar-
upphót lækkar um 6%. I hitteðfyrra
var talið, að dýrtíðin hefði lækkað
um 8%. 5 manna fjölskylda, sem til
tiltekinna (ekki allra) útgjalda,
þurfti 1800 kr. árið 1914 (fyrir stríð)
á nú að þurfa 4060 kr. til sömu
gjalda, en 4094 kr. í fyrra.
Togari strandaði á Mýrdalssandi 11.
þ. ni., hét Solon og var frá Grims-
hy. Skipverjar, sem voru 12, björguð-
ust ailir í Iand en voru mjög þrek-
aðir, en veður voru slæm og ofsaleg.
A leiðinni til hæjar, Fagradals, dó
einn þeirra af vosbúðinni. þennan
sama dag varð ýmislegt rask á höfn-
inni hér í Reykjavik.
Jón Vigfússon, hinn lirausti og snar-
ráði sjómáður i Vestmannaeyjum,
sem kleif Ofanleitishamarinn 14. fe-
brúar s. 1. og bjargaði þannig félög-
Litli lávarðurinn,
saga fyrir drengi, eftir F. H. Bumett, í ísl. þýðingu eftir síra
Fr. Friðriksson, framkvæmdarstj. K. F. U. M. — Saga þessi er
sérprentun úr blaði K. F. U. M. og nafn síra Friðriks er öllum
næg trygging fyrir því, að bókin er öllum holl til lestrar, jafnt
fullorðnum sem börnum. — Bókin er nær 300 bls. en kostar þó
aðeins kr. 5,75 í bandi, og er því ódýrasta bókin sem út hefír
komið í seinni tíð. Allir þurfa að eiga og lesa Litla lávarðinn.
Fæst hjá öllum bóksölum.
Aðalútsala: Prentsm. Acta h.f.
S. JÓHANNESDÓTTIR
Yefnaðaryöru- og fatayerslanir.
Austurstræti 14 (beint á móti Landsbankanum)
REYKJAYÍK, og á ISAFIRÐI.
Fjölbreytt úrval af álnavöru bæði í fatnað og til heimilisþa/'fa
Alskonar t'atnaður fyrir konur, karla, unglinga og börn.
Fólki, sem þarfnast eitthvað til fatnaðar eða aðra vefnaðar-
vöru, er sérstaklega bent á að líta inn í þessar verslanir eða senda
pantanir, sem eru fijótt og samviskusamlega afgreiddar gegn póstkröfu
um alt land.
um sínum úr lífsháska, eins og Tím-
inn hefir áður sagt frá, hefir nú feng-
ið 800 kr. verðlaun og heiðurspening
úr hetjusjóði Carnegies.
---O----
Ihaldsflokkurinn
og samtök bænda.
VL 1
Hér hefir nú verið bent á helstu ]!
i |
tildrögin að verslunarskuldum
liænda. Mætti hverjum sæmilega ‘
skynbærum manni skiljast, að bænd- !
um hefir að langmestu leyti verið .
skuldasöfnunin gjörsamlega ósjálf- (
ráð, og hversu hróplegt ranglæti það 5
er gagnvart liændastétt. landsins, að |
ásaka hana alment fyrir tekjuhalla |
landbúnaðarins á undanförnum ár- j!
um. Bændur eru undntekningar lít- |
ið mjög sparsamir og varfærnir um
allai' ónauðsynlegar lántökur. ís-
lenskur sveitabúskapur liefir og
lengst at krafist þess, að alt kapp
sé lagt á nauðsynlegan sparnað. Og
sæmileg afkoma sveitamanna virðisl
vera fólgin i þvi, að komast af með
sem allra minst að auðið er. Reynsl-
an hefir sem sé sýnt, að þeir, sem i
stundað hafa landbúnað, tmfa lang-
flestir orðið að sætta sig við liinar
naumustu kröfur til þæginda lífsins,
jafnvel svo, að stundum hefii' 'vart
mátt tæpara standa, til þess að full-
nægja hrýnustu þörfum siðaðra
manna. það sýnist. þess vegna þurfa
meir en meðal fúlmensku hjá þeim
mönnum, sem lífið virðist leika við,
að vera með marg endurteknar
blekkingar út af verslunarskuldum
bænda, þeirrar stéttar iandsmanna,
sem þrátt fyrir alla örðugleika lífs-
lmráttunnar klífa þó þrítugan ham-
atinn, til þess að standa í fullum
skilum við sína lánardrotna.
Ef vandlæting andstæðinga sam-
vinnufélaganna út af skuldum bænda
er ekki sprottin af óviðráðanlegri
löngun þeirra, til þess að hnekkja
gengi samvinnufélagsskaparins og
dreifa þjóðmálaþroska bændastéttar-
innar, þá væri næsta erfitt að skilju
allan bækslagang þeirra gegn kaup-
félögunum, Sambandinu og samá-
byrgðinni.
í blöðum þessaru oft miður sann-
gjörnu vandlætara er stöðugt talað
um verslunarskuldir hænda, eins og
engar aðrar skuldir væru til á Is-
landi. þær eru málaðar hinum dökk-
ustu litum og taldar þjóðarháski,
auðsjáanlega í þeim lúalega tilgangi
að ófrægja bændur og veikja traust
og tiltrú kaupfélagannna. það er þó
vitaniegt, að skuldir samvinnuféiag-
anna eru aðeins lítilli hluti af öllum
skuldum iandsmanna. það er aikunn
staðreynd, að atvinnuvegir þjóðar-
innar til iands og sjávar hafa verið
að stórtapa hin síðari árin, og að
hvert miljóna lánið eftir annað hefir
verið tekið erlendis, til þess að verja
landið frá fjárhagslegu hruni. Ná-
lega ekkert af þessu erlenda lánsfé,
sem nú skiftir tugum miljóna, hefir
þó farið til þarfa landbúnaðarins og
sveitanna. En því hefir óspart verið
ausið í atvinnuvegi kaupstaðanna
með oft lítilli forsjá, enda hafa af-
iciðingarnar orðið þar eftir og þjóð-
arheildinni ekki til svo mikils gagns,
sem æskilegt liefði verið.
Hvað samábyrgðina snertir, má
segja að alt slcraf samvinnuandstæð-
inga um liana hafi frá upphafi verið
fávíslegt lijal þeirra manna, sem
ekki virðast hafa gert sér í hugar-
lund, hvílík nauðsyn hún hefir alt
til þessa verið samvinnufélagsskap
bænda. því tvennu hefir þó verið
lialdið fram um sarnáliyrgðina af
andstæðingum hennar, sem í heilabúi
skynbærra manna er ekki sem best
samrýmanlegt.: að hún sé einn liinn
mesti skaðræðisgripur en þó einskis-
verð trygging fyrir lánardrotna sam-
vinnufélaganna.
ísiensk bændastétt liefir löngum
verið fremur fétæk og ekki haft hand-
bært fé til sinna daglegu þarfa. þeg-
ar bændur hófu kaupfélagsstarfsemi
sína fyrir nálega fimmtíu árum,
skorti þá þess vegna hæði handbært
fé og lánsstofnanir i sjálfu landinu,
er gæti hrundið af stað stofnun kaup-
félaganna og greitt andvirði nauð-
synja þeirra meðan afurðir búanna
koma ekki á markaðinn, sem hvorki
var né heldur er enn nema mest
tvisvar á árinu. þeim var því lífs-
spursmál, þegar í hyrjun, að ganga í
persónulega samábyrgð, tii trvggingar
stofnfjárlánum kaupfélaganna og and-
virði aðkevptra vara, þar til þeir gætu
komið sinni eigin vöru i peninga á
heimsmarkaðimim. Líkt stóð og á,
þegar liin núverandi samábyrgð kom
til sögunnar. Um aðra frambærilega
tryggingu gat ekki verið að ræða.
En nú, eftir að kaupfélögin hafa
smám saman komið sér upp álitleg-
um stofnsjóðum og veltufé, og eink-
um ef einhver hreyting gæti orðið til
lióta með kaupfélagsskuldirnar, þá
verður samábyrgðin, sem liingað til
liefir reynst lífakkeri félaganna, ekki
eins bráðnuuðsynleg. Gæti jafnvel
komið til þess, fyr eða síðar, að hún
þess vegna yrði takmörkuð af frjáls-
um vilja sumvinnufélagsmanna, þeg-
ar veltufjársjóðir félaganna liafa náð
fyrirhuguðu marki.
Mjög er eftirtektavert, að bera sam-
an vandlætingu andstæðinga sam-
vinnufélaganna út af samábyrgðinni
og tröllatrú þeirra á hinni svonefndu
takmörkuðu ábyrgð. Samábyrgðin á
að vera „óalandi og óferjandi" sölc-
um þeirrar fjárliagsáhættu, sem við
liana á að vera bundin. Og víst getur
sú áhætta verið nokkur í einstaka
neyðartilfellum, eins og er um allar
ábyrgðir. Hins vegar hefir þó sam-
ábyrgðin, hér á landi sem annars-
staðar, verið mikilvægasta atriði sam-
vinnuhreyfingarinnar. En auk þess er
hún svo siðferðislega ekki annað en
stækkuð mynd hverskonar sam-
ábyrgða, sem allar siðaðar þjóðir hafa
komið á með sér, að meira eða minna
leyti.
En hvað verður svo sagt um tak-
mörkuðu ábyrgðirnar? Hver er
reynsla þeirra hér á landi að undan
förnu? það mætti benda á fjölda-
mörg dæmi því til sönnunar, hversu
meðferð þeirrar háttlofuðu ábyrgðar
hefir i seinni tið sérstaklega haft A
sér öll einkenni viðskiftasviksemi og
fjárglæfra, svo að öll þjóðin hefir þess
vegna beðið rneira og margháttaðra
fjárhags og siðferðistjón en auðvelt sé
að meta til peninga. Hér skal aðeins
bent á það, að hankarnir hafa á und
nförnum árum tapað um 20 miljón-
um króna, eða nálega 200 kr. á hvert
mannsharn í landinu, vegna van-
greiðslu, prettvísi og margvíslegrar
óreiðu af hendi samkepnismanna og
innan véliaiula takmörkuðu ábyrgðar-
innar. það er sem sé opinber stað-
reynd, að ýmsir samkepnismenn hafa
í mörg ár undanfarið sogað til sín
fjármagn bankanna, sem þeir svo
hafa lagt í einn og annan oft vafa-
saman atvinnurekstur, miður þarfan
og óþjóðhollan. En hvenær, sem eitt-
livað hefir ábjátað að þessi atvinnu-
rekstui' gengi vel, hafa bankarnir
fengið að kenna á vanskilum og við
skiftaóheiðarleik ihargra af þeim
mönnum, sem þessar atvinnugreinir
hafa st.undað.
j^essi greiðslubrigði vanskilamann-
anna bitna svo ekki ósjaldan á sak-
lausum skilamönnum landsins, rikum
og fátækupi, og kemur m. a. fram
sem nefskattur á landsmönnum, því
raunverulega liækka vextirnir lífs-
viðurværi livers einasta manns, auk
þess, sem þeir að öðru leyti grípa
mjög inn í alt athafnalíf þjóðarihnar.
það verður nú naumast varið, að
hér sé um að ræða einskonar sam-
ábyrgð. Og þessi samábyrgð er því
, liættulegri, sem hún hefir aðrar og
ihugunarverðari hliðar en dæmi eru
til um nokkra aðra fjárhagslega sam-
S. Jóhaimesdóttir
Reykjavíkursími 1887.

Isafjarðarsími 42

Islenska ölið
GERPÚLVER
með þessu merki tryggir yður
fyrsta flokks vöru.
Kaupið aðeins það besta.
H.f. Efnagerð Reykjavíkur.
H.f. Jón Sigmundsson & Co.
amassa".)
og alt tfl
upphluts
sérl. ódýrt
Skúfhélkar
úr gulli og silfri.
] Sent með póstkröfu út
Jttxozecr-.; , um land, ef óskað er.
Jón Sigmundsson, gullsmiður
Sími 383 — Laugaveg 8.
Ný tegund,
j a f n g i I d i r
útlendn
þvottaefni
■ábyrgð. í skjóli hinnar takmörkuðu
áhyrgðar hefir dáfnað hér A landi,
cins og sennilega í öllum löndum ver-
aldar, mörg miður æskileg þróun.
Jafnvnl ofvöxtur kaupstaðanna sam-
fara eyðing sveitanna á að ýmsu
leyti rót sína að rekja 1il þess hugar-
fars, sem lieldur dauðahaldi í við-
komu óþjóðlegra atvinnuvega í kaup-
stöðunum með tilstyrk takmörkuðu
ábyrgðarinnar, landi og lýð til meiri
skaðsemi í andlegum og líkamlegum
skiiningi en hægt er að meta til fjár.
Frh.
Jóhannes Ólafsson frá Svinhóli.
70 ára reynsla
og visingalegar rannsóknir
tryggja gæði kaffibætisins
|RO/
enda er hann helmsfrngur
og- hefir 0 sinnom hlotiö
guli- og silfurmedaliur vegna
framúrskarandi gra&a sinna.
Hér á landi hefir reynslan
samiftð að VERO er iniklu
betri og- drýgri en nokkur
annar kaffibætir.
Notið að eini VERO,
það marg borgar sig.
í heildsfilu hjá:
Halldóri Eiríkssyni
Hafnarstræti 22 - Reykjavik
I heildsölu hJ6
Tóbaksverslun Islands h. f.
F Á L K A-
KAFFIBÆTIRINN
hefir á rúmu ári áuantD
sér svo almenna hyiii, aO
salan á honum or ortHn x/*
hluti af allrí kafflbatlacOlu
þesaa lands.
Kaupfélagsetjórar, aendlB
pantanir yðar gegnum Sam-
bandiðl
Simi 2219.
Ritetjóri:
Laugaveg 44.
Jónaa Þorbergoaon.
Prentsmíöjan Acta.