Tíminn - 07.05.1930, Side 1

©Jaíbfcti
99 afgveiðslumaður Címans ít
Hannrtig J? o r s t e i n s t>61 tir,
Sambanö&þúsinu, HeyfjauiL
^fgrct&sía
Ilmans er i Sambanbstfúfttnu.
<Dpin öoglega 9—12 f. 1).
- °Xnú
XIV. ár.
Helgí Tómasson
og læknaskiptín á Kleppi
I.
Mbi. og Vísir hafa nú undan-
farna daga gjört sér tíðrætt
mjög urn brottför Helga Tómas-
sonar frá geðveikrahælinu á
Kleppi, og það þó að fyrirsjáan-
legt sé að slíkar umræður geti
engum til gagns orðið, allra sízt
skjólstæðingi blaðsins, Helga
Tómassyni.
Eftir það, sem á undan var
gengið, hefði ái'eiðanlega vérið
sómasamlegast fyrir H. T., að
haga brottför sinni frá Kleppi
á þann hátt, að henni yrði veitt
sem minnst eftirtekt og að hún
vekti svo lítið umtal sem unnt
var. Allur almenningur var far-
inn að ganga út frá því sem al-
veg sjálfsögðu, að H. T. yrði að
fara úr opinberri þjónustu, bæði
vegna sóma landsins og öryggis
á spítalanum. Það lá í augum
uppi, að læknir, sem gjört hafði
sig sekan um svo herfileg opinber
afglöp, sem nú eru tengd við
nafn H. T., gat með engu móti
vænst þess að njóta vai’aniegrar
tiltrúar hjá sjúklingum eða að-
standendum þeirra. Er jafnvel
ekki trútt um, að framferði H.
T. hafi vakið óhug hjá sjúkling-
um á öðrum spítulum, þó að eng-
ar sérstakar ástæður hafi þar
verið fyrir hendi til ótta. Þannig
hafa ritstjóra þessa blaðs borizt
bréf og blaðagreinar eigi allfárra
sjúklinga af tveim sjúkrahúsum
í nágrenni Reykjavíkur, þar sem
rík áherzla er á það lögð, hví-
líkt öryggisleysi sé yfii-vofanda
um líf og heilsu þess fólks, sem
á sjúkrahúsum dvelur, ef ástæða
væri til að gruna fleiri af lækn-
um sjúkrahúsanna um jafn stór-
fellt gáleysi og læknirinn á Nýja
Kleppi hefir verið staðinn að nú
í vetur.
Ef H. T. hefði átt skapstillingu
til að taka afleiðingum verka
sinna með tilhlýðilegi'i rósemi,
voru a. m. k. nokkrar líkur til
þess að hann hefði komizt hja
þeim óþægindum, að verða í ann-
að sinn umtalsefni almennings í
landinu, fyrir ósæmilegt athæfi.
Eins og á stóð var ekki hægt
að gjöra vægari siðferðis- og
drengskaparkröfu til H. T. en
þær, ,að hann gjörði það, sem í
hans valdi stóð til að skiljast
sómasamlega við sjúklingana og
að sjá svo tii, að breytingar þær,
sem gjöra varð, og hann sjálfur
átti manna mesta sök á, yllu sern
allra minnstu uppnámi eða trufl-
unum á starfsemi spítalans.
En þvert á móti virðist H. T.
hafa gjört brottför sína svo
ósæmilega, og óþægilega fyrir
sjúkrahúsið og eftirmann sinn
sem frekast var kostur á þeim
— sem betur fór stutta — tíma,
sem honum var gefinn til ráð-
rúms.
Eftir að H. T. hafði veitt við-
töku bréfi dómsmálaráðuneytis-
ins, virðist hann hafa gjört
þrennt svo að segja jafnsnemma:
Pantað far handa 26 manns frá
Kleppi með bílum til Reykjavík-
ur, tekið síma geðveikrahælisins
úr sambandi við Reykjavík og
kallað starfsfólk hælisins saman
á fund í rannsóknarstofu sinni í
sjúkrahúsinu. Það verður að telj-
ast alveg fullvíst, að H. T. hafi
á þessum fundi hvatt starfsfólk-
ið til þess að yfirgefa spítalann
þá þegar. A. m. k. varð afleiðing-
in sú, að þrjár af hjúkrunarkon-
unum og fáeinar stúlkur aðrar
fóru af spítalanum þegar í stað.
Fyrir því eru mjög sterkar líkuj-,
að læknirinn hafi gjört ráð fyrir,
að hafa allt starfsfólkið á brott
með sér í bifreiðunum til Rvíkur.
Það sem m. a. bendir í þá átt, er
það, að H. T. pantar far fyrir 26
manns, en það er einmitt tala
starfsfólksins, að tveim mönnum
undanteknum, sem H. T. sjálfsagt
hefir vitað, að voi’u persónulega
kunnugir Jónasi Jónssyni ráð-
herra. Ástæða læknisins til þess
að slíta símasambandið við Rvík
getur naumast hafa verið nokkur
önnur en sú, að hann hafi ætlað
að gii’ða alveg fyrir það, að nokk-
ur orðrómur um athafnir hans á
spítalanum gæti borízt til Reykja-
víkur, svo að unnt væri að bregða
við og senda spítalanum hjálp,
Er því ekki annað sjáanlegt, en
að H. T. hafi stefnt að því, að
sjúklingarnir yrðu einir eftir á
spítalanum, með öllum þeim af-
leiðingamöguleikum, sem hugsan-
legir voru í því sambandi* *).
Sem betur fór — að ætla má
vegna samvizkusemi meginhíuta
starfsfólksins — fékk fundarboð-
un geðveikrahæknisins ekki svo
raunalegar afleiðingar. Meirihluti
starfsfólksins hefir sýnilega verið
of drenglyndur til þess að fremja
þann siðferðislega glæp að yfir-
gefa sjúklingana og skilja þá eft-
ir hjálparlausa. Og þegar bifreið-
arnar komu frá Rvík og spurt
var eftir þessum 26 mönnum,
sem far hafði verið pantað fyrir,
varð fátt um svör og bifreiðarn-
ar urðu að fara hálftómar til
Reykjavíkur aftur. Jafnskjótt lét
H. T. aftur opna símasambandið
við Reykjavík.
Annað atriði verður að nefna í
sámbandi við skilnað H. T. við
sjúklinga sína á Kleppi og fram-
komu hans gagnvai't eftirmanni
sínum. Það er föst venja á
sjúki’ahúsum að halda sérstaka
skýrslu eða dagbók um heilsufar
hvers sjúklings, sem á sjúkrahús-
inu dvelur um lengra eða
skemmra tíma. I skýrslu þessari
er getið allra breytinga, sem
verða á heilsufari sjúklingsins,
getið þeirra lækningaaðferða, sem
reyndar hafa verið, og tilgreind-
ar þær tegundir meðala, er sjúk-
lingurinn hafi notað. Til þess að
finna viðeigandi meðöl þai'f oft,
eins og gefur að skilja nákvæma
og langa rannsókn á heilsufari
sjúklingsins. Þegar nýr læknir
kemur að sjúkrahúsi, eða sjúkl-
ingur er fluttur milli sjúkrahúsa,
á ekki að þurfa að framkvæma
þessa rannsókn í hvert sinn. Dag-
bókin um heilsufar sjúklingsins
á að segja til um það, hvaða með-
* liitt skiptir vitanlega litlu máli,
þó að eitthvað at starfsfólkinu kunni
af góðsemi að vilja firra H. T. vand-
ræðum éítir á, út af þessari miður
heppilegu framkomu hans. — Skrif
sjúklinga á Kleppi um þetta mál,
sem Mbl. byrjar að birta í gær, mun j
Tíminn ekki gjöra að umtalsefni.
Reykjavík, 7. maí 1930,
28. blafi.
öl hafa reynst heppilegust, þann-
ig að vandalaust sé að annast
inngjöfina fyrir venjulega hjúkr-
unarkonu.
I dagbókum geðveikrahælisins
á Kleppi eru ekki tilgreind þau
meðöl, er sjúklingamir hafa not-
að, og mun það ekkert vera at-
hugavert, því að þau eru ‘til-
greind í sérstakri meðalaskrá.
En hvað skeður?
- Helgi Tómasson tekur burt með
sér meðalaskrá sjúklinganna á
Kleppi, og þegar honum er boðið
að skila henni, kemur hann ásarr.t
tveim félögum sínum úr iækna-
samtökunum heim á heimili land-
læknis og lýsir yfir því í votta
viðurvist, að hann mun eigi láta
meðalaski'ána af hendi.
Annaðhvort hlýtur að vera, að
Helgi Tómasson — af einhverjum
ástæðum — ekki þori að láta
meðalaskrána koma fyrir augu
eftirmanna sinna, eða að hann
hafi aðeins viljað gefa sorpblöð-
um þeim, sem tekið hafa að sér
málstað hans, tækifæri til að ausa
óbótaskömmum yfir ólaf Thor-
lacius fyrir það, að hann vissi
ekki hvaða meðöl sj úklingamir
ættu að nota.
Hvorttveggja tilgangurínn er
jafn ósæmandi manni, sem trúað
hefir verið fyrir lífi hátt á ann-
að hundrað vamarlausra sjúkl-
inga.
II.
Það mun vera almennt álitið,
að hneykslismál það, sem H. T.
og nokkrir læknar í Reykjavík
komu af stað í vetur, í því skyni
að flæma Jónas Jónsson ráðherra
úr stjóm landsins sé eina ástæð-
an til þess, að H. T. hefir verið
sagt upp starfi sínu á Kleppi. Af
þeirri ástæðu einni hefir fjöldi
manna víðsvegar um land ein-
dregið krafizt þess, að H. T. færi
úr opinberri þjónustu. 1 tilefni af
þessu sama hneykslismáli hafa
mai’gar þúsundir kjósenda úr öll-
um héruðum landsins fundið
ástæðu til að votta traust sitt á
Jónasi Jónssyni ráðherra. J. J.
hefði á vítaverðan hátt brugðist
trausti þessara mörgu manna, ef
hann hefði haft áfram í þjónustu
ríkisins mann, sem svo herfilega
hafði móðgað íslenzku þjóðina og
þann stóra meirahluta kjósenda í
landinu, sem ábyrgðina ber á því,
hverjir fara með æðstu völd þjóð-
arixmar. \
En í sambandi við þá atburði,
sem nú í vetur hafa orðið til þess
að vekja athygli á nafni Helga
Tómassonar hafa rifjast upp ýms
atvik og eftirtekt vakizt á atrið-
um, sem almenningi hefir hingað
til verið ókunnugt um, viðvíkj-
andi ýmsri framkomu Helga Tóm-
assonar og starfsemi hans á geð-
veikrahælinu á Kleppi, þann
stutta tíma, sem hann hefir átt
þar húsum að ráða.
Helgi Tómasson hefir i marz-
mánuði síðastliðnum gefið skýrslu
til heilbrigðisstjómarinnar um
starfsemi og rekstur nýja spít-
alans á Kleppi, frá því að spítal-
inn tók til starfa, 28. marz 1929,
til 31. des. sama ár.
Af lestri þessarai’ skýrslu og
upplýsingum, sem Tíminn hefir
fengið, eftir að hafa gjört fyrir-
spurn til núveranda spítalalæknis,
kemur það í ljós, að árangurinn
af geðveikralækningunum á Nýja
Kleppi hefir að sumu leyti orðið
öðruvísi en eðlilegt væri að ætla
í fljótu bragði, og samanborið við
eldri deild geðveikishælisins, á
Gamla Kleppi.
Með því að séi’staklega, að
Tímanum hafa borizt ýmsar fyr-
ii’spurnir um það, hversu margir
hafi látist á Nýja Kleppi á um-
í-æddum tíma þykir rétt að birta
þær niðurstöður, sem blaðið hefir
komizt að í því efni, samkvæmt
áðurnefndum upplýsingum.
Á tímabilinu 21. api’. 1929 til 27.
febr. 1930 hafa alls látizt 10
manns á geðveikrahælinu á Nýja
Kleppi.
Um dvalartíma þein’a, sem lát-
izt hafa á spítalanum á þessu
tímabili segir svo í skýrslu Helga
Tómassonar og bókum geðveikra-
hælisins:
G. J.*) kom 5. apr. ’a9 dó 21. apr. s. á.
Ó. P. - 2. júli ’29 - 10. júll ->
J. H. - 17. júlí ’29 - 19. júli -g
J. M. - 20. júní ’29 - 28. ágúst -
Þ. K. - 8. okt. ’29 - II. okt. -
S B. -- 8. okt. ’29 - 13. okt. i
K. K. - 8 okt. ’29 - 31. okt. -
H. Þ - 1). júni ’29 - 2. jan. ’30
E. E. - 28. jan. ’30 - 27. febr. -
P. B. — 25. marz ’30 - 1. apr -
BlaÖið mun ekki að þessu sinni
draga af skýrslu þessari neinar
áiyktanir aðrar en þær, að einnig
með tilliti til hinna mörgu dauðs-
falia á hælinu, flestum eftir mjög
stuttan tíma, hafi verið full
ástæða til að stöðva starfsemi
H. T. á hæhnu um stund, hvert
sem orsakir þeirra kunna að
verða raktar, en um það getur
blaðið vitanlega engar upplýsing-
ar gefið, að svo stöddu.
IH.
Þegar Helgi Tómasson reit svar
sitt í Mbl. og Vísi við bréfi Jón-
asar Jónssonar ráðherra, bar
hann fram órökstuddar dylgjur
um það, að frásögn J. J. um
komu H. T. í Sambandshúsið væi’i
röng í einhverjum atriðum og
jafnframt, að hann (H. T.)
myndi af sérstakri tillitssemi við
J. J. og fjölskyldu hans hlífast
við að= skýra nákvæmlega frá
heimsókninni. Tíminn skoraði þá
þegar á H. T. að skýra frá því
tafarlaust og undandráttarlaust,
hvaða atriði í frásögn J. J, væru
röng og, hverju II. T. hefði við
þá frásögn að bæta.
H. T. varð aldrei við þessari
áskorun Tímans. Og þegar liann
nokkru síðar, fyrir rétti, var
kvaddur til þess að gefa upplýs-
ingar viðvíkjandi för sinni í Sam-
bandshúsið, neitaði hann að svara
spuniingum dómarans, fyr en
hann hefði „ráðfært sig við mála-
fyrslumann“ um framburð sinn.
Loksins, eftir sex vikna tíma,
þegar H. T. væntanlega hefir
unnizt ráðrúm til að „ráðfæra sig
við málafærslumann sinn“, og
þegar fyrirfram er vitanlegt, að
Jónas Jónsson ráðherra er fjar-
staddur á kosningafundum vest-
ur á landi, birtir H. T. í Mbl. og
Vísi síðastl. suimudag, ritsmíð,
sem hann kallar: „Skýrslu um
heimsókn sína til dómsmálaráð-
herra og aðdraganda hennar“.
Því ber að veita aiveg sérstaka
eftirtekt, að „skýrslan“ í Mbl. og
Vísi, er árangurinn af því, að
H. T. hefir fengið tíma til að
„ráðfæra sig um framburð smn“.
Hver er árangurinn?
Að H. T. þorir ekki nú fremur
en áður að gefa opinbera yfirlýs-
*) Nöfn hinna látnu eru liér
skammstöfuð eins og gjört er í hinni
, prentuðu skýrslu H. T., enda þykir
* eigi ástæöa til annars.
ingu um það, að Jónas Jónsson
ráðherra sé eða hafi noklcurntíma
verið geðbilaður.
Að H. T. skýrir frá því, að
fjórir læknar, að honum sjálfmn
meðtöldum, hafi verið búnir að
ganga frá bréfi til Alþingis um
„geðbilun“ J. J., en að þeir hættu
við að senda bréfið, þegar þeir
gátu ekki fengið J. J. sjálfan til
þess að ganga inn á það, að hann
væri geðveikur!
Að Guðmundur Hannesson og
Niels Dungal virðast hafa verið
á varðbergi til þess að taka á
móti H. T., þegar hann kæmi úr
Sambandshúsinu, og fá hjá hon-
um fregnir um, hversu „bomb-
unni“ hefði reitt af.
Að H. T. reynir ekki, eftir að
hann hefir „ráðfært sig um
framburð sinn“, að bera til baka
eitt einasta orð af því, sem J. J.
hefir sagt um framkomu hans í
Sambandshúsinu. Að hann þar
með greinilega staðfestir þann
dóm, sem hann sjálfur hefir
kveðið upp um framkomu sína,
að hún sé nonum „til vansæmdar
bæði sem lækni og manni“.
Að H. T. fremur það fádæma
ódrengskaparbragð, að leggja
konu ráðherrans í munn ummæli,
sem honum, eftir að liafa „ráð-
fært sig um framburð sinn“
helzt gat hugkvæmst, að gætu
verið særandi fyrir nánustu sam-
verkamenn J. J., en gálu vitan-
lega á engan hátt gefið upplýs-
ingar um það, hvort H. T. hafði
komið vel eða illa fram við J. J.
og fjölskyldu hans.
Að H. T. þykist hafa skrökvað
því að J. J., að koma sín í Sam-
bandshúsið væri sprottin af vin-
semd gagnvart ráðherranum, en
gefur þó i skyn á öðrum stað í
„skýrslunni“, að hann hafi farið
för þessa fyrir tilmæli tveggja
flokksmanna ráðherrans.
Að H. T. virðist muna alveg
ótrúlega vel orðrétt samtöl, sem
fóru á milli hans annarsvegar og
ráðherrans og konu hans hins-
vegar, þar sem hann á einum stað
a. m. k. tilfærir innan tilvitn-
unarmerkja rúm 80 orð í sam-
felldu máli, sem hann hefir eftir
J. J. þegar þess er gætt, að lækn-
irinn sýnilega var í mjög æstu
skapi þetta kvöld, og að útilokað
er, að hann hafi verið með vasa-
bókina í hendinni! til að hraðrita
það, sem J. J. kynni að segja, er
hér annaðhvort um fremur litla
„vísindalega“ nákvæmni að ræða
eða minni, sem verður að skoðast
alveg yfirnáttúrlegt, ef ekki ætti
í hlut maður, sem fengið hefir
tækifærí til að „ráðfæra sig um
framburð sinn“.
Þetta er þá árangurinn af því,
að Helgi Tómasson hefir fengið
sex vikna frest til þess að „ráð-
færa sig um framburð sinn“.
Það er komið í ljós nú, og rit-
stjóra þessa blaðs er fullkunnugt
um það, að þessi endurskoðaði
„framburður" H. T. hefir al-
mennt vakið megnan viðbfóð,
einnig meðal ákveðinna stjómar-
andstæðinga.
„Skýrslan" í Mbl. er ekkert
annað en máttvana hefndartil-
raun, gagnvart fjölskyldu Jónasar
Jónssonar og nokkrum mönnum
öðrum, sem ekki fengust til þesa
að vinna það hlutverk, sem H. T.
og félagar hans höfðu ætlað þeim
í þeim eftirminnilega sorgarleik,
sem áformaður hafði verið, til að
ráða niðurlögum eins hins mikil-