Tíminn - 07.06.1930, Blaðsíða 1

©jaíbfeti
09 afgrei&slumaímr Címans er
Hannceig þorsteins&óttir,
Sambanbsljúsinu, HeyfjaDÍf.
• ^fgtei&sía
Cimans er i Sambanöstjúsinu.
©pin öaglega 9—(2 f. \j.
Simi 496.
XIV. ár. Reykjavík, 7. júní 1930. 38. blað.
„Lánið er bæði um höfuðstól og vexti bein skuldbindíng- kon- ungsríkisins Islands, og til frekari tryggingar fyrir greiðslu þess, sem þarf til að standa straum af láninu, nákvæmlega á réttum gjalddögum, tiltekur ríkisstjómin hérmeð óafturkallanlega og bindm* séi'staklega til hagsmuna fyrir handhafa, aUa jafnt, að skuldabréfum láns þessa, tolltekjur íslands, þangað til innleystur hefir verið að fullu höfuðstóll lánsins og greiddir hafa verið allir vextir af láninu; því er hérmeð lýst yfir, að tolltekjur þessar erii óbundnar núK. (Skuldabréf enska lánsins, 14. gr., dags. 19. landið undanfai'na daga. Annað er blaðóféti nokkurt, sem ungir íhaldsmenn í Reykjavík hafa haldið út seinna hlutann í vetur og skarar í andlegri fátækt fram úr sjálfu Morgunblaðinu. I blaði þessu er grein um fjármál ríkis- ms, rituð af manni nokkrum lít- ið kunnum, sem ekki hefir sýnt Haraldur Níelsson Þú íslands kristni varst hin sterka stoð, þitt starf vai' himinvalds að skýra boð. Þú hófst þimi söfnuð frelsis merki móti. Þinn máttm var svo dýr við altarborð. Hver varni hér meir á okkar móðmstorð,
jan. 1922).
Til minnis við kiörborðið
inaldiö og í'júpan.
Jónas iviistjónsson iæknir gaí
pá skýringu nýiega á í'undi í
fcjKagauröi, aö nafnaskiíti ihalds-
í'iokksins væru iyrirbrigði, sama
eöiis og iitaskipti rjúpunnar. Tal- j
aör J. iir. um það aí' mikilii við- i
kvæmni, hvernig náttúran misk- |
unnaði sig yíir rjúpuna með því i
aó gjöra hana hvíta á veturna og j
gráa á sumrin, og þyrmdi þannig j
lííi hennar. Þeir, sem eitthvað
pekkja þann ójafna leik, sem
stundum hefir verið háðm* miih
J. Ki*. og sumra Framsóknar-
manna, bæði á Aiþingi og heima
í héraði, geta haft samúð með
þeirri sálarneyð, sem fæddi af
sér þessa fyndnu líkingu um
rjúpuna. En ummæli J. Kr. eru
góð og glögg viðurkenning þess,
að nafnaskiptin stafa ekki af
breytingu á innræti íhaldsflokks-
ins heldur ber að skoða þau sem
nauðvörn — póhtisk litaskipti á
Magnúsi Guðmimdssyni, Jóni Þor-
lákssyni, Ölafi Thors og þeirra
líkum.
Ókunni maðmiiuu
Framsóknarmenn eru eini
stjórnmálaflokkurinn, sem býður
fram þjóðkunna menn við lands-
kjörið í vor. Efsti maður A-hst-
ans. Haraldur Guðmundsson rit-
stjóri, er að vísu talsvert þekkt-
ui' sumstaðar í kaupstöðum, þar
sem blöð jafnaðarmanna eru les-
in og mjög frambærilegur ræðu-
rnaður á landsfundum, en lítil
deili vita bændur landsins á þeim
manni. Um frambjóðendur íhalds-
flokksins (C-listans) er það að
segja, að þeir eru allir nálega al-
veg óþekktir í stjórnmálum, nema
ef vera skyldi Sigurður Kristjáns-
son á Isafirði, ritstjóri Vestur-
lands, sem í blaðamennskunni
hefir einkum getið sér orðstír
fyrir alvörulitlai* ritgjörðir um
þjóðmál og bjánalegar ferðasög-
ur af Suðurlandi. Um Kára Sigur-
jónsson hreppstjóra á Hallbjam-
arstöðum, sem er í 3. sæti á C-
listanum, veit Tíminn lítið annað
en það, að hann gleymdi einu
sinni að mæta á hreppamóti, af
því að Jón Þorláksson bauð hon-
um í bíl með sér til Breiðumýrar,
og þótti bændum á Tjömesi, sem
erindisleysu fóru til hreppamóts-
ins, hreppstjóri þeirra gangast
full mikið fyrir höfðingjahyllinni.
Guðrún Lárusdóttir, sem talin er
kona ekki illa innrætt, fer eins og
kunnugt er, svo vel með áhuga-
mál sín, að sjálft Morgunblaðið
hefir ekki komizt á snoðir um
eitt einasta af þeim. Allir vita, að
íhaldsmenn hafa aldrei gjört sér
minnstu vonir um að koma Guð-
rúnu á þing, en hinsvegar von-
ast eftir, að hún myndi geta
dregið að nokkur kvennaatkvæði
handa Pétri Magnússyni. Pétrí
hefir hinsvegar helzt verið talið
það til ágætis, að hann hafi set-
ið 6 ár í bæjarstjóm Rvíkur, og
að þar liggi ekkert eftir hann —
hvorki gott né illt. í Mbl. hefir
ekkert heyrst frá honum iiú fyrir
kosningarnar, annað en það, að
bóndi austan úr sveitum hafi beð-
ið hann um 6 þús. kr. lán úr
Byggingar- og landnámssjóði og
að Pétur hafi orðið hissa af því,
hvað bóndinn væri sparsamur!
Sumstaðar þar sem landskjörs-
frambjóðendur koma úti um land,
er Pétur nefndur „ókunni mað-
urinn“, af því að fundamenn vita
ekki, hvað hann heitir, og á Aust-
urlandi stinga menn saman nefj-
um um það, að ómögulegt sé, að
„ókunni maðurinn“ komizt á þing,
úr því að hann sé í sama flokki
og Magnús „dósent“ og ólafur
Thors.
Báðir eru hræddir!
Árangui landsmálafundanna
hefir orðið sá, að felmtri miklum
hefir slegið á íhalds- og jafnaðar-
menn og kvíða um úrslit kosn-
iganna. Eftir fregnum þeim er nú
berast hingað, hvaðanæva af
landinu, er ekki annan sjáaniegt
en að listi Framsóknarmanna
muni koma að tveim efstu mönn-
unum, þeim Jónasi Jónssyni ráð-
herra og sr. Jakob Lárussyni í
Holti. Er því fullt útht á, að ann-
arhvor muni falla, Pétur Magn-
ússon eða Haraldur Guðmunds-
son. Sameiginlegar þrengingar og
ótti við Framsóknarflokkinn hafa
nú þrýst Morgunblaðinu og Al-
þýðublaðinu saman í einskonar
sameiginlega varnaraðstöðu, þann-
ig að Mbl. hrósar Haraldi, en Al-
þýðublaðið Pétri. Eftir Siglu-
fjarðarfundinn vildi Mbl. láta líta
svo út (28. f. m.), að Haraldur
hefði fai'ið mjög illa með J. J.
ráðherra í umræðum og að hann
hefði komið J. J. í „habít“, en
meira lof á Mbl. ekki til, jafn-
vel um sína eigin flokksmenn. öl-
aíur Friðriksson, sem sýnilega er
mjög hræddur orðinn mn Harald
flokksbróður sinn, reynir hins-
vegar það, sem hann getur, til
þess að fá menn til að kjósa
fremur Pétur en J. J. og gefur
mjög í skyn, að Pétur muni vera
Framsóknarmaður. Segir ólaíur
ennfremur (2. þ. m.), að hann
„hafi ekkert séð til Péturs, sem
bendi á, að hann muni fara eftir
öðru en sannfæringu sinni“! —
En broslegt er að sjá, hvernig
öfgaflokkarnir, sem aldrei annars
geta á sárs höfði setið, fara að
dæmi Herodesar og Pílatusar,
þegar fyrirsjáanlegt er, að hin
gætilega umbótastefna í landinu
muni verða hættuleg þeirra póli-
tíska lífi.
Vopnabræður.
Tveim flugritum hefir íhalds-
flokkurinn verið að dreifa út um
af sér annan dugnað í fjármál-
um, en að láta bæjarsjóð Reykja-
víkur annast fyrir sig fjárgreiðsl-
ur, sem sómasamlegir menn eru
vanir að standa straum af sjálf-
ir ótilkvaddir. Hitt flugritið er
pési Páls Kolka um Helga Tómas-
son. Eins og Tíminn hefir áður
getið um, hélt Kolka fyrirlestur
þennan hér í Reykjavík á dög-
unum og sankaði saman nokkrum
hundruðum króna í aðgangseyri.
í Vík í Mýrdal ætlaði Kolka líka
að flytja fyrirlestur þennan og
selja aðganginn, en þegar enginn
maður kom á fundarstaðinn,
flutti Kolka fyi'irlesturinn yfir
uppskipunarmönnum niðri í fjöru
og fékk ekkert fyrir! Ógnaði
Skaftfellingum sú fúlmennska að
níða fjarstaddan andstæðing á
lúalegasta hátt og bjóða engum
til andsvara, og mun sá ódreng-
skapur lengi í minnum hafður
þar í héraði. Forráðamenn íhalds-
flokksins munu hinsvegar hafa
talið fyrirlestur Kolka álíka happ
og „einvaldsklær“ Einars í Hvals-
nesi og fengu því Kolka lækni far
með Jóni Þorlákssyni til funda á
Norðurlandi. Sömu dagana, sem
Guðrún Lárusdóttir var að sverja
íyrir þátttöku íhaldsflokksins í
kviksetningarmálinu, leigði Jón
Þorláksson fundarhús handa
Kolka á Siglufirði og Sauðár-
króki. Verður Jón Þorláksson, eft-
ir atvikum, að teljast fullsæmdur
af slíkum vopnabróður, þó að
ýmsir af fyrri samherjum hans
kynnu að hafa óskað honum betra
hlutskiptis.
Pyr irspnruiir
til Jóns Þorlákssonar, Magnúsar
Guðmundssonar og Ólafs Thors.
Frú Guði*ún Lárusdóttir hefir
í „einkabréfi“ sínu til kvenkjós-
enda landsins m. a. komizt svo að
orði:
„Fátækralöggjöf vor tel ég
nauðsynlegt, að verði tekin til
rækilegrar endurskoðunar sem
allra fyrst“ ...
Og ennfremur:
„Ég fyrir mitt leyti lít svo á,
að það sé hreinasta neyðarúrræði
að tolla nauðsynjavörur, þar eð
sá tollur kemur þyngst niður á
þeim hluta þjóðarinnar, sem sízt
getur greitt hann“.
Út af þessum ummælum frúar-
innar, sem virðast koma mjög í
bága við stefnu yðar og
flokks yðar á undanförnum árum,
leyfir Tíminn sér að beina til yð-
ar eftirfarandi fyrirspumum:
1. Teljið þér, að „fátækralög-
gjöf vor“, sem Magnús' Guð-
mundsson samdi og lét sam-
þykkja á Alþingi 1926, hafi verið
svo illa samin, að nú sem allra
fyrst“ þurfi að taka hana til
„í’ækilegrar endurskoðunar“ ?
2. Ætlar flokkur yðar að beit-
ast fyrir því, að þegar í stað
yerði afnuminn tollur á nauð-
synjavörum?
í hinu mikla trúar öldmóti?
Þú skiýddist helgiiíni Krists í kór
og kveiktir eld í hjarta, sem vai' stór.
Þú bræddir is ai' eyðimerkurströndum
með alisins miiaa tujómi úr þinni sál.
Þú fööur alda fiuttir neilagt mál
og íærðii' niðjans trú úr et'ans böndum.
Þú kunnir rök, þín reynsia vai ei smá
og ræddir dypstu speki af innstu þrá.
Þitt eðíi var að vökva hjartablómin
og veita yi frá iiæstu iii'sins mennt.
Hér enginn iýðnum heíir hærra bent
a heiiagieikans vald og kristindóminn.
Þú stefndii* hátt og söngst við sóiardyr
og settir maikið hærra en nokkur íyr.
Þú viilikennmg vildir burt úr heimi,
svo vald hins rétta næði sigurbraut.
Þiim sáiai’kiaftui' aldrei oki laut,
þín innri sjón fékk mátt úr ljóssins geimi.
Að ganga á hólm við hræsnis aidin ráð
og hef ja merki sitt af eigin dáð,
er aðeins þeiira, sem að voidugt vita
sitt vígi, og eigi hraiðast stríðsins tök.
Þeir verða að hafa reynzlu, mátt og rök,
og' ryðja þekking fram í dagsins hita.
Þú postuli, með trúareld í æð,
þín ást til guðs var tengd í ljóssins hæð.
Þú helgurn straumi stefndir þér frá hjarta
í stóli víg'ðum, yfir barnsins sál.
Þú þér á vörum hafðir heilagt mál,
og hylltir von um framtíðina bjarta.
Ásmundur Jónsson frá Skúfstöðum.
Sendiherra
„Sheli“-félagsins.
Piltur að nafni Pétur Bene-
diktsson útskrifaðist úr lagaskól-
anum í vetur, rétt um það leyti
sem fjandmenn J. J. ráðherra
voru að undirbúa hina póhtisku
morðtilraun. Þegar Mbl. og Vísir
fóru að ala á dylgjum og rógi
læknaklíkunnar um að J. J. væn
bvjálaður, og ætti þessvegna með
12 stuhda fyrirvara að hverfa úr
íandsstjórninni, gerðist Pétur
þessi einskonar einkaritari sam-
sæi'ismanna og skrifaði nafnlaust
í Vísi og Mbl. meirihlutann af
þeim rógi og níði um J. J. og
heimili hans, sem hinir eiginlegu
ritstjórar svo sem Páll Stein-
grímsson, Jakob Möller og Valtýr
Stefánsson þóttust þá varla geta
tekið þátt í að skrifa sjálfir,
móti betri vitund. Samhliða þessu
bað Pétur þessi ríkisstjómina
ásjár, um að koma sér á fram-
færi erlendis, til að fá þar æfingu
til að geta síðar komið fram sem
fulltrúi landsins út á við. Pétur
þessi telur sig vera mikinn „sjálf-
stæðismann“, en ekki hindraði það
hann frá að beiðast þess að
komast í þessu skyni í atvinnu
hjá Dönum. Mun Pétri hafa tek-
ist þetta tvent: Að komast í vist
hjá Dönum, í því skyni að læra
til að verða sendiherra, og að
komast það með atbeina þeirrar
stjómar, sem hann hafði sýnt svo
skemmilegt drengskaparleysi.
Ekki er pilturinn öfundsverður
af því að byrja sendiherralíf sitt
í skóla Helga Tómassonar og
þeirra annara íhaldskumpána,
sem ætluðu að sundra Fram-
sóknarflokknum í vetur og koma
Mbl. í meiri hluta alstaðar með
því að gefa út falsvottorð í nafni
læknisvísindanna um það, að einn
ráðherrann væri brjálaður. Aldrei
hefir nokkur póhtisk árás verið
fordæmd jafn innilega af íslenzku
þjóðinni eins og þessi. Aldrei hafa
tilræðismenn fengið á sig jafn
grómtekið og óafmáanlegt sví-
virðingarorð eins og þeir sem
stóðu að ódæði þessu. Og alveg
dæmalaust mun það vera, að pfilt-
ur, sem ætlaði að búa sig undir
hlutlaust starf í þágu alþjóðar
hafi byrjað líf sitt í almanna
þágu, með því að sýna á sér þær
merkilegu hliðar, sem Pétur Bene-
diktsson hefir snúið að samborg-
urum sínum undanfama mánuði.
Skal ósagt, að þessu sinni hve
giftudrjúgt það er fyrir „fufl-
I vc-ldi“ landsins, ef vandastörf
j
1 þess ættu einhvemtíma síðar að
I vera unnin til almanna heilla af
manni, sem ótilneyddur hefir
gevst sjálfboðaliði hjá þeim hópi
manna, sem ætluðu að fremja
pólitiskt morð, með þeim hætti,
sem nú er kunnugt orðið.
1 einni af níðgreinum sínum í
nýútkomnu íhaldsblaði er Pétur
Benediktsson enn á ferðinni með
rógburð sinn um J. J. Telur hann
J. J. hafa hilmað yfir svik í
áfengisverzluninni, ekki látið
aæma merkisbónda á Austurlandi
fyrir að aka bifreið próflaust,
ekki tekið fyrir sjóðþurð á Seyð-
isfirði, né haldið áfram orsóknar-
máli Gísla Sveinssonar gegn