Tíminn - 08.11.1930, Blaðsíða 3

TÍMINN
229
sumri er nú öll farin úr iandinu, að'
nokkur hundruð tunnum undantekn-
um.
Gissur Gottskálkssou bóndi á Hvoli
í Ölfusi átti sextugs afmœli 6. þ. m.
Símskeyti frá United Press hermir,
að Gunnar Gunnarsson rithöfundur
thafi nú nýlega verið í heimsókn í
Lundúnaborg. Er það í fyrsta skipti,
sem hann leggur þangað leið sína.
Hafa blöðin birt viðtöl við hann.
Gunnar er heiðui’sgestur brezks rit-
höfundafélags. í skeytinu er hann
nefndur „víðfrægur íslenzkur rithöf-
undur".
Frá útvarpinu. Prófun hiixna marg-
brotnu senditækja útvarpsstöðvarinn-
ar miðar hægt en örugglega. Komi
engar sérstakar hindranir fyrir, má
gera ráð fyrir, að útvarpsnotendur
fái að heyra til stöðvarinnar un*
miðjan þennan mánuð. Reynist þá
allt sem vænta má og að óskum, má
gera ráð fyrir, að stöðin taki til
starfa um næstu mánaðamót.
FerSasaga íslenzku knattspyrnu-
mannanna, sem fóru til Færeyja i
sumar er nýlega út komin, i’ituð af
Erlendi Péturssyni, foringja farar-
innar.
Frá VestfjörSum: Fjórðungsþing
fiskideilda Vestfjarða var haldið ó
þingeyri 1.—2. þ. m. þar voru m. a.
gerðar samþykktir um að í-íkið láti
reisa hraðfrystihús i hverjum fjórð
ungi og verði hið fyrsta reist á Isa-
firði. Lagt er til, að hraðfrystihúsin
verði rekin með svipuðu fyrirkomu-
lagi og síldarverksmiðja ríkisins.
Ennfremur, að stofnað verði fisk-
sölusamlag, er ■ fái, ef með þarf,
einkasölu á saltfiski, svo og, að
stofnuð verði fiskimálaskrifstofa, er
komi i stað Fiskifélags íslands og
annist hún öll sjávarútvegsmál, en
fjórðungasamböndin fái rífleg fjár-
forráð. Varatillögur voru samþykktar
um breytingar á tilhögun fiskifélags-
ins. — Fulltrúar á fiskiþingið voru
kosnir Kristján Jónsson og Kristján
A. Kristjánsson, en varafulltrúar
Arngrímur Bjarnason og Jón Jó-
hannsson.
Úr Rangárvallasýslu er skrifað:
Hér ber fátt til tíðinda. Sumarið er
senn liðið, og hefir verið fremur óhag-
stætt hér um slóðir. Frá sumarmál-
um fram í miðjan maí var góðviðra-
tíð, en fremur kalt, en eftir það var
stórfelldur rosi fram að Alþingis-
hátíð. þá gerði mildara veðui-, en
óþurkasamt var allt fram á haust, að
undanteknum fáum dögum í ágúst-
byrjun, þá var góður þurkur. En veð-
ur var einstaklega hæglátt allan slátt-
inn, engar stórrigningar eða stormar,
sem oftast fylgja hafáttinni hér. Um
20. sept. kom loks góður þurkur og
luku menn þá hirðingum. Hey eru
allmikil hjá almenningi, en hætt er
við að þau verði ekki góð til fóðurs,
allmjög hrakin og illa hirt. Er rauna-
verði þá slitið við Dani, enda er
ekki sýnilegt að breyting verði á
um þetta atriði til þess tíma. Þá
er önnur mótbára J. Þ., „að öll
viðskifti íslands og Þjóðabanda-
lagsins yrðu að líkindum að
ganga um hendur danska utan-
ríkisráðuney tisins' ‘. ÍSendiherra
var spurður „hvort væntanleg
upptaka og þátttaka Islands í
Þjóðabandalaginu mundi geta
orðið án nokkurrar íhlutunar og
milligöngu utanríkismálaráðuneyt-
isins danska“. Því svaraði sendi-
herra í maí, að rétt væri að til-
kynna utanríkisráðherra Dana
ósk um upptöku „í því skyni, að
Danir sjálfir og hin Norðurlönd-
in styddu umsóknina". Og um
þátttökuna, sem í þessu sam-
bandi skiftir ein öllu máh, segir
sendiherra, að hún sé „sjálfsögð
án rokkurrar íhlutunar utanrílds-
málaráðuneytis Dana“. Mótbárur
J. Þ. eru viðbárur. ísland gat
gengið í Þjóðabandalagið með
fullum heiðri, og tekið þátt í því,
án þess að minnka af milligöngu
annara. Og svo er fyrir þakk-
andi, að þetta tækifæri bíður énn
óbreytt. Það ætti sízt að þvælast
fyrir „sj álfstæðismanni", sem svo
kallar sig, að nota það!
Alþingishátíðin er liðin hjá. Ég
skal játa, að mér þótti fyrir há-
tíðina meira um vert en' nú, að
þar væru teknar ákvarðanir um
mál „er mætti leiftra á um langt
skeið“. Hátíðin fór svo fram á
allan hátt, að vér íslendingar
legt aö vita, hve fáir grípa til vot-
heysgerðar þegar svona viðrar, og er
þó ólikt að gefa gott vothey eða
hrakning; votheysgerðin gæti áreiðan-
lega verið einhver mesta öryggisráð-
stöfun búnaðarins, og vei’ður enn
nauðsynlegri með aukinni ræktun.
Taða er þerrivandari en úthey, og
dýrmætari, og þegar almenningur fer
að tvísiá túnin, — sem ætti að vera
jafnsjálfsagt, sem að slá þau einu
sinni, — þá mun það sannast, að vot-
heysgei'ð er eina ráðið tid þess að
eiga það víst að háin verði gott
fóður.
63 bifreiðarstjórar í Reykjavík hafa
verið sviftir ökuleyfi á árunum 1927—
1930, þar af 5 æfilangt, fyrir brot á
bifreiðalögunum og áfengislögunum
frá 1928.
Tvö ógurleg námuslys urðu í vest-
urhéröðum þýzkalands seint í siðastl.
mánuði. Var það gasspi’enging, sem
slysunum olli. í annari námunni fór-
ust um 250 manns og 100 í hinni.
þýzk blöð krefjast ítarlegrar rann-
sóknar á orsökum slysanna, og telja
að ónógu eftirliti sé um að kenna.
Önnur náman er rekin undir franskri
stjórn, síðan ófriðnum lauþ.
í Rússlandi hafa allmargii- kaup-
menn nýlega verið handteknir fyrir
sviksamlega verzlun með matvöru-
tegundir. Hefir ráðstjórnin hafið
rannsókn á þá menn víðsvegar um
landið, sem sakaðir eru um sviksam-
lega sölu á matvælum. Eru mennirn-
ir kærðir fyrir að hafa dregið sér af
Jiirgðum stjórnarinnar í stórum stil
mikið af brauðum, sykri, smjöri og
öðrum matvörutegundum, og selt
óleyíilega með hækkuðu verði sjálf-
um sér í hag. Búizt er við, að sumir
þeirra fái líflátsdóm.
þingkosningar eru nýafstaðnar í
Bandaríkjunum, og hefir stjórnin og
flokkur hennar beðið stórfelldan ó-
sigur, og er komin í minnahluta í
annari deild þingsins a. m. k. Fulln-
aðarúrslit þó ókunn. — Atkvæðaseðl-
ar Hoovers foi-seta og konu hans
voru sendir í flugvél til kjörstaðar-
ins við Stanford University í Cali-
forniu, en þar á forsetinn heimili!
Frá Bandaríkjunum: Bi'áðabirgða-
kosningaúrslit í 47 ríkjum hafa leitt í
ljós, að fylgi Demókrata liefir aukizt
afarmikið og sömuleiðis, að and-
banningum hefir aukizt mikið fylgi.
Mesta eftirtekt vekja kosningasigrar
Demokrata í ríkjunum Illionis, New
York, Massachusetts og Ohio, þvi að
í sumum þessara ríkja hafa Repu-
blikanar löngum haft meira fylgi en
Demókratar. — Franklin Roosevelt
var endurkosinn ríkisstjóri í New
York ríki. Vann hann glæsilegan sig-
ur á frambjóðanda Republikana. Vek-
ur sigur Roosevelts feikna athygli,
því að allar líkur benda til þess,
að hann verði forsetaefni Demo-
krata í forsetakosningunni næstu.
megum vel við una. Á óvenjuleg-
um baráttutímum lágu allar deil-
ur niðri. FJokkamir slíðruðu
sverðin um Alþingishátíðarleytið,
og aðalblöð þeirra voru samtaka
um að gera hátíðina sem bezta
og samboðna tilefninu. Allur al-
menningur var sama hugar. Lotn-
ing og fögnuður ríkti á Þingvöll-
um hátíðisdagana. Fulltrúar er-
lendra þjóða og blaðamenn hafa
borið íslenzkum þjóðarþroska fag-
urt vitni. Þúsund ára þingsögu
er ekki til einskis lokið. Mér var
það ætíð ljóst, að minningarhá-
tíð er ekki uxmt að nota til að
skapa ný tímamót, nema að því
leyti sem minningarnar og há-
tíðaskapið orka á hugi manna.
Lög eða ályktanir, sem skapa
tímamót, var ekki hægt að af-
greiða, nema þau væru komin í
burðarliðinn eins og stjómarskrá-
in 1874. Þá þarf áð vera á undan
genginn langur málatilbúnaður og
sameining allra landsmanna. En
slíkum málum er vart til að
dreifa nú, nema ef vera skyldi
utanríkismál, þar sem æskilegt er
að allir landsbúar standi saman,
svo sem óslc um upptöku í Þjóða-
bandalagið. En við sem höfðum
meiri hluta, notuðum ekki hátíð-
ina til afgreiðslu þeirra mála, þar
sem ágreinings hafði gætt. Og
hverjum þeim sem gerir tilraun
til flokkadráttar í tilefni af hinni
miklu hátíð ferst illa og óþjóð-
lega.
Á vfðavangi.
Mánaðarfrí.
Út af dylgjum Mbl. í gær um
að ríkisstjórnin hafi hlutast til
um almennan frídag í skólum höf-
uðstaðarins í gær og hafi það
verið gjört í tilefni af 13 ára af-
mæli rússnesku byltingarinnar,
hefir Tíminn snúið sér til fræðslu-
málastjóra, Ásgeirs Ásgeirssonar,
og fengið hjá honum eftirfarandi
upplýsingar: Fyrir nokkru komu
forstöðumenn skólanna í Reykja-
vík saman á fund til þess m. a.
að ræða um samkomulag sín á
milli um það, að allir skólar í
hænum gæfu nemendum mánaðar-
frí sömu daga, og þótti það heppi-
legt, einkum með tilliti til tíma-
kennara, sem kennslu stunda í
mörgum skólum. Fundurinn kaus
svo þriggja manna nefnd til að
ákveða mánaðarfríin og tilkynna
þau skólunum. I nefndina voru
kosnir Ágúst H. Bjarnason pró-
fessor, Freysteinn Gunnarsson
skólastjóri og Pálmi Hannesson
rektor. Það var þessi nefnd, sem
ákvað mánaðarfrí í öllum skólun-
um þann 7. nóvember.
Samgöngubætur Valtýs.
Engum sem man frásögn Mbl.
um að Gullfoss hefði siglt í gegn-
um Breiðafjarðareyjar, kemur
það á óvart, er það í gær bendir
á, að beinasta leið fyrir Súðina
frá Rvík til Bergen liggi yfir
Esju og Vatnajökul. Vill Tíminn
beina til • skipaútgjörðarinnar
þeirri vinsamlegu bendingu hvort
ekki myndi tiltök að fá Valtý fyr-
ir skipstjóra á Súðina um næstu
áramót, og bæta þá við nokkrum
viðkomustöðum, svo sem Kalda-
dal, ódáðahrauni og Herðubreið-
arlindum. Er enginn vafi á, að
Valtý muni þetta vel farast, eigi
síður en „sleðaflutningurinn á
mjólk“ yfir Hellisheiði í fyrra-
vetur.
Barnalærdómur íhaldsins.
„Unga fólkið“ í íhaldsflokkn-
um fær einu sinni í viku lítið
,.Morgunblað“, sem því er gefið af
Kveldúlfi og Co. Þetta litla
„Morgunblað" er ætlað til þess að
hlúa að því sálarástandi, sem er
skilyrði þess að trúa því að Jón
Þorlákssn og Magnús Guð-
mundsson séu sjálfstæðisgarpar
og Danahatarar. Sýnishom af
þeirri lífsspeki sem unglingamir
fá í þessu litla „Morgunblaði",
er smágrein, sem þar stóð nýlega
um kvikmynd, sem um það leyti
var sýnd í Nýja Bíó. Segir í
greininni, að „efni myndarinnar“
sé „svo eðlilegt sem frekast get-
, ur“. Þar á eftir kemur svo stutt-
I ur útdráttur úr þessu „eðlilega
| efni“, og eru aðalatburðimir þeir,
| að 16 ára gömul stúlka selur
vatnsblandaða mjólk á götunni,
að maður, sem eklci þykir mjólkin
góð á bragðið tekur blómarósina
og „flengir hana“ og að stúlkán
bítur þennan sama maxm „eftir-
minnilega í læiið“. Og svo endar
myndin á því, að maðurixm verður
ástfanginn af mjólkursölustúlk-
unni og aðallega af þeirri ástæðu,
eftir því sem blaðinu segist frá,
að hún beit haxm svona „eftir-
minnilega í lærið“!
Sjálfsagt trúa unglingamir því
að þetta séu „eðlilegir“ atburðir
cg komi fyrir á hverjum degi hjá
„stóru mönnunum" í íhaldsflokkn-
um, úr því að það stendur í litla
Moi'gunblaðinu þeirra!
Að gefnu tilefni
þykir rétt að taka það fram,
Framsólcnarfálag Reykjavíkur
heldur fund í Sambandshúsinu fimmtudaginn 18. þ. m. kl. 8Vfe
síðdegis.
Fjármálaráðherranxx hefur umræður.
Félagsstjómin.
út af grein „Bæjarbúa" um drátt-
inxi á byggingu nýja bamaskól-
ans í síðasta tbl. „Tímans“, að
blaðið er greinarhöf. engan veg-
inn sammála um það, að bama-
kennarar yfirleitt séu á „háum
launum". Ómótmælanlega á bama-
lrennarastéttin við þrengri kjör að
búa en flestir aðrir starfsmenn
þjóðfélagsins. En hinu hefir kenn-
urunum áreiðanlega ekki verið
hægð í, að kennsla færist fyrir í
meira en mánuð, vegna slóðaskap-
ar hjá foxráðamönnum bæjarins,
enda ber að átelja slíkt sinnuleysi
harðlega eins og gjöx*t var í fyr-
nefndri grein í síðasta tbl.
Reikningsskilamaðurinn.
Dungal hefir í Mbl. 5. þ. m.
boðist til þess að sýna þeim er
þetta ritar, að tekjur hans af
stöi'fum í rannsóknarstofu há-
skólans, aðrar en þær, er hann
hefir fengið fyrir rannsóknir í
þágu sóttvama, hafi „aldrei náð
400 kr.“ Ennfremur þykist hann
geta sýnt, að hann hafi látið
„margar upphæðir ganga til stof-
unnar vegna fjárskorts hennar“.
— A-f umsögn deildarforsetans í
áður birtu bréfi hans má ráða,
að stofan hafi nær engar tekjur
fengið, nema frá heilbrigðis-
stjóminni. Má því telja, að þeim
félögum beri illa saman og að
upp skjótist saxmindi málsins í
yfirlýsingu Dungals um um hans
kristilega þenkimáta gagnvart
í'annsóknarstofunni. Mun það og
segja sig sjálft fyrir sjónum heil-
skygnra manna, að þar sem
Dungal fékk á 8. þúsund fyrir
rannsóknir vegna sóttvama eixma
saman, þá hefir hairn fengið
drjúgar tekjur úr öllum öðrum
áttum. Og þar sem deildarforset-
inn hefir upplýst, að engir reikn-
ingar hafi verið haldnir yfir þær
fjárhæðir, sem mnnið hafa til
Dungals, þá mun honum veitast
crðugt að sýna þær, þó dánumað-
urinn kunni að hafa skrifað á bak
við eyi-að þær „upphæðii'“, er
hann þykist hafa látið ganga til
rannsóknarstofunnar ***
„Sólarlitlir dagar“
gei'ast nú í lífi Valtýs, ræfils-
ins, Stefánssonar. Af gi'ein í síð-
asta sunnudagsblaði Mbl. má sjá,
að hann ber sig illa yfir „frekju
og kjafthætti“ keppinauta sinna í
blaðamennskunni. Enda mun það
sönnu næst að hann hefir í rök-
ræðum legið flatui', jafnvel fyrir
hverri lyddu, sem hefir vikið
penna sínum í áttina til hans,
hvað þá fyrir þeim, er tehast
sæmilega ritfærir. Mun það verða
á orði haft, er stundir líða fram
og eftirkomendurnir rannsaka
blaðamennsku þjóðarinnai- á fyrri
hluta tuttugustu aldar, að Valtýr
hafi verið allra manna lakast rit-
fær og kuxmað sízt með rök að
fara allra þeirra, sem fengist
hafa við blaðamennsku á þessu
tímabili. Mun það þykja bera vott
um fui’ðulega andlega niðui'læg-
ingu auðboragara höfuðstaðai'ins,
að þeir hafa getað notast við svo
lítilsigldan mann, sem aðalleið-
beinanda sinn í umræðum um
stjói'nmál. — En það er til marks
um andlega vanlíðan Valtýs, að
hann hefir borið of lélegt vitni
Félag ungra
Framsólcnarmanna
heldur aðalfund í Sambandshús-
inu, þriðjudaginn 11. þ. m. kl.
8 V2 síðdegis.
Dagskrá:
1. Stjómarkosning.
2. Sigurður Ólason stud. jur.
hefur umræður um aldurstakmark
við kosningar.
Félagsstjórnln.
um landfræðiskennslu eins hina
bezta landafræðings í kennara-
sétt. Nýlega bar hann fram þá
vizku 1 blaði sínu, að jörðin sner-
ist fi’á austri til vesturs. Og í
fyrradag kemst hann að þeirri
niðurstöðu, að beinasta leiðin frá
Reykjavík til Bergen í Noregi
liggi um norðurpólinn. X.
Verðlagsskrá
Yfirskattanefndin fyrir Kjalamess-
þing hefir 2 síðastliðin ár krafizt
þess, að búfénaður væri til skatts
virtur eftir þágildandi verðlagsskrá,
og breytt mati á honum samkvœmt
því, þar sem hann var metinn eftir
gangverði. En heilbrígt gangverð er
á hverjnm tíma hi5 réttlátasta mat.
í frumvarpi til laga um tekjuskatl
og eignaskatt, sem lagt var fyrir Al-
þingi síðastliðinn vetur, og sem dag-
aði þar uppi eftir 2. umræðu í neðri
deild, er greinin um þetta mat svo-
hljóðandi:
„Búpening skal telja svo sem hann
væri framgenginn í fardögum næstu
á eftir og með gildandi verðlags-
skrárverði".
Verðlagsskrá er samin eftir verð-
lagi ári áður en hún kemur í gildi;
„í fardögum næstu á eftir“ er það
því um sumt 2 ára gamait. En á tim-
um, eins og nú undanfarið, þegar
verðlagið ,er svo mjög reikult, stund-
um ört fallanda, getur það miklu
munað frá ári til árs, t. d. ærverð
um 10—15 kr., kýrverð um 50—100
kr. Ollum mönnum er og vitanlegt
að hér í Kjalarnesþingi dregur verð-
lagsskráin dám af tveim stórum
kaupstöðum, þar sem verð á búpen-
ingi er talsvert annað en í sveitun-
um. þegar því verðlagsskráin er
sameiginleg fyrir 4 lögsagnarum-
dæmi, eins og hér (Gullbringusýslu,
Hafnarfjörð, Reykjavík, Kjósarsýslu),
með mismunanda verðlagi að mórgu
leyti, verður hún ósönn fyrir þau 511,
þegar meðaltal er tekið.
Sú venja, sem haldizt hefir meir en
öld, að hafa verðlagsskrá sameigin-
lega fyrir allt Kjalamessþing, er nú
svo úrelt, að ekki má við hlita leng-
ur. Ættu allar sveitarstjórnir i báðum
sýslunum, og báðar sýslunefndir, að
krefjast þess, að landsstjómin hlutist
til um, að sérstök verðlagsskrá sé
gerð fyrir hvora sýsluna um sig.
þó að ástæða muni mest til þessar
tilbreytni hér í Kjalarnessþingi,
mundi réttast að á sama hátt íæri
um þetta víðar, þar sem nú er verð-
lagsskrá gerð sameiginleg íyrir
sveitahérað og stóran kaupstað (Eyja-
fjarðarsýsla, ísafjarðarsýsla), og ef til
vill víðar.
Grafarholti, október 1930.
t
Bjöm Bjamarson.
----O------
Ásgeir Ásgeirsson.