Tíminn - 10.12.1930, Blaðsíða 4

Tíminn - 10.12.1930, Blaðsíða 4
294 TIMIWW _______________ - ■■ y., zr^.^ — ____________________________________________________— Bjöi-gunarskipið nýja. skipið var þá um sumarið varð- skip landsins, hið fyrsta er þjóð- in hafði undir stjóm íslenzkra manna. Létti sú leiga, nálega 40 þús., mjög undir með útgerðar- kostnaðinum með Vestmannaey- ingum. En hitt var þó meira um vert, að hefja sjálfstæða land- helgisgæzlu. Kuldi Mbl.-manna til Þórs hélst þar til Jóhann Jósefsson varð þingmaður Vestmanneyinga, og fór þá svo, að jafnvel J. M. taldi sig og sína menn orðna hlynnta starfsemi skipsins við Eyjar. En hræðslan við Dani var of djúp- tæk til að dvina strax. Þegar Al- þingi ákvað að kaupa fallbyssu á Þór, þá treystist íhaldið ekki til að leggja út í svo vafasamt sjálf- stæðisfyrirtæki, eins og að hafa sjálfstæða íslenzka sjólögreglu. Varð endirixm sá, að íhaldið fékk lánaða fallbyssu á Þór úr danska flotanum, og var benni skilað, eftir að skipið strandaði síðast- liðinn vetur. Eins og sést af skýrslunni um útgerðarkostnað Þórs var hann afarþung byrði á Vestmanney- ingum. Fór svo að lokum, að íhaldið gerði það fyrir flokks- mann sinn, Jóhann Jósefsson, að kaupa Þór til strandgæzlu á 80 þús. kr. Um leið var gerður samn- ingur um að skipið skyldi staxrfa að björgun og gæzlu við Vest- manneyjar, á útmánuðunum, en kaupstaðurinn greiða landinu 20 þús. kr. fyrir, Var þetta mikill léttir fvrir eyjamenn. En ekki hefir fjármálastjóm íhaldsmanna í Eyjum verið glæsilegri en það, að mjög hefir leiga þessi goldist illa. Mátti kenni það leiðtogum íhaldsins í Eyjum, en ekki al- menningi þar, sem jafnan hafði mætur á skipinu og viðurkenndi gagn það, erf það gerði eyja- búum. Eftir að Óðinn var keyptur, og togarar tóku að ugga meir um sig í landhelginni, fór Þór miður að duga til landhelgisgæzlu. Þó hafði á þeim árum einum áður lítt þektum dugnaðarmanni tek- izt að sýna hvað gjöra mátti á því skipi. Einai’ Einarsson nú skipstjóri á Ægi tók þá á nokkr- um vikum 8 togara í landhelgi við suðurströndina, jafnhliða og hann gætti báta við Eyjamar. Vakti framganga Einars þá afc- hygli meðal allra þeirra er áhuga höfðu fyi’ir gæzlu landhelginnar. Þingið 1928 samþykkti að byggja nýtt skip til landhelgis- gæzlu og var Ægir smíðaður sam- kvæmt þeim lögum. Vildu þá margir þingmenn, að Þór væri seldur, en bæði var hann þá orð- inn gamall, og ekki útgengilegur til atvinnureksturs, og auk þess vantaði þá björgunarskip við suð- vesturland á vertíðinni. Sennilega myndi Þór þó hafa verdð seldur, ef hann hefði ekki strandað norður á Húnaflóa, skömmu fyr- ir jól 1929. Alþingi 1930 sam- þykkti að kaupa skip í stað hans, og hefir það nú verið gjört og gefið heiti hins fyrsta björgunar- skips og gæzluskips, er þjóðin hafði eignast. Mun nafn Þórs trauðlega leggjast niður í skipa- flota Islendinga hér eftir. X. ----o----- Héraös- og þingmálafundir, hinir Arlegu, haía staðið yfir í ísafjarðar- sýslum báðum nú undanfarið. Á fundi Vestur-ísfirðinga var með miklum meirahluta samþykkt traust til núverandi ríkisstjórnar. Á fundi Norður-ísfirðinga minntust íhalds- menn eitthvað á vantraust, en engin yfirlýsing þess efnis kom til að- kvœða. Hugenberg, leiðtogi þjóðernis- sinna í þýzkalandi hefir sent ríkis- kanzlara símskeyti og krafizt þess, að þýzkaland segi sig úr þjóða- bandalaginu, vegna framkomu bandalagsins i afvopnunarmálunum. Einnig krefst Hugenberg þess, að þýzkaland lýsi sig frjálst að því að vígbúast, vegna þeirrar hættu, sem Autrtur-þýzkalandi stafi frá Póllandi. Frh. af 1. síðu. ur ekki íiotaður til björgunar að vetrinum. Mbl. hafði alltaf síðan í vetur dylgjað um að stjómin myndi ekki kaupa skip og legið henni á hálsi fyrir það, og talið sig bera fyrir brjósti öryggi sjó- manna. Að sjálfsögðu höfðu íhaldsmenn ekkert sagt um það að ársútgerð slíks skips kostaði samkvæmt reynslunni um Þór að minnsta kosti 200 þús. kr. Eng- um íhaldsmanni hafði dottið í hug, að skipið gæti unnið sér r.okkuð inn. Frá þeim var ekkei’t að heyra nema eyðslukröfur arm- aisvegar, en vanþakklæti og ill- indi hinsvegar. Þegar stjómin setti á stofn nætursamband við allar helztu hættustöðvar ís- lenzkra skipa á vetraivertíð, í sambandi við skrifstofu ríkis- skipanna gat sú framkvæmd ekki vakið aðrar hugsanir í brjóstum vesalinganna við Mbl. en að með þessu ætti að bi'eiða yfir að ekki yrði keypt þxiðja skipið. Rétt er að geta þess, að gamli Þór var miklu eldra, minna og dýrara skip, heldur en það sem nú var keypt. En það vai'ð aldrei fyrir því happi að togarafélögin íslenzku sendu út í það þjóna sína í samskonar erindum og nú var gert. Framsóknarmenn hafa sýnt áhuga sinn og skilning á björg- unannálunum á annan hátt en þjónar togarafélaganna. Þeir studdu Þór meðan J. M. og M. G. vildu gjöra honum allt til erfið- leika. Þeir létu Einar skipstjóra á Ægi kynna sér rækilega björg- unarfyrii’komulag Norðurlanda- þjóðanna, Þjóðvei'ja og Engler.d- inga áður en haim tók að sér stjóm Ægis. Þeir bjuggu Ægi og síðan Óðinn öllum þeim bjöi'gunarfyrirtækjum er koma mátti við á þeim skipum við ís- lenzka staðhætti. Þeir létu setja á Hermóð fullkomnari björgun- artæki en verið höfðu á Þór í tíð íhaldsins, því að þar mátti segja að ekkert væri fram lagt nema skipið sjálft. Nú í vetur hefir stjómin komið á fót hinu fyrsta skipulagi í björgunannál- um, sem fyr er frá sagt. Undan- farna daga hafa varðskipin bæði leitað að hinum tapaða togara dag og nótt og Pálmi Loftsson staðið í nánu sambandi um allar þær aðgerðir við útgerðarstjóra hins tapaða skips. Og leitinni var ekki hætt fyr en bæði eig- endur skipsins og aðrir sáu, að öll frekari aðgei'ð var með öllu vonlaus. En þá dylgjaði sama blaðið, sem flutt hafði hugvekjur Gísla vélstjóra, um að varðskipin hefðu of snemma hætt leitinni. Ef til vill er þó skýringin auð- fundin. Varðskipin vom bæði í einu í leit sunnan við land. En togaraflotanum var fljótlega sím- að að nú væri tækifæri. tJr kjör- dæmum Ólafs Thors, Jóns Auð- uns og víðar að rigndi niður kvörtunum um að togarar sóp- uðu landhelgina. Drengskapur- inn var ekki einungis fólginn í því að fá menn til að skrifa stað- lausan rógburð um hið nýja skip. Meðan varðskipin voru að leita að einu af veiðiskipum þjóðar- innar, vox'u veiðiþjófamir um leið komnir í landhelgina og höfðu breitt yfir nafn og numer, Vel höfðu þeir Ólafur Thors og Jón Auðunn unnið fyrir kjós- kjósendur sína, er þeir beittu sér fyrir, að togaraeigendur mættu óhindi’að senda dulmálsskeyti til skipa sinna um hvenær hættu- laust væri að koma í landhelgina. Aldrei hefir fi’amkoma þeirra er varið hafa veiðiþjófana í land- helginni komið betur fram í birt- una heldur en nú, þegar togar- ai'nir hraða sér í landhelgina meðan Óðinn og Ægir eru. að leita að Apríl. Ef togumnum hefði ekki verið gjört aðvart með loftskeytum, myndu þeir alls ekki hafa vitað að landhelgin væri í bili varnarlítil. Jafnframt því að landsstjóm- in undirbjó kaup á björgunar- skipi, hafði hún athugað mögu- leika til, að það mætti vei'ða að sem beztum notum fyrir þjóðina í heild sinni. Eftir ástæðum má búast við að Þór vei'ði fi’amvegis aðallega í Faxaflóa og Breiðafirði frá því á haustin og fram um nýár. Er þá nokkur hagsýni þar sem skip- ið er á hinum beztu veiðistöðv- um, að það ekki einungis gæti landhelgi og veiti bátum aðstoð, heldur sinni líka veiðum, eftir því sem tími vinnst til. Eftir nýár og fram á vor myndi stai’fssvið skipsins verða fyrir sunnan land, og hefir það þá allgóða aðstöðu til að sinna veið- um í hjáverkum sínum. Fyrir- fram er ómögulegt að gjöra nokkra áætlun um slíka hjá- verkastarfsemi. En fullyrða má, að árangurinn yrði einhver, og hafa menn verið valdir á skipið að nokkru með tilliti til þess, að þar væri líka unnið að veiðum, en ekki legið aðgjörðalaust tím- unum saman. Þó að Reykjavík lifi af út- gjörð, vill svo undarlega til, að fiskur í Reykjavík er oft seldur möi’gum sinnum hæiTa verði en framleiðendur fá fyrir hann á erlendum markaði. Þetta er eitt af því sem veldur hirrni óeðlilegu og háskalegu dýrtíð í bænum. Það hefir komið til athugunar að væntanlegui' hjáverkaafli af Þór yrði seldur í bænum og til bænda sem til næðu, í Borgarfirði og á Suður- landi, og þá við verði, sem vafa- laust yrði til muna lægra en menn hafa vanizt á hinum ó- eðlilega markaði í bænum. I- haldsmenn munu vafalaust íjandskapast gegn þessari til- raun og auðvitað verður ekki reynt að neyða þá til að kaupa ódýi'ara fisk en þeir sjálfir vilja. — Því miður virðast afkomuhorfuraar hér í bænum og nági’enninu nú vera þannig, að afai’lítið af fiski muni ganga út, ef verð er ósanngjamt, þó að bi'oddar Mbl. sæti sama mai’k- aði og veiið hefir. Á sumrin er ekki bein þörf fyrir þriðja skipið við gæzlu landhelginnar. Er þá í ráði að hrella fjandmenn landbúnaðarins með því að láta skipið fremur gjöi-a gagn en vera ónotað. Mun það þá næsta sumar vera látið ganga til síldveiða, og sú síld lögð inn í verksmiðjuna á Siglu- firði, og þar xrnnið úr henni fóð- urmjöl fyrir bændur landsins. Verð þeirrar framleiðslu á jafn- an að geta verið eitthvað til rnuna undir verði annara fram- leiðenda, því að landið þarf ekki að reikna sér sama kostnað við skipið og nokkurn hluta skips- ■ hafnar, þann sem hvort sem er myndi ráðinn árlangt, eins og útgjörðarmenn. Á hinn bóginn | myndi þessi fi'amleiðsla, þótt I ódýrari yrði, á engan hátt skaða íslenzka útvegsmenn. Að því leyti sem þeir framleiða síldar- mjöl, eiga þeir allt sitt undir heimsmarkaðinum, en ekki því,' hvort hægt er að pína út úr bændum hæri’a verð en þeir standa sig við að boi’ga fyrir þennan nauðsynlega fóðurbæti. Ég geng þess ekki dulinn, að margir Mbl.-menn vilji heldur láta Þór vera iðjulausan og uppi í fjöru á sumrin, heldur en sinna veiðum, eins og hér er um talað, jafnhliða og hann innir af hendi björgunarstarf á vertíð- inni. Og þar sem Mbl.-menn gjöra sér fastlega vonir um að komast í meirihluta aðstöðu upp úr kosning’unum, verður þeim í lófa lagið að hætta þessari gagn- legu starfsemi. En þangað til verða þeir að láta sér nægja með hrakspárnar eins og um það, að ísland hefði ekkert lánstraust, eða að Þór sé lélegt sjóskip, eftir það sem reynslan hefir sýnt. Fyrir Mbl. er það léttara, að Valtýr þarf ekki í þessu efni að fá lánaða menn hjá Ólafi Thors. Hann á enn að kunna nægilega mikið í búfræði til að geta fyllt blað sitt með ósann- indum og rógi í nokkra mánuði um þá menn, sem dettur í hug sú ósvinna að láta björgunarskip landsins hjálpa þeim af borgur- um landsins, sem til ná um eitthvað af ódýrari fiski til neyzlu en þeir annars geta feng- ið, og bændum landsins um nokkuð af ódýrari fóðurbæti. Valtýr St. hefir síðan hann hrakti sig sjálfan úr Fx-amsóknarflokkn- um, sökurn meðfæddra bi'esta í skapgei’ð sinni, orðið að sækja á að skaða hveit einasta þjóðnýti- legt menningarmál, er verið hefir á dagskrá þjóðarinnar, svo aðhér ætti ætti hann að finna hugþekkt verkefni. En Framsóknarmenn munum góðlátlega unna Mbl. og samhei'jum þess sömu ánægju af Þór og störfum hans eins og þeir hafa hlotið af svo mörgum málum áður. Mbl. hefir varið þjófnað- inn í Brunabótafélaginu, Hnífs- dalssvikin, vaxtatökuna og Einar Jónasson, meðan það þorði. Það hefir ásakað stjórnina fyrir efl- ingu Akureyrarskólans, fyrir héraðsskólana, einkum Reyk- holt og Laugarvatn. Það hefir ofsótt þann skipstjóra, sem feng- sælastur hefir verið á veiðiþjófa í landhelgi, bæði innlenda og út- lenda, síðastliðið ár. Mbl. og samherjar þess. velja sér ætíð hina vonlausu aðstöðu í hvei’ju máli. Að því er snertir hið nýja björgunarskip, hefir byrjunin vei’ið eins og bezt mátti kjósa fyrir andstæðinga þess. Og þeir sem þekkja innræti og hæfileika Mbl.-manna eins og sá sem þetta ritar, eru ekki í efa um að allar tilraunir til að láta hið nýja skip gjöra þjóðinni sem mest gagn, muni leiða til þess að fjóluakur íhaldsins blómgist með óvenju- legum Ijóma og fjölbreytni. J.J. ----o---- Nám ísl. stúdenta. veturinn 1930—31. í vetur verða samtals 246 ísl. stúd- entar við nám heima og erlendis. Er það talsvert hærri tala en undan- farin ár, 1928—29 voru þeir 217, í fyrra 208. Stúdentamir, sem útskrif- ðuust í vor voru og fleiri en nokkru sinni áðru, 51 frá Menntaskólanum í Reykjavík, 16 frá Akureyri. Hafa þeir allflestir byrjað nám annaðhvort hér við Háskólann eða erlendis. Innritaðir voru til náms við Háskól- ann 155 stúdentar, þar af 3 útlend- ingar, 2 þjóðverjar og einn Færey- ingur. Innritaðir við erlenda skóla eru samtals 90 ísl. stúdentar á þessu ári. Fullnægjandi skýrslur um nám ísl. stúdenta erlendis eru ekki aðrar til, en þær, sem Upplýsingaskrifstofa Stúdentaráðsins hefir látið gera hin síðari árin, en sennilegt er, að aldrei hafi jafnmargir ísl. stúdentar verið við nám erlendis eins og í ár. Skipt- ast þeir svo eftir iöndum: i þýzka- landi 47, i Danmörku 24, í Frakklandi 5, í Englandi 3 í Noregi, Tjekkósló- vekíu, Canada og Bandaríkjunum 2 í hverju landi, i Sviþjóð, Austurríki og á Spáni einn í hverju landi. Eru nú nálega helmingi fleiri ísl. stúdentar við nám í þýzkalandi en í Dan- mörku og er það mikil breyting frá því, sem áður var, og vafalaust til batnaðar. 1928—29 voru 28 ísl. stúd- entar við nám i Danmörku, 19 í þýzkalandi, í fyrra 23 í Danmörku, en 28 í þýzkalandi. Námsgreinar ísl. stúdenta í ár eru þessar: Læknisfræði lesa 72 hér við Háskólann, 7 erlendis, lögfræði 44, guðfræði 15, ísl. fræði, forspjalla- vísindi og heimspeki 21 við Háskól- ann, einn ytra, ný mál 10, bygginga- verkfræði 9, hagfræöi 6, vélaverkfræði 6, rafmagnsverkfræði 5, tannlækn- ingar 5, lyfjafræði 5, húsabyggingar 4, stærðfræði 3, saga 3, gömul mál, efnafr.-verkfræði, jarðfræði, fisla- fræði, dýralækningar, verzlunaríræði (kaupmannspróf), og hljómlist stunda 2 í hverri námsgrein, eðlisfræði, stjörnufrœði, efnafræði, verzlunar- fræði (kennarapróf), dýrafræði, grasa- fræði, landafræði, skógrækt, gerla fræði, ölgerð, blaðamennnska (Zeit- ungswissenschaft), veðurfræði, mann- fræði, uppeldisfræði og bókmenntir, einn i hverri námsgrein. Af stúdentunum frá því í vor fóru 16 utan til náms, þar af 13 til þýzka- lands, einn til Danmerkur, Tjekkósió- vakíu og Canada. 6 eldri stúdentai. sem byrjað höfðu á námi hér, halda námi áfram eða byrja nýtt nám er- lendis á þessu hausti. Fóru 5 þeirra til þýzkalands, einn til Danmerkm-. Námsgreinar, sem islenzkir stúd- entar hafa eigi lagt stund á áður eru íimm að þessu sinni: Verzlunarfræði (kennarapróf), landafræði, ölgerð (vísindaleg og praktiskt), steinsteypu- byggingarfræði og blaðamennská (Zeitungswissenschaft), allar við þýzka háskóla. Upplýsingaskrifstofa Stúdentaráðs- ins hefir staðið í sambandi við alla þá stúdenta, sem utan hafa farið, nema eina tvo, veitt þeim upplýsing- ar um nám og námsskilyrði, sótt um skólavist fyrir þá og þýtt skjöl þeirra. Fer starf skrifstofunnar vaxanda með hverju ári, enda hagnýta sér margir, aðrir en stúdentar, upplýsingagögn þau, sem skrifstofan hefir yfir að ráða. Skrifstofan vinnur öll störf end- urgjaldslaust, en þareð styrkur sá, sem veittur er til skrifstofunnar á fjárlögum, lirekkur ekki fyrir nauð- synlegustu útgjöldum, hefir Stúdenta- ráðið snúið sér til ýmsra starfs- mannafélaga með beiðni um styrk til skrifstofunnar. Enn sem komið er hefir sú beiðni lítinn árangur borið, og ættu því þeir, sem upplýsinga óska að senda burðargjald svarbréfa með fyrirspurnum sínum; mundi það hafa talsverða þýðingu fyrir skrifstof- una, þó ekki sé nú að ræða um há- ar upphæðir. Lárus Sigurbjömsson forstöðum. Upplýsingaskrifstofu Stúdentaráðsins. -----o—---- Stúdentafélagið á Akureyri minnt- ist fullveldisdagsins með samkomu í ráðhúsi bæjarins. Ræðumenn: Bryn- leifur Tobíasson, um fullveldið, Steia- dór Steindórsson kennari, um ís- lenzka náttúru og Eggert Ólafsson, Davið Stefánsson, um áhrif íslenzkra skálda á frelsisbaráttu þjóðarinnar. Lúðrasveit lét lög á undan og eftir. Henderson hefir nýlega gjört að umtalsefni ásakanir þær og dylgj- ur, í garð Breta, sem fram hafa komið við réttarhöldin í máli rúss- nesku verkfræðinganna, sem kærðir eru fyrir landráð. Kvað Henderson brezku stjórnina hafa lagt fyrir sendiherra sinn í Moskva, að mót- mæla þeim ummælum, bæði sækj- anda málsins og hinna ákærðu, er hnigu í þá átt, að Bretastjóm kunni að hafa átt þátt í samtökum gegn Rússlandi; öll ummælin í þessa átt séu, að þvi er Bretland snertir, á engum rökum byggð; hafi sendi- herranum verið falið að mótmæla framangreindum ummælum og fram- burði, þar sem svo virðist, að ráð- stjórnin telji ummælin og framburð hinna ákærðu að einhverju leyti sannleikanum samkvæman. Ný stjóm er mynduð í Austurriki. Schober er utanríkisráðherra í þess- ari nýju stjóm. Ritstjóri: Gísli Guðmundsson, Ásvallagötu 27. Sími 1245. Premtsmiðjan Acta.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.